Lemurkowate

Lemurkowate
	Cheirogaleidae
	J.E. Gray, 1873
	; Przedstawiciel rodziny – mikrusek karłowaty (Microcebus myoxinus)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Infragromada	łożyskowce
Rząd	naczelne
Podrząd	lemurowe
Infrarząd	lemurokształtne
Nadrodzina	lemurkowce
Rodzina	lemurkowate
	Typ nomenklatoryczny
	Cheirogaleus É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1812
Synonimy
	Microcebina J.E. Gray, 1870; Cheirogaleina J.E. Gray, 1873; Chirogaleinae: Gregory, 1915; Chirogalinæ: Anthony & Coupin, 1931; Cheirogaleinae: Simpson, 1945; Phanerini Rumpler & Rakotosamimanana, 1971; Cheirogaleidae: Rumpler & Albignac, 1972; Phanerinae: Rumpler & Albignac, 1972; Cheirogaleidae: Rumpler, 1974; Cheirogaleini: Tattersall & Schwartz, 1974; Phanerini: Tattersall & Schwartz, 1974; Cheirogaleoidea: M. Goodman, 1975; Microcebinae: Schwartz, 1986;
Rodzaje
	5 rodzajów – zobacz opis w tekście
	5 rodzajów – zobacz opis w tekście
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Lemurkowate^[14] (Cheirogaleidae) – rodzina małych ssaków z podrzędu lemurowych (Strepsirrhini) o nocnym trybie życia. Lemurki są najmniejszymi ssakami naczelnymi. Wcześniej były klasyfikowane jako podrodzina Cheirogaleinae w rodzinie lemurów (Lemuridae).

Występowanie[edytuj | edytuj kod]

Lemurkowate występują wyłącznie na Madagaskarze^[15]^[16]. Zasiedlają obszary zalesione.

Charakterystyka[edytuj | edytuj kod]

Cheirogaleidae mają drobne ciało o długości od kilkunastu do 28 centymetrów i wadze od 60 g do 1 kg, pokryte puszystym, miękkim, szaro-brązowym futrem. Wyjątkowo długi ogon u niektórych gatunków jest dłuższy niż ciało. Oczy duże, osadzone blisko siebie, uszy małe. Górna warga typowa dla Strepsirrhini - podzielona i wilgotna. Obecny jest również typowy dla małpiatek grzebień zębowy oraz włosy czuciowe (zatokowe).

Wzór zębowy		I	C	P	M
36	=	2	1	3	3
36	=	2	1	3	3

Tryb życia[edytuj | edytuj kod]

Małpiatki z rodziny lemurkowatych żywią się owocami, kwiatami, liśćmi, owadami, pająkami i drobnymi kręgowcami. Są zwierzętami świetnie przystosowanymi do życia nadrzewnego, ale często schodzą na ziemię w poszukiwaniu pokarmu. W porze suchej zapadają w stan estywacji (sen letni - stan podobny do snu zimowego).

Po 60-dniowej ciąży samica rodzi od dwóch do czterech młodych. Lemurki należą do małpiatek najbardziej prymitywnych pod względem zachowań społecznych. Żerują samotnie lub w parach, a w kontaktach grupowych nie wykazują głębszych więzi.

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Do rodziny lemurkowatych zaliczane są następujące rodzaje^[17]^[18]^[15]^[14]:

Microcebus É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1834 – mikrusek
Mirza J.E. Gray, 1870 – mikrus
Allocebus Petter-Rousseaux & Petter, 1967 – lemurak – jedynym przedstawicielem jest Allocebus trichotis (Günther, 1875) – lemurak karłowaty
Cheirogaleus É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1812 – lemurek
Phaner J.E. Gray, 1870 – widłogłówka

Ochrona[edytuj | edytuj kod]

Wszystkie gatunki lemurkowatych zostały objęte konwencją waszyngtońską CITES (załącznik I)^[19].

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

↑ Typ nomenklatoryczny: Microcebus É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1834
↑ Pisownia oryginalna.
↑ Typ nomenklatoryczny: Phaner J.E. Gray, 1870.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Cheirogaleidae, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b J.E. Gray. Notes on Propithecus, Indris, and other lemurs (Lemurina) in the British Museum. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1872, s. 858, 1873. (ang.).
↑ J.E. Gray: Catalogue of Monkeys, Lemurs, and Fruit-eating Bats in the collection of the British Museum. London: The Trustees, 1870, s. 131. (ang.).
↑ W.K. Gregory. I. On the relationship of the Eocene lemur Notharctus to the Adapidae and to other primates: II. On the classification and phylogeny of the Lemuroidea. „Geological Society of America Bulletin”. 26 (1), s. 434, 1915. (ang.).
↑ R. Anthony & P. Coupin. Tableau résumé ́d’une classification générique des Primates fossiles et actuels. „Bulletin du Museum national d’histoire naturelle”. 2^e série. 3, s. 568, 1931. (fr.).
↑ G.G. Simpson. The principles of classification and a classification of mammals. „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 85, s. 62, 1945. (ang.).
↑ Y. Rumpler & B. Rakotosamimanana. Coussinets plantaires et dermatoglyphes de répresentants de lémuriformes malgaches. „Bulletin de l’Association des Anatomistes”. 54, s. 493–510, 1971. (fr.).
↑ Rumpler i Albignac 1972 ↓, s. 261.
↑ Rumpler i Albignac 1972 ↓, s. 264.
↑ Y. Rumpler: Contribution of cytogenetics to a new classification of the malagasy Lemurs. W: R.D. Martin, G.A. Doyle & A.C. Walker (redaktorzy): Prosimian Biology. London: Duckworth, 1974, s. 865 lub 867. ISBN 978-0-7156-0981-1. (ang.).
↑ ^a ^b I. Tattersall & J.H. Schwartz. Craniodental morphology and the systematics of the Malagasy lemurs (Primates, Prosimii). „Anthropological Papers of the American Museum of Natural History”. 52 (3), s. 188, 1974. (ang.).
↑ M. Goodman: Protein sequence and immunological specificity. Their role in phylogenetic studies of Primates. W: W.P. Luckett & F.S. Szalay (redaktorzy): Phylogeny of the Primates. A Multidisciplinary Approach. New York: Plenum Press, 1975, s. 228. ISBN 978-1-4684-2166-8. (ang.).
↑ J.H. Schwartz: Primate systematica and a classification of the order. W: D.K. Swindler & J. Erwin (redaktorzy): Comparative Primate Biology. Cz. 1: Systematic Evolution, and Anatomy. New York: A. R. Liss, 1986, s. 29. ISBN 978-0-8451-4000-0. (ang.).
↑ ^a ^b Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 28–54. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ ^a ^b C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 134–140. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Family Cheirogaleidae. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-11-01].
↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-09-02]. (ang.).
↑ Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 86–90. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
↑ CITES: Convention on International Trade in Endangered Species of Wild Fauna and Flora, Appendices I, II and III. 2008. [dostęp 2008-12-25]. (ang.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Y. Rumpler & R. Albignac. Cytogenetic study of the endemic malagasy lemurs subfamily Cheirogaleinae Gregory 1915. „American Journal of Physical Anthropology”. 38 (2), s. 261–264, 1972. DOI: 10.1002/ajpa.1330380220. (ang.).
K. Kowalski: Ssaki, zarys teriologii. Warszawa: PWN, 1971.
P. Myers: Cheirogaleidae. (On-line), Animal Diversity Web, 2000. [dostęp 2008-05-11]. (ang.).

[micro-3] Typ nomenklatoryczny: Microcebus É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1834

[5] Pisownia oryginalna.

[9] Typ nomenklatoryczny: Phaner J.E. Gray, 1870.

[itis-1] Cheirogaleidae, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[gray73-2] J.E. Gray. Notes on Propithecus, Indris, and other lemurs (Lemurina) in the British Museum. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1872, s. 858, 1873. (ang.).

[gray70-4] J.E. Gray: Catalogue of Monkeys, Lemurs, and Fruit-eating Bats in the collection of the British Museum. London: The Trustees, 1870, s. 131. (ang.).

[gre-6] W.K. Gregory. I. On the relationship of the Eocene lemur Notharctus to the Adapidae and to other primates: II. On the classification and phylogeny of the Lemuroidea. „Geological Society of America Bulletin”. 26 (1), s. 434, 1915. (ang.).

[ant&cou-7] R. Anthony & P. Coupin. Tableau résumé ́d’une classification générique des Primates fossiles et actuels. „Bulletin du Museum national d’histoire naturelle”. 2^e série. 3, s. 568, 1931. (fr.).

[sim-8] G.G. Simpson. The principles of classification and a classification of mammals. „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 85, s. 62, 1945. (ang.).

[rum&rak-10] Y. Rumpler & B. Rakotosamimanana. Coussinets plantaires et dermatoglyphes de répresentants de lémuriformes malgaches. „Bulletin de l’Association des Anatomistes”. 54, s. 493–510, 1971. (fr.).

[CITEREFRumplerAlbignac1972261-11] Rumpler i Albignac 1972 ↓, s. 261.

[CITEREFRumplerAlbignac1972264-12] Rumpler i Albignac 1972 ↓, s. 264.

[rum-13] Y. Rumpler: Contribution of cytogenetics to a new classification of the malagasy Lemurs. W: R.D. Martin, G.A. Doyle & A.C. Walker (redaktorzy): Prosimian Biology. London: Duckworth, 1974, s. 865 lub 867. ISBN 978-0-7156-0981-1. (ang.).

[tat&sch-14] I. Tattersall & J.H. Schwartz. Craniodental morphology and the systematics of the Malagasy lemurs (Primates, Prosimii). „Anthropological Papers of the American Museum of Natural History”. 52 (3), s. 188, 1974. (ang.).

[goo-15] M. Goodman: Protein sequence and immunological specificity. Their role in phylogenetic studies of Primates. W: W.P. Luckett & F.S. Szalay (redaktorzy): Phylogeny of the Primates. A Multidisciplinary Approach. New York: Plenum Press, 1975, s. 228. ISBN 978-1-4684-2166-8. (ang.).

[sch-16] J.H. Schwartz: Primate systematica and a classification of the order. W: D.K. Swindler & J. Erwin (redaktorzy): Comparative Primate Biology. Cz. 1: Systematic Evolution, and Anatomy. New York: A. R. Liss, 1986, s. 29. ISBN 978-0-8451-4000-0. (ang.).

[Cichocki&inni-17] Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 28–54. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[Burgin&inni-18] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 134–140. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).

[Wilson&Reeder-19] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Family Cheirogaleidae. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-11-01].

[mdd-20] N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-09-02]. (ang.).

[amw-21] Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 86–90. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).

[22] CITES: Convention on International Trade in Endangered Species of Wild Fauna and Flora, Appendices I, II and III. 2008. [dostęp 2008-12-25]. (ang.).

[1]

[2]

[a]

[3]

[b]

[4]

[5]

[6]

[c]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]