Brynica (dopływ Czarnej Przemszy)
| ||
 Brynica widziana z mostu w Wojkowicach (2018) | ||
| Kontynent | Europa | |
| Państwo |  Polska
| |
| Województwo |  śląskie
| |
| Rzeka | ||
| Długość | 57,2 km | |
| Powierzchnia zlewni | 482,7 km² | |
| Źródło | ||
| Miejsce | Mysłów | |
| Współrzędne | 50°34′05,2″N 19°12′00,1″E/50,568111 19,200028 | |
| Ujście | ||
| Recypient | Czarna Przemsza | |
| Miejsce | Mysłowice | |
| Wysokość | 243,8 m n.p.m.[1] | |
| Współrzędne | 50°15′32″N 19°08′14″E/50,258889 19,137222 | |
Położenie na mapie województwa śląskiego   źródło  ujście | ||
Położenie na mapie Polski  źródło ujście | ||
Brynica (niem. Brinitz[potrzebny przypis]) – rzeka, prawy dopływ Czarnej Przemszy[2] o długości 57,2 km[3] i powierzchni dorzecza 482,7 km².
Rzeka płynie w województwie śląskim. Jej źródła znajdują się w Mysłowie, na wysokości 350 m n.p.m. Płynie przez Miasteczko Śląskie, Świerklaniec, Piekary Śląskie, Bobrowniki, Wojkowice, Czeladź, Będzin, Siemianowice Śląskie, Katowice, Sosnowiec i Mysłowice. W Mysłowicach, przy granicy z Sosnowcem, uchodzi do Czarnej Przemszy.
Rola kulturalna i historyczna[edytuj | edytuj kod]
W średniowieczu słynęła z siedlisk bobrów, które rozciągały się od jeziora Oparów (niedaleko Ożarowic) po Milowice, uniemożliwiając na tym odcinku żeglugę. Obecnie, w dolnym i średnim biegu, jest bardzo zanieczyszczona, choć w ostatnich latach jej stan wyraźnie się poprawił. Jest siedliskiem kaczek głównie krzyżówek i łabędzi, najczęściej niemych.[potrzebny przypis]
Jej brody i mosty były miejscem przepraw kupców, co sprzyjało rozwojowi osadnictwa nad jej brzegami. Nad jednym z takich brodów, później mostów powstała Czeladź. W 1840 roku koryto rzeki na terenie dzisiejszego Sosnowca przesunięto w kierunku zachodnim, a w 1935 roku w Kozłowej Górze zbudowano na niej zbiornik wody pitnej (pojemność ok. 15,8 mln m³).
Odcinek Brynicy stanowi historyczną granicę między Śląskiem a Zagłębiem Dąbrowskim, także częściowo granicę administracyjną między Katowicami a Sosnowcem. Dawniej była to granica pomiędzy państwem Habsburgów (potem Prusami) a Rzecząpospolitą, następnie granica pomiędzy Prusami (później Niemcami) a Rosją; w latach 1918–1922 stanowiła granicę niemiecko-polską. 20 czerwca 1922 roku zgodnie z postanowieniami konwencji o podziale Górnego Śląska z 15 maja 1922 wojska polskie pod dowództwem gen. broni Stanisława Szeptyckiego przekroczyły most między Szopienicami a Sosnowcem, przejmując wschodnią część Górnego Śląska pod polską administrację. Wkraczających żołnierzy powitała Maria Kamińska (babka Kazimierza Kutza)[potrzebny przypis]. Jeden z powstańców śląskich – Janusz Howaniec symbolicznie rozerwał kajdany niewoli. Wydarzenie to upamiętnione jest znajdującą się tutaj tablicą[4].
Rzeka w przeszłości zwana była Brzennyczą, Braną (za czasów Bolesława Chrobrego), Brzeźnicą oraz Brenicą.[potrzebny przypis]
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Brynica (dopływ Czarnej Przemszy) na mapie Geoportalu Polskiej Infrastruktury Informacji Przestrzennej. Główny Geodeta Kraju. [dostęp 2017-07-12].
- ↑ Nazewnictwo geograficzne Polski. Tom 1. Hydronimy. Część 1. Wody płynące, źródła, wodospady. Główny Urząd Geodezji i Kartografii. s. 23. [dostęp 2017-07-12].
- ↑ Brynica na mapie Geoportalu Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej >> Moduł: Obszary Dorzeczy (wynik wyszukiwania). Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej. [dostęp 2017-07-12].
- ↑ Na trasie Balkan Ekspresu, druk: Warsztaty szkolne Zespołu Szkół Poligraficzno-Mechanicznych, ISBN 978-83-907011-6-5
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Władysław Mroziński: B – jak Brynica w „Kurier Związkowy”
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Brynica w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego. T. I: Aa – Dereneczna. Warszawa 1880.