Bralin (wieś w województwie wielkopolskim)
51°17′09″N 17°54′28″E/51,285833 17,907778
| wieś | |
_ID_651394.jpg) Kościół Narodzenia Najświętszej Maryi Panny na Pólku pod Bralinem | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności |
2500 |
| Strefa numeracyjna |
62 |
| Kod pocztowy |
63-640[2] |
| Tablice rejestracyjne |
PKE |
| SIMC |
0194636 |
Położenie na mapie gminy Bralin  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu kępińskiego  | |
| 51°17′09″N 17°54′28″E/51,285833 17,907778[1]
| |
| Strona internetowa | |
.jpg)
_UG.jpg)
Bralin – wieś w Polsce, położona 7 km na zachód od Kępna, w województwie wielkopolskim, w powiecie kępińskim, w gminie Bralin. Po raz pierwszy wzmiankowana w roku 1136[3]. Ośrodek usługowy, rzemieślniczy, zakład metalowy.
Bralin uzyskał lokację miejską w 1540 roku, zdegradowany w 1742 roku[4].
W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Bralin. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa kaliskiego.
Miejscowość jest siedzibą gminy.
Nazwa
[edytuj | edytuj kod]Jak wynika z dokumentacji źródłowej, wieś istniała już w XIII wieku (notowana jako Bralin w 1288, Brelino w 1310). Nazwa miejscowości oznacza „należąca do Brala”, Bral zaś stanowi zdrobnienie Bratosława; nazwa jest archaiczna podobnie jak Berlin (z dawniejszego Bralina) lub Bralice z bulli gnieźnieńskiej 1136[5].
W roku 1613 śląski regionalista i historyk Mikołaj Henel z Prudnika wymienił miejscowość w swoim dziele o geografii Śląska pt. Silesiographia podając jej łacińską nazwę: Bralinum[6]. Szwajcarski kartograf i geograf Matthäus Merian w swoim dziele Topographia wydanym w roku 1650 podaje nazwę miejscowości: Bralin[7].
Historia
[edytuj | edytuj kod]Od początków swego istnienia miejscowość należała do Śląska. W XVIII wieku przez Bralin przebiegał szlak Królewskiej Poczty Polskiej łączący Warszawę i Drezno[8].
W listopadzie 1918 liderzy polskiej ludności z tych stron wzięli udział w Sejmie Dzielnicowym, który obradował w Poznaniu, wśród nich byli: Branicki z Rypina-Ligoty, Edward Dyrbach z Bralina, Władysław Szułczyński z Bralina, Franciszek Hazulski z Mąkoszyc, Jan Maciejewski z Pasowychgór, Stefan Muller z Dziadowej Kłody, Józef Skotnik z Dziadowej Kłody, Jan Noskowicz z Międzyborza, Bronisława Przykutowa z Międzyborza, Ratajczak z Honig (Chojnik) oraz Józef Stenzel z Morawsi[9]. W 1919 r. Bralin wraz z tzw. Krajem Rychtalskim został obsadzony przez wojsko polskie, a następnie, na mocy Traktatu Wersalskiego (10 stycznia 1920 r.) bez plebiscytu, wyłączony z niemieckiej Prowincji Śląskiej (powiatu sycowskiego) i włączony (w wyniku prac Międzysojuszniczej Komisji Granicznej – 19 stycznia 1920 r.) do województwa poznańskiego. W dokonanej nieco później (17 lipca 1920 r.) korekcie, część tego terenu (Dziadowa Kłoda i Ślizów) w zamian za tereny w okolicach Żarnowca na Pomorzu, powróciły do Niemiec[potrzebny przypis].
Do roku 1925 pozostawał w granicach diecezji wrocławskiej, następnie znalazł się w granicach metropolii gnieźnieńsko-poznańskiej[10].
W Bralinie znajduje się nieczynny przystanek kolejowy na trasie kolejowej Wieluń–Oleśnica, na którym do 2002 roku zatrzymywały się pociągi osobowe[potrzebny przypis].
W okresie międzywojennym stacjonował w miejscowości komisariat Straży Granicznej[11].
Ludność
[edytuj | edytuj kod]Starsza ludność Bralina (miejscowości, która w lutym 2011 roku liczyła niemal 2800 osób), a także najbliższych okolic posługuje się gwarą sycowską, należącą do istniejących już dziś tylko szczątkowo polskich gwar dolnośląskich będących częścią polskiego etnolektu śląskiego. Ślązacy – mieszkańcy dawnego „Kraju Rychtalskiego” zachowują poczucie odrębności w stosunku do ludności „polskiej” dawnego powiatu kępińskiego. Napływ ludności z sąsiedniego okręgu kępińskiego, a po drugiej wojnie światowej z kresów, a także odpływ rdzennych mieszkańców Bralina po zakończeniu działań wojennych, szczególnie do Wrocławia, spowodował dalszy zanik lokalnej gwary. Mimo to nadal można go usłyszeć w części tutejszych domów[potrzebny przypis].
Zabytki
[edytuj | edytuj kod]- Układ urbanistyczny z rynkiem,
- Kościół pod wezwaniem św. Anny (1627) z elementami gotyckimi,
- Pseudoromański kościół poewangelicki pod wezwaniem św. Jana Chrzciciela (XIX w.), dwór (1910); w pobliżu:
- pozostałości grodziska,
- drewniany kościół odpustowy pod wezwaniem Narodzenia Najświętszej Marii Panny Na Pólku z 1711 roku.
- W okolicy znajdują się również pomniki przyrody (m.in. „Bralińskie Dęby”).
-
Kościół Narodzenia NMP w Bralinie -
Figura św. Jana Nepomucena
_ID_651394.jpg)
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 9821
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 88 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ Zarys historii. Początki Bralina, pochodzenie nazwy.. bralin.com.pl. [dostęp 2015-09-22]. (pol.).
- ↑ Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 21–22.
- ↑ Stanisław Rospond: Słownik etymologiczny miast i gmin PRL. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo, 1984, s. 37. ISBN 83-04-01090-9.
- ↑ Detlef Haberland: Die „Silesiographia” und „Breslo-Graphia” von Nicolaus Henel von Hennenfeld. Arkadiusz Cencora, Diana Codogni-Łańcucka. Wrocław: Biblioteka Uniwersytecka we Wrocławiu, 2011, s. 174. ISBN 978-83-910595-2-4.
- ↑ Topographia Bohemiae, Moraviae et Silesiae. Merian, Frankfurt am Main 1650, S. 171.
- ↑ Zarchiwizowana kopia. [dostęp 2017-02-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-02-02)].
- ↑ Mariusz Patelski, Zapomniany epizod z dziejów walk o Śląsk. Sprawa przyłączenia powiatu namysłowskiego i sycowskiego do Polski 1919–1921, [w:] Rok 1921 na Kresach Wschodnich i Zachodnich. Historia i pamięć, pod red. Macieja Fica i Joanny Lusek, Muzeum Górnośląskie w Bytomiu: Bytom 2021, ISBN 978-83-65786-74-6.
- ↑ Prawo Kanoniczne, s. 145
- ↑ Marek Jabłonowski, Bogusław Polak: Polskie formacje graniczne 1918−1839. Dokumenty organizacyjne, wybór źródeł. Tom II. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 1999, s. 70. ISBN 83-87424-77-3.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Bralin, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 349.
- Bralin (1936) w bibliotece Polona
| Wsie | |
|---|---|
| Osady leśne | |
| Części wsi |
