Bazylika św. Sabiny w Rzymie

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Bazylika św. Sabiny na Awentynie
Basilica di Santa Sabina all'Aventino
Kościół tytularny
Ilustracja
Państwo

 Włochy

Miejscowość

Rzym
Piazza Pietro d’Illiria 1

Wyznanie

katolickie

Kościół

rzymskokatolicki

Parafia

św. Pryski

Bazylika mniejsza

od niepamiętnych czasów

Wezwanie

św. Sabiny

Położenie na mapie Rzymu
Mapa konturowa Rzymu, w centrum znajduje się punkt z opisem „Bazylika św. Sabiny na Awentynie”
Położenie na mapie Włoch
Mapa konturowa Włoch, w centrum znajduje się punkt z opisem „Bazylika św. Sabiny na Awentynie”
Położenie na mapie Lacjum
Mapa konturowa Lacjum, w centrum znajduje się punkt z opisem „Bazylika św. Sabiny na Awentynie”
41°53′04″N 12°28′47″E/41,884444 12,479722
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Bazylika św. Sabiny na Awentynie w Rzymie (wł. Basilica di Santa Sabina all'Aventino) – rzymskokatolicki kościół tytularny w Rzymie.

Świątynia ta jest kościołem rektoralnym parafii św. Pryski oraz kościołem tytularnym, mającym również rangę bazyliki mniejszej[1]. Jest też kościołem stacyjnym ze Środy Popielcowej[2].

Do bazyliki przylega klasztor dominikanów założony przez św. Dominika[3].

Lokalizacja[edytuj | edytuj kod]

Kościół znajduje się w XII Rione Rzymu – Ripa przy Piazza Pietro d’Illiria 1[1].

Patronka[edytuj | edytuj kod]

Patronką świątyni jest św. Sabina – rzymska patrycjuszka, która poniosła śmierć męczeńską za wiarę chrześcijańską w II wieku.

Historia[edytuj | edytuj kod]

Kościół został ufundowany w latach 425–432 przez iliryjskiego księdza Piotra[2]. Kościół wybudowano prawdopodobnie na miejscu oryginalnego Titulus Sabinae[2]. Świątynię konsekrował papież Sykstus III około 432 roku[2]. Kościół był przebudowywany przez papieży Leona III i Eugeniusza II[3].

W roku 1219 papież Honoriusz III przekazał bazylikę św. Sabiny św. Dominikowi. Wtedy też przebudowano kampanilę i dobudowano krużganki. W 1587 roku na zlecenie papieża Sykstusa V Domenico Fontana zmienił wystrój wnętrza bazyliki. Ponowne zmiany zostały dokonane przez Francesco Borromini w 1643 roku[3].

Przeprowadzone w latach 1914–1919 oraz 1936–1938 renowacje miały przywrócić bazylice antyczny wygląd[2].

Architektura i sztuka[edytuj | edytuj kod]

Portyk przedsionka po bokach zdobią antyczne kolumny: cztery z nich są spiralne z żółtego marmuru, pozostałe natomiast są granitowe. W przedsionku znajduje się figura św. Róży z Limy z 1668 roku[3].

Fasada bazyliki
Portyk, w głębi figura św. Róży z Limy z 1668 r.


Drzwi portalu głównego wykonane są z cyprysowego[4] drewna, przy czym są to oryginalne drzwi świątyni datowane pomiędzy 420 a 450 rokiem[2]. Drzwi te pierwotnie zdobiło 28 płaskorzeźbionych kwater przedstawiających sceny biblijne, do czasów obecnych zachowało się 18 z nich[3]. Kolejne kwatery przedstawiają (idąc od góry do dołu i od lewej do prawej): ukrzyżowanie, niewiasty przy pustym grobie, pokłon trzech króli, Chrystusa ze św. Piotrem i Pawłem, wskrzeszenie Łazarza, Mojżesza na pustyni, wniebowstąpienie, powtórne przyjście (lub triumf) Chrystusa, ukazanie się Jezusa po zmartwychwstaniu uczniom, ukazanie się Jezusa po zmartwychwstaniu niewiastom, zapowiedź zaparcia się św. Piotra, proroka Habakuka z aniołem, Mojżesza otrzymującego prawo, hołd składany ważnej osobistości, Izraelitów ze słupem ognia, Eliasza wstępującego do nieba, św. Piotra myjącego ręce, Chrystusa przed Kajfaszem[2]. Scena ukrzyżowania na drzwiach jest prawdopodobnie jednym z najstarszych przykładów takiego przedstawienia w sztuce[3][2].

Cedrowe drzwi bazyliki, V w.
Ukrzyżowanie, kwatera drzwi bazyliki


Wnętrze bazyliki jest trójnawowe bez transeptu, podzielone przez 24 antyczne kolumny z II wieku. Nad oraz między arkadami zachował się fryz z V wieku. Okna są nie szklane, ale z selenitu. Nawę główną przykrywa drewniany sufit w całości zrekonstruowany w 1936 roku[3].

W głębi nawy mieści się schola cantorum zrekonstruowana w 1936 roku z fragmentów pochodzących z V wieku[3].

Wnętrze bazyliki


Konchę apsydy zdobi fresk przedstawiający Chrystusa w otoczeniu świętych autorstwa Taddeo Zuccari z 1560 roku. Freski w łuku apsydalnym wykonał Eugenio Cisterna w latach 1919–1920[3].

Front ołtarza głównego wykonany jest z porfiru. Pod ołtarzem znajdują się relikwie św. Sabiny i trzech innych męczenników (sprowadzone do bazyliki przez papieża Eugeniusza z podmiejskiego sanktuarium św. Aleksandra)[2].

Apsyda
Fresk w apsydzie, mal. Taddeo Zuccari, 1560 r.


Wzdłuż ścian prawej nawy znajdują się fragmenty dekoracji z V wieku. W nawie tej jest wejście do kaplicy św. Jacka, ozdobionej freskami autorstwa Federico Zuccaro przedstawiającymi na ścianach historie z życia św. Jacka, a na sklepieniu triumf tego świętego. W ołtarzu znajduje się obraz namalowany przez Lavinię Fontanę z 1600 roku przedstawiający NMP i św. Jacka[3].

W niszy w prawej nawie znajduje się starożytna kolumna, według tradycji pochodząca z domu św. Sabiny[2][3].

Kaplica św. Jacka
Triumf św. Jacka, sklepienie kaplicy św. Jacka
Antyczna kolumna


W lewej nawie mieści się kaplica św. Katarzyny ze Sieny projektu Giovanni Battista Contini z 1671 roku. W pendentywach znajdują się freski z historiami z życia św. Katarzyny ze Sieny, a na sklepieniu jej chwała autorstwa Giovanni Odazzi. W ołtarzu znajduje się obraz Sassoferrato Madonna Różańcowa z 1643 roku[3].

W narteksie bazyliki, koło ołtarza św. Dominika, na kolumience znajduje się czarny wypolerowany kamień, tzw. czarci kamień[3]. Według legendy św. Dominik nocami przychodził do kościoła modlić się za grzeszników. Zdenerwowało to tak szatana, że pewnego razu miał rzucić w niego tym właśnie kamieniem. Co prawda nie trafił, ale uderzył w kamienną płytę, która pękła[2].

Kaplica św. Katarzyny ze Sieny
Kolumna z tzw. czarcim kamieniem


W podziemiach kościoła znajdują się pozostałości domu, być może św. Sabiny[3] oraz niewielkiej świątyni z III wieku[2].

Kardynałowie prezbiterzy[edytuj | edytuj kod]

Bazylika św. Sabiny jest jednym z kościołów tytularnych nadawanych kardynałom-prezbiterom (Titulus Sanctae Sabinae)[5].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b Chiesa rettoria santa Sabina all'Aventino w serwisie ''Diocesi di Roma'' [online] [dostęp 2019-02-25] [zarchiwizowane z adresu 2019-02-26] (wł.).
  2. ↑ a b c d e f g h i j k l Santa Sabina na ''Churches of Rome'' [online] [dostęp 2019-02-25] (ang.).
  3. ↑ a b c d e f g h i j k l m n Legendarne wzgórza Rzymu – Awentyn na ''Zagubieni w Rzymie'' [online] [dostęp 2019-02-25].
  4. ↑ Richard Delbrueck, Notes on the Wooden Doors of Santa Sabina, „The Art Bulletin”, 34 (2), 1952, s. 139–145, DOI: 10.2307/3047407, ISSN 0004-3079, JSTOR: 3047407 [dostęp 2023-01-15].
  5. ↑ Bazylika św. Sabiny w Rzymie [online], catholic-hierarchy.org [dostęp 2019-02-25] (ang.).
  6. ↑ Illuminierte Urkunden - Kardinalsammelindulgenzen 1518-09-03_Bregenz. [w:] monasterium.net [on-line]. [dostęp 2019-03-02]. (niem.).
  7. ↑ Illuminierte Urkunden - Kardinalsammelindulgenzen 1524-05-24_St-Paul-im-Lavanttal. [w:] monasterium.net [on-line]. [dostęp 2019-03-02]. (niem.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Bazylika_św._Sabiny_w_Rzymie&oldid=73437422”