Aleksander Stanisław Bełżecki

Aleksander Stanisław Bełżecki
	; Jastrzębiec
Data śmierci	1677
Ojciec	Jan Bełżecki
Żona	Eleonora Stanisławska
Dzieci	Adam Antoni Bełżecki

Aleksander Stanisław Bełżecki z Cieszanowa herbu Jastrzębiec (zm. 1677) – kasztelan sanocki (1658), wojewoda podolski w latach 1657–1676, starosta wyszogrodzki, starosta bełski w latach 1636-1677^[1], starosta szydłowiecki, generał ziem podolskich, poseł (do 1677).

Był najstarszym synem Jana Bełżeckiego (zm. 1642), kasztelana halickiego i marszałek trybunału koronnego. Ożenił się z Zofią Bałówną, która wniosła mu w wianie klucz Cisnej, następnie z Eleonorą Stanisławską (według Kazimierza Piwarskiego, była ona jego pierwszą żoną), z którą miał pięcioro dzieci, w tym syna Adama Antoniego Bełżeckiego (ur. 1663 w m. Bełżyce k. Lublina, zm. 1719) – kasztelana przemyskiego i bełskiego (1710). Był też ojcem Katarzyny Korniakt-Fredro – (żony Karola Franciszka Korniakta, następnie – Stanisława Antoniego Fredry) Aleksandry Joanny Ossolińskiej (żony Jerzego Ossolińskiego) i Teodory Warszyckiej-Kazanowskiej (kolejno żony Stanisława Warszyckiego – kasztelana krakowskiego i nieznanego z imienia Kazanowskiego), oraz córki nieznanej z imienia, która została zakonnicą.

W Cieszanowie miał Aleksander Stanisław Bełżecki swój zamek, który w 1648 oblegały roty Bohdana Chmielnickiego. Jako właściciel miasta Aleksander Stanisław Bełżecki w 1649 po zniszczeniu Cieszanowa przez wojska Chmielnickiego nakazał, by każdy, zarówno chrześcijanin, jak i Żyd, posiadał dobry muszkiet, dwa funty prochu i kopę kul. W 1670 nadał Żydom równe prawa z chrześcijanami. Również bronił grodu przy napadzie Szwedów (1655), czy o ostatnim najeździe tatarskim w 1672, podczas którego miasto zostało również spalone.

Na sejmie abdykacyjnym 16 września 1668 roku podpisał akt potwierdzający abdykację Jana II Kazimierza Wazy^[2]. Był elektorem Michała Korybuta Wiśniowieckiego z województwa podolskiego w 1669 roku^[3]. W 1671, gdy przez Cieszanów przechodziły wojska koronne pod dowództwem króla, podążającego po bitwie pod Beresteczkiem, do Czorsztyna, gdzie obwarował się Kostka Napierski, po drodze był goszczony przez Bełżeckiego Jan Kazimierz. Zaś w 1672 roku wojska hetmana Jana Sobieskiego rozbiły pod Cieszanowem zagon tatarski, w czym chętnie pomagała okoliczna ludność. W 1672 roku był deputatem województwa bełskiego na Trybunał Główny Koronny^[4].

W Cieszanowie istniał cech kuśnierzy i szewców – za ich postawę w czasie oblężenia, oba przywileje cechowe potwierdził Aleksander Stanisław Bełżecki w 1672. W 1674 sprowadził do Cieszanowa dominikanów, których staraniem wybudowano drewniany kościół. Ufundował również dla nich budowę nowego klasztoru.

Został pochowany w kościele Jezuitów we Lwowie.

Przypisy

↑ Ewa Ważna, Działalność gospodarcza starostów bełskich w XVI-XVIII w: Rocznik Przemyski, t. XXXV: 1999, z. 4, s. 66.
↑ Volumina Legum, t. IV, Petersburg 1860, 481.
↑ Svffragia Woiewodztw y Ziem Koronnych y Wielkiego Xięstwa Litewskiego, Zgodnie na Naiaśnieyßego Michała Korybvtha, Obranego Krola Polskiego [....] Dnia dziewiętnastego Czerwca, Roku 1669, [b.n.s].
↑ Ordo Dominorum Iudicium Deputatorum tam Spiritualiu[m] q[ua]m S[ae]cularium congregat[orum] Anno Millesimo Sexentesimo Septuagesimo Secundo p[ro] f[e]r[i]a secunda Conductus Pascha[e]., Archiwum Państwowe w Lublinie 15, k. 19-20.

Bibliografia

Adam Boniecki: Herbarz polski: wiadomości historyczno-genealogiczne o rodach szlacheckich. Cz. 1. T. 1. Warszawa : Warszawskie Towarzystwo Akcyjne S. Orgelbranda S[yn]ów), 1899, s. 158–159.
Kazimierz Piwarski: Bełżecki Aleksander Stanisław (†1677). W: Polski Słownik Biograficzny. T. I: Abakanowicz Abdank Bruno – Beynart Wojciech. Kraków: Polska Akademia Umiejętności – Skład Główny w Księgarniach Gebethnera i Wolffa, 1935, s. 413–414. Reprint. Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1989. ISBN 83-04-03484-0.

[1] Ewa Ważna, Działalność gospodarcza starostów bełskich w XVI-XVIII w: Rocznik Przemyski, t. XXXV: 1999, z. 4, s. 66.

[2] Volumina Legum, t. IV, Petersburg 1860, 481.

[3] Svffragia Woiewodztw y Ziem Koronnych y Wielkiego Xięstwa Litewskiego, Zgodnie na Naiaśnieyßego Michała Korybvtha, Obranego Krola Polskiego [....] Dnia dziewiętnastego Czerwca, Roku 1669, [b.n.s].

[4] Ordo Dominorum Iudicium Deputatorum tam Spiritualiu[m] q[ua]m S[ae]cularium congregat[orum] Anno Millesimo Sexentesimo Septuagesimo Secundo p[ro] f[e]r[i]a secunda Conductus Pascha[e]., Archiwum Państwowe w Lublinie 15, k. 19-20.

[1]

[2]

[3]

[4]