Zalewo (gmina)

Zalewo
	gmina miejsko-wiejska
	; Siedziba Urzędu Miasta i Gminy Zalewo
Herb	Flaga
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	iławski
TERC	2807073
Burmistrz	Marek Żyliński
Powierzchnia	254,34 km²
Populacja (30.06.2016); • liczba ludności	; 6904
• gęstość	27,2 os./km²
Nr kierunkowy	89
Tablice rejestracyjne	NIL
	Adres urzędu:ul. Częstochowska 8; 14-230 Zalewo
	Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Zalewo
	Położenie na mapie Polski Zalewo
	53°51′N 19°36′E/53,845872 19,603492
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa
	Biuletyn Informacji Publicznej

Zalewo – gmina miejsko-wiejska w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie iławskim. Siedziba gminy to Zalewo.

Według danych z 31 grudnia 2010^[2] gminę zamieszkiwało 7365 osób. Natomiast według danych z 31 grudnia 2019 roku^[3] gminę zamieszkiwało 6763 osób.

Gmina Zalewo położona jest w zachodniej części województwa warmińsko-mazurskiego, w północnej części powiatu iławskiego. Gmina graniczy z gminami Iława i Susz z powiatu iławskiego, a ponadto z gminami Małdyty i Miłomłyn (powiat ostródzki) oraz gminą Stary Dzierzgoń (województwo pomorskie).

W granicach gminy poza miastem Zalewo znajduje się 29 miejscowości. Największymi (nie licząc Zalewa) są: Półwieś – 392, Dobrzyki – 376 i Jerzwałd – 361 mieszkańców.

Na terenie gminy przebiegają drogi: wojewódzka nr 519 Morąg-Zalewo-Stary Dzierzgoń oraz sieć dróg powiatowych (m.in. Zalewo-Iława, Zalewo-Susz, Zalewo-Rychliki). Odległość miasta Zalewo od drogi krajowej nr 7 wynosi ok. 11 km. Do Iławy (siedziby władz powiatowych) z Zalewa jest około 35 km, do Olsztyna jest ok. 75 km. Odległość Zalewa od stolicy kraju – Warszawy wynosi ok. 270 km. Wiodącą funkcją gospodarki gminy jest rolnictwo, rozwijające się na bazie gospodarstw indywidualnych. Obszar gminy charakteryzuje się pagórkowatym krajobrazem z licznymi jeziorami.

Historia[edytuj | edytuj kod]

Gmina zbiorowa Zalewo z siedzibą w pozbawionym praw miejskich Zalewie (niem. Saalfeld in Ostpreussen)^[4] powstała 30 października 1945 w powiecie morąskim na obszarze okręgu mazurskiego, na terenie tzw. Ziem Odzyskanych^[5]. 28 czerwca 1946 gmina weszła w skład nowo utworzonego woj. olsztyńskiego^[6]. 14 lutego 1946 gminę zamieszkiwało 2895 mieszkańców^[7].

Według stanu z 1 lipca 1952 roku gmina Zalewo była podzielona na 13 gromad: Barty, Dobrzyki, Gajdy, Jerzwałd, Kupin, Matyty, Mazanki, Pozorty, Półwieś, Rucewo, Siemiany, Witoszewo i Zalewo^[8].

Gmina została zniesiona 29 września 1954 wraz z reformą wprowadzającą gromady w miejsce gmin^[9].

Gminę Zalewo przywrócono 1 stycznia 1973 w powiecie morąskim w woj. olsztyńskim^[10] po reaktywowaniu gmin^[11]. W 1973 gmina obejmowała takie nieistniejące współcześnie, a ówcześnie niezamieszkane miejscowości, jak dawne majątki Lipniak czy Nowiny Bądeckie, leśniczówka Nowiny Kiemańskie, osada Lisówka czy przysiółki Uroczysko (poczta Boreczno) i Młynik oraz gajówka Rozdroże (dwa ostatnie - poczta Janiki Wielkie)^[12]. W latach 1975–1998 gmina położona była w województwie olsztyńskim.

Od 1999 roku znajduje się w powiecie iławskim w województwie warmińsko-mazurskim.

Struktura powierzchni[edytuj | edytuj kod]

Według danych z roku 2002^[13] gmina Zalewo ma obszar 254,34 km², w tym:

użytki rolne: 53%
użytki leśne: 19%

Gmina stanowi 18,36% powierzchni powiatu.

Demografia[edytuj | edytuj kod]

Dane z 31.12.2017 roku^[14]

Opis	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
jednostka	osób	%	osób	%	osób	%
populacja	6 852	100	3 412	49,8	3 440	50,2
gęstość zaludnienia (mieszk./km²)	27		13		14

Według danych 31.12.2003 r., w gminie mieszkało 7569 osób, z tego ludność miejska liczyła 2403 mieszkańców, wiejska – 5166 mieszkańców, liczba gospodarstw domowych – 2196, liczba mieszkań zamieszkanych na stałe – 1868 (dane z Urzędu Miejskiego w Zalewie).

Gęstość zaludnienia gminy wynosi 30 osób/1 km² i jest o ponad połowę mniejsza od średniej w województwie. Saldo migracji zarówno w odniesieniu do miasta, jak i gminy Zalewo charakteryzuje się w ostatnim okresie wartościami ujemnymi.

Piramida wieku mieszkańców gminy Zalewo w 2014 roku^[1].

Sąsiednie gminy[edytuj | edytuj kod]

Iława, Małdyty, Miłomłyn, Stary Dzierzgoń, Susz

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ ^a ^b Gmina Zalewo w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-03-17] , liczba ludności w oparciu o dane GUS.
↑ Baza Demograficzna – Tablice predefiniowane – Wyniki badań bieżących; Stan i struktura ludności; Ludność według płci i miast. GUS. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
↑ l, Ludność. Stan i struktura ludności oraz ruch naturalny w przekroju terytorialnym (stan w dniu 31.12.2019), 31 grudnia 2019 .
↑ Zmiany administracyjne miast i osiedli 1918-1963, Warszawa, 1964, s. 191-192, 208
↑ Pismo starosty morąskiego z 30X 1945 (Wojewódzkie Archiwum Państwowe w Olsztynie, Urząd Pełnomocnika Rządu RP na Okręg Mazurski w Olsztynie, 170, k. 56)
↑ Dz.U. z 1946 r. nr 28, poz. 177
↑ Spis sumaryczny w 1946
↑ Wykaz Gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej według stanu z dnia 1.VII 1952 r., PRL, GUS, Warszawa
↑ Dz.U. z 1954 r. nr 43, poz. 191
↑ Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 7 grudnia 1972 r., Nr 13, Poz. 176)
↑ Dz.U. z 1972 r. nr 49, poz. 312
↑ "Morąg – z dziejów miasta i powiatu", Pojezierze, Olsztyn 1973
↑ Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset. regioset.pl. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
↑ Gmina Zalewo w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2019-12-19] , liczba ludności w oparciu o dane GUS.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Program Ochrony Środowiska Miasta I gminy Zalewo na lata 2004-2007, Olsztyn 2004

[populacja2016-1] Gmina Zalewo w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-03-17] , liczba ludności w oparciu o dane GUS.

[autonazwa2-2] Baza Demograficzna – Tablice predefiniowane – Wyniki badań bieżących; Stan i struktura ludności; Ludność według płci i miast. GUS. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).

[3] , Ludność. Stan i struktura ludności oraz ruch naturalny w przekroju terytorialnym (stan w dniu 31.12.2019), 31 grudnia 2019 .

[4] Zmiany administracyjne miast i osiedli 1918-1963, Warszawa, 1964, s. 191-192, 208

[5] Pismo starosty morąskiego z 30X 1945 (Wojewódzkie Archiwum Państwowe w Olsztynie, Urząd Pełnomocnika Rządu RP na Okręg Mazurski w Olsztynie, 170, k. 56)

[6] Dz.U. z 1946 r. nr 28, poz. 177

[7] Spis sumaryczny w 1946

[8] Wykaz Gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej według stanu z dnia 1.VII 1952 r., PRL, GUS, Warszawa

[9] Dz.U. z 1954 r. nr 43, poz. 191

[10] Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 7 grudnia 1972 r., Nr 13, Poz. 176)

[11] Dz.U. z 1972 r. nr 49, poz. 312

[12] "Morąg – z dziejów miasta i powiatu", Pojezierze, Olsztyn 1973

[autonazwa1-13] Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset. regioset.pl. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).

[14] Gmina Zalewo w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2019-12-19] , liczba ludności w oparciu o dane GUS.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

Miasta	Iława Kisielice Lubawa Susz Zalewo
Gminy miejskie	Iława Lubawa
Gminy miejsko-wiejskie	Kisielice Susz Zalewo
Gminy wiejskie	Iława Lubawa

Przynależność wojewódzka	okręg mazurski (1945–46) woj. olsztyńskie (od 1946)
Miasta	Miłakowo (do 1945) Morąg Zalewo (do 1945)
Gminy wiejskie (1945–54 i 1973–75)	Boguchwały (1946–54) Boreczno (1947–54) Bramka (Niebostrzeż, Bogaczewo) (1946–47 i 1948–54) Janiki Wielkie (Hanuszewo) (1946–47) Królewo (1946–54) Małdyty (Niebytów) (1945–54 i od 1973) Miłakowo (Lubieniów) (1945–54 i od 1973) Morąg (1945–46 i od 1973) Myślice (Miślewo) (1945–54) Słonecznik (Wesołowo) (1945–54) Stary Dzierzgoń (1945–54 i od 1973) Zalewo (1945–54 i od 1973)
Gromady (1954–72)	Barty (1954–57) Bogaczewo (1954–57) Boguchwały (1954–72) Boreczno (1954–72) Bramka (1954–57) Brzydowo (1954–57) Dobrocin (1954–57) Dobrzyki (1954–57) Janiki Wielkie (1954–59) Jerzwałd (1954–61) Jurki (1954–68) Królewo (1954–72) Książnik (1954–57) Liksajny (1954–59) Lubochowo (1954–59) Małdyty (1954–72) Miłakowo (1954–72) Morąg (1954–72) Mostkowo (← 1958–61 (→)) Myślice (1954–72) Przezmark (1954–59) Słonecznik (1954–72) Stare Miasto (1954–59) Stary Dzierzgoń (1954–72) Strużyna (1954–59) Szymonowo (1954–70) Warkałki (1954–57) Wielki Dwór (1954–68) Włodowo (1954–59) Wodziany (1970–72) Zalewo (1954–72) Żabi Róg (1954–72)