Augustów (gmina wiejska)

Augustów
	gmina wiejska
	Herb
Państwo	Polska
Województwo	podlaskie
Powiat	augustowski
TERC	2001022
Siedziba	Augustów
Wójt	Zbigniew Tadeusz Buksiński
Powierzchnia	266,52 km²
Populacja (2023); • liczba ludności	; 6 410
• gęstość	25,6 os./km²
Nr kierunkowy	87
Kod pocztowy	16-300
Tablice rejestracyjne	BAU
	Adres urzędu:ul. Wojska Polskiego 51; 16-300 Augustów
Szczegółowy podział administracyjny
Liczba sołectw	36
Liczba miejscowości	42
	Położenie na mapie powiatu;
	53°51′00″N 22°58′00″E/53,850000 22,966667
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa
	Biuletyn Informacji Publicznej

Augustów – gmina wiejska w województwie podlaskim, w powiecie augustowskim. Siedzibą władz gminy jest Augustów (nie należy jednak do gminy i tworzy osobną gminę miejską).

Struktura powierzchni

Według danych z roku 2002^[3] gmina Augustów ma obszar 266,52 km², w tym:

użytki rolne: 59%
użytki leśne: 31%

Gmina stanowi 16,07% powierzchni powiatu.

Demografia

Dane z 30 czerwca 2008^[4]:

Opis	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
jednostka	osób	%	osób	%	osób	%
populacja	6576	100	3181	48,37	3395	51,63
gęstość zaludnienia (mieszk./km²)	24,67		11,94		12,74

Zabytki

Pomnik historii

Na terenie gminy Augustów leży część Kanału Augustowskiego, będącego pomnikiem historii^[6]. W gminie znajdują się takie elementy kanału, jak śluzy (Białobrzegi, Borki), stopnie wodne, jazy, upusty młyńskie, zabudowania obsługi kanału^[7].

Rejestr zabytków

Do rejestru zabytków Narodowego Instytutu Dziedzictwa wpisane są następujące obiekty z terenu gminy Augustów^[8]:

molenna w Gabowych Grądach, 1948, nr rej.: 580 z 10.03.1989
kościół parafialny pw. Zwiastowania NMP w Janówce, pocz. XX w., nr rej.: A-979 z 5.10.1993
zespół dworski (dwór drewniany i park) we wsi Netta-Folwark, XIX/XX w., nr rej.: 411 z 3.08.1983
kaplica przydrożna drewniana w Żarnowie Drugim, 1859, nr rej.: 526 z 7.10.1986

Ewidencja zabytków

W Ewidencji Zabytków Województwa Podlaskiego znajdują się poniższe zabytki nieruchome z gminy Augustów^[7].

Zabytki nieruchome gminy Augustów w Ewidencji Zabytków Województwa Podlaskiego
Lp.	Nr	Położenie	Nazwa	Nr decyzji i data
1.	108	Biała Glina	cmentarz wojenny z okresu I wojny światowej
2.	109	Białobrzegi	cmentarz wojenny z okresu I wojny światowej
3.	110	Białobrzegi	biblioteka publiczna
4.	111	Białobrzegi	młyn wodny
5.	112	Białobrzegi	strażnica wodna	5 z dn. 09.02.1979
6.	113	Białobrzegi	Kanał Augustowski, stopień wodny piętrzący	5 z dn. 09.02.1979
7.	114	Białobrzegi	Kanał Augustowski, śluza	5 z dn. 09.02.1979
8.	115	Białobrzegi	Kanał Augustowski, jaz	5 z dn. 09.02.1979
9.	116	Białobrzegi	Kanał Augustowski, upust młyński	5 z dn. 09.02.1979
10.	117	Gabowe Grądy	układ ruralistyczny
11.	118	Gabowe Grądy	molenna staroobrzędowców	580 z dn. 10.03.1989
12.	119	Gabowe Grądy	cmentarz staroobrzędowców
13.	120	Gabowe Grądy	bania (łaźnia parowa)
14.	121	Gabowe Grądy	zagroda wiejska nr 19
15.	122	Gliniski	budynek mieszkalny – chałupa nr 13
16.	123	Gliniski	schron bojowy, 250 m na pół.-zach. od siedliska nr 18
17.	124	Gliniski	schron bojowy, 250 m na pół.-zach. od siedliska nr 18
18.	125	Grabowo	mogiły żołnierskie z okresu II wojny światowej
19.	126	Grabowo	budynek mieszkalny – chałupa nr 2
20.	127	Janówka	kościół parafialny pw. Zwiastowania NMP	979 z dn. 05.10.1993
21.	128	Janówka	cmentarz rzymskokatolicki
22.	129	Kolnica	cmentarz rzymskokatolicki
23.	130	Netta Folwark	dwór drewniany z przyległymi pozostałościami parku	411 z dn. 03.08.1983
24.	131	Netta Folwark	strażnica wodna, stopień wodny piętrzący „Borki”	5 z dn. 09.02.1979
25.	132	Netta Folwark	stopień wodny piętrzący „Borki”	5 z dn. 09.02.1979
26.	133	Netta Folwark	Kanał Augustowski, śluza „Borki”	5 z dn. 09.02.1979
27.	134	Netta Folwark	Kanał Augustowski, jaz „Borki”	5 z dn. 09.02.1979
28.	135	Netta Folwark	Kanał Augustowski, jaz „spichlerzysko”	5 z dn. 09.02.1979
29.	136	Promiski	schron bojowy
30.	137	Promiski	schron bojowy
31.	138	Promiski	schron bojowy
32.	139	Rutki Stare	budynek mieszkalny – chałupa nr 22
33.	140	Turówka	cmentarz rzymskokatolicki
34.	141	Żarnowo Drugie	kapliczka przydrożna	526 z dn. 07.10.1986

Zabytki archeologiczne

W ewidencji zabytków gminy Augustów znajduje się 214 stanowisk archeologicznych (nieujętych w wojewódzkiej ewidencji zabytków i niewpisanych do rejestru zabytków województwa podlaskiego)^[9]. Są to tzw. stanowiska płaskie bez walorów krajobrazowych, jedynie na cmentarzysku w Netcie znajdowały się trzy kurhany, obecnie jednak nieistniejące^[9]. Stanowiska archeologiczne zgrupowane są w miejscowościach: Białobrzegi, Biernatki, Bór, Chomontowo, Czarnucha, Czerkiesy, Gabowe Grądy, Gliniski, Grabowo, Jabłońskie, Janówka, Jeziorki, Kolnica, Komaszówka, Mazurki, Netta Pierwsza, Netta Druga, Netta-Folwark, Osowy Grąd, Ponizie, Posielanie, Promiski, Pruska Mała, Pruska Wielka, Rzepiski, Świderek, Topiłówka, Turówka, Uścianki, Żarnowo Pierwsze, Żarnowo Drugie, Żarnowo Trzecie^[10]. Pod względem naukowym najwartościowsze są zespoły osad i obozowisk z epoki kamienia w Białobrzegach oraz w Netcie^[9].

Sołectwa

Białobrzegi, Biernatki, Bór, Chomontowo, Czarnucha, Gabowe Grądy, Gliniski, Grabowo-Kolonie, Grabowo-Wieś, Jabłońskie, Janówka, Jeziorki, Kolnica, Komaszówka, Mazurki, Mikołajówek, Netta I, Netta II, Netta-Folwark, Osowy Grąd, Ponizie, Posielanie, Promiski, Pruska Mała, Pruska Wielka, Rutki Nowe, Rutki Stare, Rzepiski, Świderek, Topiłówka, Turówka, Uścianki, Żarnowo Drugie, Żarnowo Pierwsze, Żarnowo Trzecie^[11]

Miejscowości bez statusu sołectwa

Czerkiesy, Góry, Naddawki, Obuchowizna, Stuczanka, Topiłówka (osada leśna), Twardy Róg, Zielone

Sąsiednie gminy

Augustów (gmina miejska), Bargłów Kościelny, Kalinowo, Nowinka, Płaska, Raczki, Sztabin.

Przypisy

↑ Statystyczne Vademecum Samorządowe
↑ ^a ^b Urząd Statystyczny w Białymstoku
↑ Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset. regioset.pl. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
↑ Baza Demograficzna – Tablice predefiniowane – Wyniki badań bieżących; Stan i struktura ludności; Ludność według płci i miast. GUS. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
↑ Gmina Augustów w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-03-16] , liczba ludności na podstawie danych GUS.
↑ Studium uwarunkowań 2014–2016 ↓, s. 83.
↑ ^a ^b Studium uwarunkowań 2014–2016 ↓, s. 84.
↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo podlaskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2025 [dostęp 2018-05-01] .
↑ ^a ^b ^c Studium uwarunkowań 2014–2016 ↓, s. 85.
↑ Studium uwarunkowań 2014–2016 ↓, s. 85–97.
↑ Wykaz sołtysów kadencji 2024-2029

Bibliografia

Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Augustów. Suwałki–Augustów: Wójt Gminy Augustów, 2014–2016.

[1] Statystyczne Vademecum Samorządowe

[us-2] Urząd Statystyczny w Białymstoku

[autonazwa1-3] Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset. regioset.pl. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).

[autonazwa2-4] Baza Demograficzna – Tablice predefiniowane – Wyniki badań bieżących; Stan i struktura ludności; Ludność według płci i miast. GUS. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).

[populacja2016-5] Gmina Augustów w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-03-16] , liczba ludności na podstawie danych GUS.

[CITEREFStudium_uwarunkowań2014–201683-6] Studium uwarunkowań 2014–2016 ↓, s. 83.

[CITEREFStudium_uwarunkowań2014–201684-7] Studium uwarunkowań 2014–2016 ↓, s. 84.

[zabytek-8] Rejestr zabytków nieruchomych – województwo podlaskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2025 [dostęp 2018-05-01] .

[CITEREFStudium_uwarunkowań2014–201685-9] Studium uwarunkowań 2014–2016 ↓, s. 85.

[CITEREFStudium_uwarunkowań2014–201685–97-10] Studium uwarunkowań 2014–2016 ↓, s. 85–97.

[sol-11] Wykaz sołtysów kadencji 2024-2029

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

Miasta	Augustów Lipsk
Gminy miejskie	Augustów
Gminy miejsko-wiejskie	Lipsk
Gminy wiejskie	Augustów Bargłów Kościelny Nowinka Płaska Sztabin

Przynależność wojewódzka	gubernia suwalska (1867–1915) woj. białostockie (II RP) (1919–39) woj. białostockie (1945–75)
Gminy miejskie	Augustów Lipsk (do 1870) Raczki (do 1870) Sopoćkinie (do 1870)
Gminy wiejskie (1867–1954 i 1973–75)	Augustów (od 1973) Balla Wielka (do 1939 →) Bargłów (Kościelny) Dębowo (do 1954) Dowspuda (do 1954) Hołynka (do 1939 →) Kolnica (do 1954) Kurjanka (do 1936) Lipsk (19??–54) Łabno (do 1939 →) Nowinka (od 1973) Petropawłowsk (1870–19??) Płaska (od 1973) Szczebro-Olszanka (do 1954) Sztabin Wołłowiczowce (do 1939 →)
Gromady (1954–72)	Bargłów (1954–72) Bartniki (1954–55 →) Białobrzegi (1954–72) Dębowo (1954–61) Dreństwo (← 1955–61) Gruszki (1954–71) Huta (1954–61) Jaminy (1954–72) Janówka (1954–72) Jastrzębna (1954–55 ~~→ i ←~~ 1956–61) Krasnybór (1954–72) Kurianka (1954–55 →) Lipsk (1954–55 →) Monkinie (1954–71) Netta (1954–71) Nowinka (1954–72) Olszanka (1954–71) Płaska (1972) Pomiany (1954–71) Pruska (1961–72) Pruska Mała (1954–57) Rutki Nowe / Nowe Rutki (1954–71) Rygałówka (1954–55 →) Sucha Rzeczka (1954–71) Sucha Wieś (1954 →) Sztabin (1954–72) Tajno Stare (← 1955–61) Woźnawieś (← 1955–57 →) Żarnowo (1954–72)

Wsie	Białobrzegi Biernatki Bór Chomontowo Czarnucha Gabowe Grądy Gliniski Góry Grabowo Grabowo-Kolonie Jabłońskie Janówka Jeziorki Kolnica Komaszówka Mazurki Mikołajówek Netta Druga Netta Pierwsza Netta-Folwark Obuchowizna Osowy Grąd Ponizie Posielanie Promiski Pruska Mała Pruska Wielka Rutki Nowe Rutki Stare Rzepiski Świderek Topiłówka Turówka Twardy Róg Uścianki Żarnowo Drugie Żarnowo Pierwsze Żarnowo Trzecie
Kolonie	Czerkiesy Zielone
Osada	Kolnica Nowa
Osada leśna	Topiłówka
Części wsi	Borowa Droga (Żarnowo Drugie) Borowa Droga (Żarnowo Pierwsze) Borowa Droga (Żarnowo Trzecie) Borsuki Czarny Bród Jezierska Droga Kolonia Pruszczańska Naddawki Nowe Jeziorki Nowy Dworek Pod Kanał Pod Szosę Podborowa Podlas Podwejsowizna Podzielona Polki Prosta Droga Rezowa Droga (Żarnowo Drugie) Rezowa Droga (Żarnowo Pierwsze) Stara Wieś Turowska Droga
Zniesiona miejscowość	Stuczanka