Azuryt
| |
| Właściwości chemiczne i fizyczne | |
| Skład chemiczny |
Cu3(CO3)2(OH)2 |
|---|---|
| Twardość w skali Mohsa |
3,5–4 |
| Przełam |
muszlowy, nierówny[1] |
| Łupliwość |
dokładna, doskonała i niewyraźna dwukierunkowa[1] |
| Pokrój kryształu |
tabliczkowy, krótkosłupkowy, izometryczny[1] |
| Układ krystalograficzny |
jednoskośny[1] |
| Właściwości mechaniczne |
kruchy[1] |
| Gęstość |
3,7 - 3,9 g/cm³[1] |
| Właściwości optyczne | |
| Barwa |
niebieska w odcieniach, lazurowa, szafirowa, fioletowoniebieska[1] |
| Rysa |
niebieska, jasnoniebieska[1] |
| Połysk |
szklisty, diamentowy, tłusty, jedwabisty, aksamitny, matowy[1] |
| Współczynnik załamania |
1,730 - 1,838 (dwuosiowy)[2] |
| Inne |
silny pleochroizm w odcieniach niebieskich[2] dyspersja: silna[2] dwójłomność: 0.1080[2] |
Azuryt – minerał z gromady węglanów, zasadowy węglan miedzi[1]. Minerał pospolity, szeroko rozpowszechniony.
Nazwa pochodzi od perskiego lazhward i arabskiego lazurd oznaczających barwę niebieską[3][1].
Charakterystyka
[edytuj | edytuj kod]Właściwości
[edytuj | edytuj kod]Tworzy kryształy o pokroju tabliczkowym, grubotabliczkowym[4], słupkowym, izometrycznym (postać zbliżona do romboedrów). Najczęściej jest spotykany w skupieniach zbitych, ziemistych, ziarnistych, groniastych, nerkowatych, naciekowych, promienistych i kulistych. Tworzy też naloty, impregnacje, konkrecje[4], naskorupienia i pseudomorfozy po innych minerałach miedzi (np. dolomicie, kuprycie czy tetraedrycie)[1]. Posiada różny połysk; kryształy mają szklisty, diamentowy lub tłusty, skupienia ziemiste - matowy, natomiast zbite, promieniste i włókniste - jedwabisty albo aksamitny. Jest przeświecający do nieprzezroczystego, rzadko przezroczysty, pod wpływem dwutlenku węgla przechodzi w malachit[1]. Tworzy odmiany: burnit, chessylit, azurmalachit. Łatwo rozpuszczalny w kwasach[4].
Występowanie
[edytuj | edytuj kod]Minerał wtórny strefy utleniania kruszców Cu, zwłaszcza w obecności skał węglanowych[5]. Współwystępuje z malachitem, pseudomalachitem, kuprytem, chalkozynem, chryzokolą, kalcytem, limonitem, miedzią, oliwenitem, konichalcytem, tyrolitem, cerusytem, barytem, kwarcem, smithsonitem, duftytem[1][3][6].
Miejsca występowania
[edytuj | edytuj kod]- Na świecie: Namibia (Tsumeb), Maroko (Touissit), Algieria, Kenia, Kongo, Francja, Rumunia, USA (Utah, Arizona, Nowy Meksyk), Meksyk, Chile, Australia, Chiny, Mongolia, Rosja, Włochy, Węgry, Niemcy, Grecja, Mołdawia, Słowacja[1][4].
- W Polsce: występuje w Górach Świętokrzyskich i na Dolnym Śląsku, w okolicach Lubina i Głogowa, na Pogórzu Kaczawskim i w Rudawach Janowickich[6]. Spotykany też w Tatrach oraz na Górnym Śląsku[1].
Zastosowanie
[edytuj | edytuj kod]
- lokalnie wykorzystywany jako podrzędna ruda miedzi (55% Cu),
- do produkcji siarczanu miedziowego,
- do wyrobu błękitnych pigmentów,
- bardzo atrakcyjny i ceniony kamień ozdobny,
- w jubilerstwie dość rzadko stosowany, oszlifowane kamienie są małe. Nadaje im się zazwyczaj szlif kaboszonowy lub kulisty[1]. Nie szlifuje się dużych okazów, gdyż są tak ciemne, że prawie nieprzezroczyste,
- do wyrobu artystycznej biżuterii,
- cenny kamień kolekcjonerski,
- sproszkowany azuryt był używany jako niebieska farba, która jednakże zmieniała barwę na zieloną ze względu przeobrażenia w malachit.
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q Jerzy Żaba: Ilustrowana encyklopedia skał i minerałów. Wydawnictwa Videograf SA, 2024, s. 52-54. ISBN 978-83-8293-231-7.
- ↑ a b c d Azurite.
- ↑ a b Azurite. mindat.org. [dostęp 2017-01-02].
- ↑ a b c d Jan Parafiniuk: Atlas Minerałów. Multico Oficyna Wydawnicza, 2019, s. 162. ISBN 978-83-7073-845-7.
- ↑ Rupert Hochleitner: Minerały, kamienie szlachetne skały. Multico Oficyna Wydawnicza, 2022, s. 26. ISBN 978-83-7073-816-7.
- ↑ a b Eligiusz Szełęg: Minerały i skały Polski. Multico Oficyna Wydawnicza, 2023, s. 130. ISBN 978-83-7073-816-7.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Autor: Olaf Medenbach, Cornelia Sussieck-Fornefeld: Leksykon przyrodniczy. Minerały. Warszawa: Świat Książki, 1995, s. 96, 146, 188, 190, 216, 267. ISBN 83-7129-194-9.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Historia eksploatacji kruszców miedzi i żelaza w Miedzianej Górze k. Kielc. pawekrol.republika.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-03-09)].
- azuryt na stronie Webmineral.com (ang.)