Bronisław Wróblewski

Bronisław Wróblewski
Data i miejsce urodzenia	13 listopada 1888 ; Twer
Data i miejsce śmierci	26 sierpnia 1941 ; Wilno
Zawód, zajęcie	wykładowca akademicki, prawnik
Rodzice	Józef, Julia
Małżeństwo	Krystyna Wróblewska
Dzieci	Andrzej Wróblewski,; Jerzy Wróblewski
Krewni i powinowaci	Walery Wróblewski,; Piotr Antoni Wróblewski
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons

Grób Bronisława Wróblewskiego na cmentarzu Na Rossie w Wilnie

Bronisław Wróblewski (ur. 1 listopada^?/13 listopada 1888 w Twerze, zm. 26 sierpnia 1941 w Wilnie^[1]) – teoretyk prawa i kryminolog, profesor prawa karnego na Uniwersytecie Stefana Batorego (USB) w Wilnie.

Życiorys

Wywodził się ze starej rodziny szlacheckiej herbu Ślepowron z okolicy Puciłki.^[2] Był synem Józefa i Julii ze Smolechowskich^[3].

Maturę uzyskał jako ekstern w Warszawie w roku 1910. Studia filozoficzne i prawnicze odbył w Krakowie (Uniwersytet Jagielloński), Dorpacie (obecnie Tartu) oraz w Moskwie. Edukację uzupełniał również w Paryżu i Rzymie. Dyplom I stopnia uzyskał w 1915. W tym samym roku pracował na Wydziale Prawnym Uniwersytetu Moskiewskiego jako asystent l Leona Petrażyckiego, a następnie w latach 1917/18 wykładał na Wyższych Kursach dla urzędników skarbowych w Moskwie. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, w latach 1918–1921 pracował w Wydziale Prawnym Ministerstwa Spraw Wewnętrznych w Warszawie. Równocześnie prowadził wykłady z prawoznawstwa karnego w Wolnej Wszechnicy Polskiej. W 1921 r. objął Katedrę Prawa i Postępowania Karnego na Uniwersytecie Stefana Batorego (USB) w Wilnie^[4]. Trzydziestotrzyletni wówczas Wróblewski rozpoczął pracę naukową, której spuścizna zawiera najważniejsze działa Jego kariery zawodowej, skupiającej się zagadnień z prawa karnego, w tym z etyki, filozofii, teorii oraz socjologii prawa, polityki kryminalnej, jak również lingwistyki prawniczej, metodologii kryminologicznej, oraz penologii. W 1922 roku w ramach zastępstwa objął prowadzenie wykładów z „prawa i procedury karnej”. Rok później został mianowany profesorem nadzwyczajnym tego przedmiotu. W latach 1934–1936 Bronisław Wróblewski objął funkcję dziekana Wydziału Prawa i Nauk Społecznych USB oraz w latach 1936–1937 funkcję prodziekana tegoż Wydziału. W 1915 r. w czasie studiów w Dorpacie został przyjęty w poczet Konwentu Polonia - najstarszej polskiej korporacji akademickiej, której aktywnym członkiem pozostał do końca życia. W latach 1934–38 był kuratorem Konwentu z ramienia Senatu USB^[5]. Z okazji obchodów 100-lecia Konwentu Polonia opublikował własnym nakładem książkę "Ideologia korporacyj akademickich" (Wilno, 1928), którą dedykował Konwentowi^[6].

Zmarł na zawał serca bądź udar mózgu podczas rewizji jego wileńskiego mieszkania przez hitlerowców^[7], czego świadkiem była cała rodzina. Został pochowany na cmentarzu Na Rossie^[8].

Małżeństwo i dzieci

26 listopada 1921 w Warszawie zawarł związek małżeński z Krystyną Marią Karoliną Hirschberg, córką Karola i Marianny z Jędrzejewskich. Z tego związku miał dwójkę dzieci – malarza Andrzeja Wróblewskiego i teoretyka prawa Jerzego Wróblewskiego^[9].

Praca naukowa

W swojej pracy naukowej inspirował się dziełami francuskiego pioniera nowoczesnej socjologii Emila Durkheima, który to zajmował się m.in. socjologiczną funkcją języka i pierwotnym znaczeniem świadomości w badaniu zjawisk społecznych (inaczej np. niż Marks). W tym względzie Wróblewski rozwijał idee Durkheima, kładąc szczególny nacisk na aspekt socjologiczny w badaniu zjawisk prawnych. Do dziś dla wielu teoretyków prawa jest to jedyna droga poznania i badania zjawisk prawnych (realizm prawniczy).

Definicja i zakres polityki kryminalnej stworzone przez Wróblewskiego są obowiązujące obecnie, a w ciągu ubiegłych kilku dekad ulegały licznym zmianom. Ujęcie polityki kryminalnej jako działu kryminologii badającego działania organów władzy oraz społeczeństwa, skierowanych na zapobieganie i zwalczanie przestępczości jest również w myśl Wróblewskiego — ogółem zasad, wedle których państwo powinno postępować w walce z przestępstwem, a ponadto ułatwiać społeczeństwu walkę z przestępstwem.

W późniejszym okresie twórczości profesora uwagę Wróblewskiego przykuł negatywny stosunek społeczeństwa do sędziów. Po części z tegoż powodu, wraz ze swoim wieloletnim uczniem Witoldem Świdą postanowił przyjrzeć się baczniej osobie sędziego, przeprowadzając pierwsze w Polsce empiryczne badania poglądów sędziów na stosowanie prawa^[10]. To z kolei zapoczątkowało dyskurs nad sędziowskim wymiarem kary, czyli jedną z fundamentalnych kwestii wymiaru sprawiedliwości. Do dnia dzisiejszego jest to ważki temat kryminologii.

Wprowadził przyjmowane powszechnie do dziś rozróżnienie między językiem prawnym (językiem, w którym formułowane jest prawo) oraz językiem prawniczym (językiem, w którym formułowane są wypowiedzi o prawie, a zatem językiem stanowiącym metajęzyk w stosunku do języka prawnego).

Oddziaływanie twórczości Wróblewskiego możemy dostrzec u wspomnianego już Witolda Świdy, Jerzego Wróblewskiego, Igora Andrejewa, Tomasza Kaczmarka, Stanisława Stommy, Marii Boruckiej-Arctowej i wielu innych badaczy.

Ostatnia książka karnisty "Język prawny i prawniczy" ukazała się pośmiertnie w 1948 roku nakładem Polskiej Akademii Umiejętności, za sprawą Romana Ingardena i Władysława Woltera. Traktat o wojnie, nad którym w ostatnich miesiącach życia pracował profesor, nigdy nie został wydany. Rękopis pozostaje zaginiony.

W 2020 roku, w serii Horyzonty Filozofii Prawa, Biblioteka Palestry ukazała się książka poświęcona osobie oraz wybranym poglądom wileńskiego uczonego, autorstwa Tomasza Snarskiego, pt. Wróblewski^[11].

„Wróblewski” Tomasza Snarskiego, książka dedykowana mieszkańcom Wilna, byłym i obecnym, w serii wydawniczej Horyzonty Filozofii Prawa, Biblioteka Palestry, Sopot 2020, poświęcona myśli wileńskiego uczonego związanego z Uniwersytetem Stefana Batorego w Wilnie - Bronisława Wróblewskiego, twórcy pierwszej teorii polityki kryminalnej na gruncie nauki polskiej, prekursora penologii, składająca się z dwóch części (wraz z szeroką listą źródeł): pierwszej zawierającej tekst źródłowy wileńskiego profesora pt. „Prawo karne a moralność. Szkoła humanistyczna prawa karnego” i drugiej autorstwa wykładowcy Wydziału Prawa Uniwersytetu Gdańskiego pt. „Bronisław Wróblewski jako filozof prawa karnego. Kilka uwag na temat moralnego i pedagogicznego uwikłania prawa karnego”, z podkreśleniem Tomasza Snarskiego: „Dorobek naukowy Bronisława Wróblewskiego, pomimo upływu lat, pozostaje aktualny wobec wielu zagadnień współczesnej nauki prawa karnego, jak i refleksji filozoficznej nad karą, prawem karnym czy sprawiedliwością.” i zamykającym dzieło gdańszczanina (z wileńskimi korzeniami) pytaniem: „Czy jesteśmy przygotowani, by ustawicznie poszerzać nasze horyzonty filozofii prawa karnego?”^[12].

Odznaczenia

Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (1938)^[13]

Przypisy

↑ Jerzy J. Kolarzowski: Definicja i funkcje polityki kryminalnej w pracach Bronisława Wróblewskiego. www2.wpia.uw.edu.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-10-29)]., w: Studia Iuridica, t. 31 (1996 r.), ostatni dostęp: 20 grudnia 2009 r.
↑ LeonardL. Drożdżewicz LeonardL., Wileński lekarz ludu rodem z okolicy szlacheckiej Puciłki, „Znad Wilii”, nr 2(94), 2023, s. 58 [dostęp 2024-04-24] (pol.).
↑ Stanisław Łoza (red): Czy wiesz kto to jest? (Warszawa, 1938 r.), s. 821
↑ Księga pamiątkowa ku uczczeniu CCCL rocznicy założenia i X wskrzeszenia Uniwersytetu Wileńskiego, T. II. Wilno: Skład Główny w Księgarni J. Zawadzkiego, 1929, s. 270.
↑ JanJ. Trynkowski JanJ., Album Polonorum: 1828-1939, Warszawa: Neriton, 2018, ISBN 978-83-66018-06-8 (pol.).
↑ Fil. B. Wróblewski – Ideologia korporacji akademickich – Konwent Polonia [online], www.konwentpolonia.pl [dostęp 2023-04-04] .
↑ W niektórych opracowaniach pojawia się błędna informacja, że byli to Sowieci z NKWD. Tak jest m.in. w książce Andrzej Wróblewski nieznany (Kraków, 1993 r.) i w wielu późniejszych publikacjach. Jednak Krystyna Wróblewska, wdowa po nim, wielokrotnie prostowała ten błąd w prasie.
↑ Dokumentacja nagrobka
↑ Przemysław Marcin Żukowski. Bronisław Wróblewski – Stefan Glaser. Sprawa katedr prawa i procesu karnego na Wydziale Prawa i Nauk Społecznych Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie. „Krakowskie Studia z Historii Państwa i Prawa”. Zeszyt 3, s. 331-354, 3 września 2021. (pol.).
↑ Bronisław Wróblewski, Witold Świda: Sędziowski wymiar kary w II Rzeczypospolitej. Ankieta (Wydawnictwo Uniwersytetu Stefana Batorego, Wilno, 1938 r.).
↑ Wróblewski [online], Księgarnia Internetowa PWN [dostęp 2020-10-09] (pol.).
↑ LeonardL. Drożdżewicz LeonardL., „Wróblewski” Tomasza Snarskiego, „Znad Wilii”, nr 4 (84), 2020, s. 146-147 .
↑ 10 listopada 1938 „za zasługi na polu pracy naukowej” M.P. z 1938 r. nr 258, poz. 592

Linki zewnętrzne

Publikacje Bronisława Wróblewskiego w bibliotece Polona

[1] Jerzy J. Kolarzowski: Definicja i funkcje polityki kryminalnej w pracach Bronisława Wróblewskiego. www2.wpia.uw.edu.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-10-29)]., w: Studia Iuridica, t. 31 (1996 r.), ostatni dostęp: 20 grudnia 2009 r.

[2] LeonardL. Drożdżewicz LeonardL., Wileński lekarz ludu rodem z okolicy szlacheckiej Puciłki, „Znad Wilii”, nr 2(94), 2023, s. 58 [dostęp 2024-04-24] (pol.).

[3] Stanisław Łoza (red): Czy wiesz kto to jest? (Warszawa, 1938 r.), s. 821

[4] Księga pamiątkowa ku uczczeniu CCCL rocznicy założenia i X wskrzeszenia Uniwersytetu Wileńskiego, T. II. Wilno: Skład Główny w Księgarni J. Zawadzkiego, 1929, s. 270.

[5] JanJ. Trynkowski JanJ., Album Polonorum: 1828-1939, Warszawa: Neriton, 2018, ISBN 978-83-66018-06-8 (pol.).

[6] Fil. B. Wróblewski – Ideologia korporacji akademickich – Konwent Polonia [online], www.konwentpolonia.pl [dostęp 2023-04-04] .

[7] W niektórych opracowaniach pojawia się błędna informacja, że byli to Sowieci z NKWD. Tak jest m.in. w książce Andrzej Wróblewski nieznany (Kraków, 1993 r.) i w wielu późniejszych publikacjach. Jednak Krystyna Wróblewska, wdowa po nim, wielokrotnie prostowała ten błąd w prasie.

[8] Dokumentacja nagrobka

[9] Przemysław Marcin Żukowski. Bronisław Wróblewski – Stefan Glaser. Sprawa katedr prawa i procesu karnego na Wydziale Prawa i Nauk Społecznych Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie. „Krakowskie Studia z Historii Państwa i Prawa”. Zeszyt 3, s. 331-354, 3 września 2021. (pol.).

[badania-10] Bronisław Wróblewski, Witold Świda: Sędziowski wymiar kary w II Rzeczypospolitej. Ankieta (Wydawnictwo Uniwersytetu Stefana Batorego, Wilno, 1938 r.).

[11] Wróblewski [online], Księgarnia Internetowa PWN [dostęp 2020-10-09] (pol.).

[12] LeonardL. Drożdżewicz LeonardL., „Wróblewski” Tomasza Snarskiego, „Znad Wilii”, nr 4 (84), 2020, s. 146-147 .

[13] 10 listopada 1938 „za zasługi na polu pracy naukowej” M.P. z 1938 r. nr 258, poz. 592

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]