Przejdź do zawartości

Brochwicz (herb szlachecki)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Brochwicz (Jeleń, zawołanie Opole) – herb szlachecki.

Herb Brochwicz i jego odmiany
Herb Brochwicz
Brochwicz (odmiana)
Brochwicz I
Brochwicz II
Brochwicz III
Brochwicz IV

Opis herbu

[edytuj | edytuj kod]

W polu srebrnym jeleń czerwony z nogami w górę wspięty, z koroną złotą na szyi. W klejnocie nad hełmem pawie pióra

W licznych odmianach herbu Brochwicz występuje również tło złote lub czerwone. Barwa wspiętego jelenia jest najczęściej czerwona, czasem czarna lub srebrna. Znane są również przedstawienia siedzącego jelenia lub połujelenia.

Najstarsze przedstawienia

[edytuj | edytuj kod]

Najstarszy wizerunek herbu pojawia się na pieczęci Sobiesława z roku 1268, a kolejny jest poświadczony pieczęcią Michała z Sośnicy z roku 1282[1] Na pieczęci Sobiesława Przebimiłowica (Przybysławica) przedstawiony został jeleń z belką między rogami[2]. Pieczęć Michała Mironowica przedstawia jelenia z rogiem o pięciu wyrostkach[3].

Najstarszym barwnym zabytkiem heraldycznym poświadczającym wygląd herbu Brochwicz jest "Kodeks lubiński" ("Legenda o św. Jadwidze") z roku 1353. Herb został wyobrażony na miniaturach przedstawiających rycerzy śląskich biorących udział w bitwie pod Legnicą[4]. Przedstawia on czarnego jelenia z uniesioną głową, zwróconego w prawą stronę, na srebrnym tle[5].

Historia

[edytuj | edytuj kod]

Zdaniem Tomasza Jurka, zarówno sam herb Brochwicz (Jeleń), jak i jego nazwa mogły się ukształtować już w XII wieku. Badacz ten część herbów śląskich ukazanych na miniaturach w "Kodeksie lubińskim", w tym herb Brochwicz, przypisuje rodzinom o starej metryce oraz polskim pochodzeniu i polskich koneksjach[6]. Według Józefa Szymańskiego przedstawiony na miniaturach "Kodeksu lubińskiego" herb Brochwicz posiada odniesienia do form znanych w polskiej heraldyce, jednak jego wygląd oddaje sytuację heraldyczną, jaka panowała na Śląsku w połowie XIV wieku. Jest to więc forma ukształtowana pod silnym wpływem obcym[7].

Pierwsze wzmianki o herbie pochodzą z okresu krzyżackiego, a konkretne informacje z roku 1544. Nazwa Brochwicz pochodzi prawdopodobnie od słowa „paroháč” (rogacz), przekształconego na „broháč”, a następnie spolonizowanego do postaci „Brochwicz”. Pochodzenie herbu nie musi być jednak czeskie, gdyż średniowieczna polszczyzna była zbliżona do czeskiego (np. zamiast słowa „niech” używano czeskiego słowa „ať”).

Herbowni

[edytuj | edytuj kod]

Rodziny używające herbu

[edytuj | edytuj kod]

Arendt, Bach, Bijakowski(Brochwicz II), Bornowski, Brochowicki, Brochwicz, Broszkowski[8], Brygiewicz, Bryszkowski, Bryczkowski, Bujakowski, Burgrafski, Dobrocieski, Donimirski, Dubaniewski, Falęcki, Foltyński, Gockowski, Goiszewski, Goszczewski, Grabania, Gustkowski, Hendrykowski, Hotork, Idzik, Kącki, Korczyc, Korczycki,Korszun, Kleman, Lewiński, Mokrzański, Ogrodowicz[9], Olszowski[10], Oreski, Orzelski, Ossowski, Palbicki, Palęcki, Pałęcki, Parasiewicz, Połomski, Podkański, Potkański, Pruszkowski, Raduchowski, Rogoyski, Ruszczykowski, Słoński, Sobek, Sobiewolski, Starorypiński, Stocki, Subotowicz, Sulejowski (Sulejewski), Szalowski, Szczucki, Szmakowski, Szrobarczyk(Brochwicz II), Szydłowski, Szymaniecki, Trawnicki, Trembecki, Wiktor, Witowski, Wojakowski, Worakowski, Wronikowski, Wroński, Zakrzewski, Zawrocki, Żelewski (Brochwicz III), Zieliński, Zuchta, Żeromski, Żuromski, Żaromiński, Żeromiński.

Znani herbowni

[edytuj | edytuj kod]

Miejscowości

[edytuj | edytuj kod]

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Brochwicz w Leksykonie genealogicznym (Dynamiczny Herbarz Rodzin Polskich pod redakcją Marcina Niewaldy) [dostęp 2012-01-08].
  2. Marek Cetwiński: Rycerstwo śląskie do końca XII w. : biogramy i rodowody. Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź: Zakład Narodowy im. Ossolińskich Wydawnictwo PAN, 1982, s. 180. ISBN 83-04-01118-2.. Ilustracja w: Paul Pfotenhauer: Die Schlesischen Siegel von 1250 bis 1300 beziehentlich 1327. Breslau: Josef Max & Komp., 1879, s. 12, tabl. I, nr 7
  3. Marek Cetwiński: Rycerstwo śląskie do końca XII w. : biogramy i rodowody. Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź: Zakład Narodowy im. Ossolińskich Wydawnictwo PAN, 1982, s. 146. ISBN 83-04-01118-2.
  4. Jerzy Łojek: Średniowieczne herby polskie. Poznań: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1985, s. 23. ISBN 83-03-01080-8. Józef Szymański: Herbarz średniowiecznego rycerstwa polskiego. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1993, s. 13-14. ISBN 83-01-09797-3.
  5. Jerzy Łojek: Średniowieczne herby polskie. Poznań: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1985, s. 23-24, ilustr.. ISBN 83-03-01080-8.
  6. Tomasz Jurek: Herby rycerstwa śląskiego na miniaturach "Kodeksu o św. Jadwidze" z 1353 roku. T. 3: Genealogia. Studia i Materiały Historyczne. Poznań-Wrocław: Wydawnictwo Historyczne, 1993, s. 9-36. ISSN 1231-7837.
  7. Józef Szymański: Herbarz średniowiecznego rycerstwa polskiego. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1993, s. 13-14. ISBN 83-01-09797-3.
  8. Por. Strona rodziny Broszkowskich
  9. Por. zdjęcie grobu Antoniego Brochwicz-Ogrodowicza
  10. Np. Jan Olszowski, por. Wiktor Wittyg: Nieznana szlachta polska i jej herby. Kraków: 1908.