Alojzy Wir-Konas
| |
 pułkownik piechoty
| |
| Data i miejsce urodzenia |
13 maja 1894 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
1914–1940 |
| Siły zbrojne | |
| Formacja | |
| Jednostki | |
| Stanowiska |
dowódca dywizji |
| Główne wojny i bitwy |
I wojna światowa |
| Odznaczenia | |
     
| |
.png){kind=small}
Alojzy Wir-Konas vel Antoni Konas, ps. „Wir” (ur. 13 maja 1894 w Makowie, zm. wiosną 1940 w Charkowie) – pułkownik piechoty Wojska Polskiego, kawaler Orderu Virtuti Militari, ofiara zbrodni katyńskiej.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]
Syn Antoniego i Wiktorii z Płaszczaków[1]. Był bratem Edwarda ps. „Mur” (1895–1916), legionisty, pośmiertnie odznaczonego Orderem Virtuti Militari i Krzyżem Niepodległości[2][3].
29 czerwca 1912 r. ukończył naukę w c. k. Gimnazjum Realnym (IV.) w Krakowie[4]. Następnie rozpoczął studia na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego. Był członkiem Związku Strzeleckiego.
Podczas I wojny światowej w Legionach Polskich jako dowódca kompanii i batalionu w stopniu porucznika. W 1915 r. został mianowany kapitanem. Po kryzysie przysięgowym 23 listopada 1917 r. wcielony do armii Austro-Węgier, przydzielony do batalionu szturmowego 12 Dywizji Piechoty i wysłany na front włoski pod Cordolezzo.
W listopadzie 1918 r. wstąpił do Wojska Polskiego. Od 1919 r. był dowódcą batalionu w 25 pułku piechoty, potem w 26 pułku piechoty. W tym czasie awansował do stopnia majora. Następnie powrócił do 25 pp i jako dowódca batalionu oraz pułku brał udział w ofensywie kijowskiej i w walkach odwrotowych nad Dnieprem.
Od 16 października 1920 r. był dowódcą 25 pp w Piotrkowie. W 1921 r. ukończył w Warszawie kurs wyższych dowódców. W ramach osadnictwa wojskowego otrzymał działkę w osadzie Krasiczyn (gmina Żabczyce)[5]. 3 maja 1922 r. został zweryfikowany w stopniu podpułkownika ze starszeństwem z 1 czerwca 1919 r. i 102. lokatą w korpusie oficerów piechoty[6]. Z dniem 1 czerwca 1923 r. został przeniesiony został do 84 pułku piechoty w Pińsku na stanowisko dowódcy pułku[7]. 16 marca 1927 r. został mianowany pułkownikiem ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1927 r. i 5. lokatą w korpusie oficerów piechoty[8]. W styczniu 1930 został mianowany dowódcą piechoty dywizyjnej 21 Dywizji Piechoty Górskiej w Bielsku na Śląsku[9][10]. Od 10 listopada 1932 do 10 sierpnia 1933 r. był słuchaczem VII kursu Centrum Wyższych Studiów Wojskowych.
We wrześniu 1939 r. został dowódcą rezerwowej 38 Dywizji Piechoty. W kampanii wrześniowej jego dywizja przewidziana była do Grupy Odwodów Naczelnego Wodza „Tarnów”, jednak szybkie postępy wojsk niemieckich spowodowały, że 38 DP włączono bezpośrednio w skład Armii „Małopolska”. Wraz ze swymi oddziałami Wir-Konas przebijał się pod dowództwem gen. broni Kazimierza Sosnkowskiego do oblężonego Lwowa. Ranny 17 września 1939 r. w Woli Dobrostańskiej, po agresji ZSRR na Polskę dostał się do niewoli sowieckiej. Był więziony w obozie w Starobielsku. Wiosną 1940 został zamordowany przez funkcjonariuszy NKWD w Charkowie i pogrzebany w Piatichatkach[1], gdzie od 17 czerwca 2000 mieści się oficjalnie Cmentarz Ofiar Totalitaryzmu w Charkowie[11].
Postanowieniem nr 112-48-07 Prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego z 5 października 2007 został awansowany pośmiertnie na stopień generała brygady[12][13]. Awans został ogłoszony 9 listopada 2007 w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”[14][15].
Jego żoną była Antonina (1896–1991), z którą miał synów Tadeusza (1921–1994), Jacka (1925–2002) i Janka.
Ordery i odznaczenia
[edytuj | edytuj kod]- Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari nr 1744 (28 lutego 1921)[16][17]
- Krzyż Niepodległości (4 lutego 1932)[18][19]
- Krzyż Walecznych (czterokrotnie[20]: po raz pierwszy i drugi za służbę w POW w b. zaborze austriackim i b. okupacji austriackiej[21])
- Złoty Krzyż Zasługi (10 listopada 1928)[22][23]
- Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921[1]
- Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości[1]
9 maja 1938 Komitet Krzyża i Medalu Niepodległości ponownie rozpatrzył jego wniosek, lecz Krzyża Niepodległości z Mieczami nie przyznał[19].
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]- awanse generalskie oficerów II Rzeczypospolitej Polskiej z 2007
- jeńcy polscy w niewoli radzieckiej (od 1939 roku)
- obozy NKWD dla jeńców polskich
- ofiary zbrodni katyńskiej – zamordowani w Charkowie
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. 597.
- ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. WBH. [dostęp 2021-12-01]..
- ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. WBH. [dostęp 2021-12-01]..
- ↑ Sprawozdanie 1912 ↓, s. 95, 97.
- ↑ Osadnicy wojskowi – lista kompletna. kresy.genealodzy.pl. s. 222. [dostęp 2015-04-10].
- ↑ Lista starszeństwa 1922 ↓, s. 23.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 28 z 15 maja 1923, s. 266.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 10 z 19 marca 1927, s. 91.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 1 z 21 stycznia 1930, s. 6.
- ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 16, 490.
- ↑ Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. LXXIV.
- ↑ M.P. z 2007 r. nr 85, poz. 885.
- ↑ Lista osób zamordowanych w Katyniu, Charkowie, Twerze i Miednoje mianowanych pośmiertnie na kolejne stopnie. [online], web.archive.org, s. 3 [dostęp 2024-09-20] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-27] (pol.).
- ↑ „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”. Portal polskiej Policji. [dostęp 2024-05-05].
- ↑ Prezydent RP wziął udział w uroczystościach „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów” [online], prezydent.pl [dostęp 2024-08-26] (pol.).
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 19 marca 1921, s. 478.
- ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. WBH. [dostęp 2021-12-01]..
- ↑ M.P. z 1932 r. nr 29, poz. 35 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
- ↑ a b Kartoteka personalno-odznaczeniowa. WBH. [dostęp 2021-12-01]..
- ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 16.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 35 z 26 września 1922, s. 736.
- ↑ M.P. z 1928 r. nr 260, poz. 634 „w uznaniu zasług, położonych na polu pracy w poszczególnych działach wojskowości”.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 15 z 11 listopada 1928, s. 404.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Sprawozdanie XI. C. K. Dyrekcyi Gimnazyum Realnego (IV.) w Krakowie za rok szkolny 1911/12. Kraków: Nakładem Funduszu Naukowego, 1912.
- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2021-01-07].
- Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
- Jerzy Ciesielski, Zuzanna Gajowniczek, Grażyna Przytulska, Wanda Krystyna Roman, Zdzisław Sawicki, Robert Szczerkowski, Wanda Szumińska: Charków. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego. Jędrzej Tucholski (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2003. ISBN 83-916663-5-2.
- Absolwenci i studenci Uniwersytetu Jagiellońskiego (okres zaborów)
- Członkowie Polskiej Organizacji Wojskowej
- Członkowie Związku Strzeleckiego (1910–1914)
- Dowódcy 25 Pułku Piechoty (II RP)
- Dowódcy 84 Pułku Strzelców Poleskich
- Dowódcy piechoty dywizyjnej 21 Dywizji Piechoty Górskiej
- Jeńcy polscy w niewoli radzieckiej (kampania wrześniowa)
- Ludzie urodzeni w Makowie Podhalańskim
- Odznaczeni Krzyżem Niepodległości
- Odznaczeni Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari (II Rzeczpospolita)
- Odznaczeni Krzyżem Walecznych (II Rzeczpospolita)
- Odznaczeni Krzyżem Walecznych (czterokrotnie)
- Odznaczeni Medalem Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości
- Odznaczeni Medalem Pamiątkowym za Wojnę 1918–1921
- Odznaczeni Złotym Krzyżem Zasługi (II Rzeczpospolita)
- Oficerowie – ofiary zbrodni katyńskiej – mianowani generałami Wojska Polskiego III Rzeczypospolitej
- Oficerowie 5 Pułku Piechoty Legionów
- Oficerowie dowództwa 38 Dywizji Piechoty (II RP)
- Oficerowie Wojska Polskiego zamordowani w Charkowie
- Osadnicy wojskowi II Rzeczypospolitej
- Pochowani na Cmentarzu Ofiar Totalitaryzmu na Piatichatkach w Charkowie
- Pułkownicy piechoty II Rzeczypospolitej
- Uczestnicy kampanii wrześniowej (strona polska)
- Uczestnicy wojny polsko-bolszewickiej (strona polska)
- Urodzeni w 1894
- Zmarli w 1940
- Żołnierze Legionów Polskich 1914–1918