Brynica (dopływ Czarnej Przemszy)

Brynica
Brynica w Piekarach Śląskich
Kontynent	Europa
Państwo	Polska
Rzeka
Długość	55 km
Powierzchnia zlewni	482,7 km²
Źródło
Miejsce	Mysłów
Współrzędne	50°34′05,2″N 19°12′00,1″E
Ujście
Recypient	rzeka Czarna Przemsza
Miejsce	Mysłowice
Współrzędne	50°15′32″N 19°08′14″E
Położenie na mapie województwa śląskiego źródło ujście
Położenie na mapie Polski źródło ujście

Brynica (niem. Brinitz) – rzeka w województwie śląskim, w przeszłości zwana także Brzennyczą, Braną (za czasów Bolesława Chrobrego), Brzeźnicą czy Brenicą. Stanowi prawy, przy tym główny dopływ Czarnej Przemszy. Bierze swój początek w Mysłowie, na wysokości 350 m n.p.m., uchodzi w Mysłowicach przy granicy z Katowicami i Sosnowcem. Płynie przez Bobrowniki, Piekary Śląskie, Wojkowice, Czeladź, Siemianowice Śląskie, Świerklaniec, Katowice, Sosnowiec i Mysłowice. Brynica przeżywała parokroć pewne zmiany m.in.: w 1840 roku koryto rzeki na terenie dzisiejszego Sosnowca przesunięto w kierunku zachodnim, a w 1935 roku w Kozłowej Górze zbudowano na niej zbiornik wody pitnej (pojemność ok. 15,8 mln m³). Długość 55 km. Powierzchnia dorzecza 482,7 km².

Brynica – w oddali ruiny mostu w Piekarach Śląskich

Rzeka Brynica na wysokości Stadionu Ludowego w Sosnowcu

Brynica na pograniczu Wojkowic i Siemianowic Śląskich

W średniowieczu słynęła z siedlisk bobrów, które rozciągały się od jeziora Oparów (niedaleko Ożarowic) po Milowice, uniemożliwiając na tym odcinku żeglugę. Obecnie, w dolnym i średnim biegu, jest bardzo zanieczyszczona, choć w ostatnich latach jej stan wyraźnie się poprawił. Jest siedliskiem kaczek głównie krzyżówek i łabędzi, najczęściej niemych. Jej brody i mosty były miejscem przepraw kupców, co sprzyjało rozwojowi osadnictwa nad jej brzegami. Nad jednym z takich brodów, później mostów powstała Czeladź.

Rola kulturalna i historyczna

Odcinek Brynicy stanowi historyczną granicę między Śląskiem a Zagłębiem Dąbrowskim (które jest częścią Małopolski), także granicą administracyjną między Katowicami a Sosnowcem. Dawniej była to granica pomiędzy państwem Habsburgów (potem Prusami) a Polską szlachecką, potem porozbiorową, następnie granica pomiędzy Prusami (później Niemcami) a Rosją; w latach 1918–1922 stanowiła granicę niemiecko-polską. 20 czerwca 1922 roku zgodnie z postanowieniami konwencji o podziale Górnego Śląska z 15 maja 1922 wojska polskie pod dowództwem gen. broni Stanisława Szeptyckiego przekroczyły most między Szopienicami a Sosnowcem, przejmując wschodnią część Górnego Śląska pod polską administrację. Wkraczających żołnierzy powitała Maria Kamińska (babka Kazimierza Kutza). Jeden z powstańców śląskich – Janusz Howaniec symbolicznie rozerwał kajdany niewoli. Wydarzenie to upamiętnione jest znajdującą się tutaj tablicą.

Zobacz też

• Rzeki Polski
• Brynica w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego, Tom I (Aa – Dereneczna) z 1880 r.

Bibliografia

• Władysław Mroziński: B – jak Brynica w „Kurier Związkowy”