Chryzantema
|
||
 Chrysanthemum grandiflorum "Bislet" |
||
| Systematyka[1] | ||
| Domena | eukarionty | |
| Królestwo | rośliny | |
| Klad | rośliny naczyniowe | |
| Klad | Euphyllophyta | |
| Klad | rośliny nasienne | |
| Klasa | okrytonasienne | |
| Klad | astrowe | |
| Rząd | astrowce | |
| Rodzina | astrowate | |
| Podrodzina | Asteroideae | |
| Rodzaj | chryzantema | |
| Nazwa systematyczna | ||
| Dendranthema (DC.) Des Moul. Actes Soc. Linn. Bordeaux 20: 561. 8 Feb 1860 |
||
Chryzantema (Dendranthema Des Moul) – rodzaj bylin lub półkrzewów należący do rodziny astrowatych (Asteraceae). Liczy ok. 50 gatunków występujących w stanie dzikim głównie w Chinach, Japonii, Korei i Mongolii. W Polsce rośnie jedynie chryzantema Zawadzkiego. Problematyczne jest rozdzielanie tego rodzaju od złocieni (Chrysanthemum). Taki podział uznają autorzy krytycznej listy roślin naczyniowych Polski[2], podczas gdy w innych ujęciach rodzaj ten nie jest wyróżniany i należące tu gatunki zaliczane są do złocieni (Chrysanthemum)[3].
Spis treści
Morfologia[edytuj]
Gatunkiem typowym jest Dendranthema indica (L.) Des Moul.[4].
- Łodyga
- Rozgałęziona, miękko owłosiona, u dołu niekiedy zdrewniała.
- Liście
- Jajowate, pierzastowcinane, rzadziej ząbkowane lub całobrzegie, rozmieszczone na łodydze skrętolegle.
- Kwiaty
- Zebrane w charakterystyczne koszyczki kwiatowe, otoczone wielolistną pokrywą przypominają pojedyncze kwiaty. Kwiaty, umieszczone na tarczowato spłaszczonym dnie kwiatostanu są dwojakiego rodzaju: rurkowate i języczkowate. Języczkowate są bardziej okazałe od rurkowatych, umieszczone zazwyczaj na obrzeżach koszyczka są ozdobną częścią kwiatostanu. Grzbiecista korona zrośnięta z pięciu płatków i wyciągnięta w długi języczek – prosty, zgięty lub skręcony. Kwiaty języczkowe są kwiatami żeńskimi i zawierają słupek. Kwiaty rurkowate są obupłciowe.
Systematyka[edytuj]
- Pozycja systematyczna według APweb (aktualizowany system system APG III z 2009)
Angiosperm Phylogeny Website adoptuje podział na podrodziny astrowatych (Asteraceae) opracowany przez Panero i Funk w 2002[5], z późniejszymi uzupełnieniami[6]. W podanych źródłach i innych opracowaniach[3] rodzaj ten nie jest wyrózniany i włączany jest do rodzaju złocień (Chrysanthemum). Niezależnie od ujęcia systematycznego zaliczane tu rośliny należą do plemienia Anthemideae Cass., podrodziny Asteroideae (Juss.) Chev. W systemie APG III astrowate są jedną z kilkunastu rodzin rzędu astrowców (Asterales), wchodzącego w skład kladu astrowych w obrębie dwuliściennych właściwych[1].
- Pozycja w systemie Reveala (1993–1999)
Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa Rosopsida Batsch, podklasa astrowe (Asteridae Takht.), nadrząd astropodobne (Asteranae Takht.), rząd astrowce (Asterales Lindl), rodzina astrowate (Asteraceae Dumort.), rodzaj chryzantema (Dendranthema (DC.) Des Moul)[7].
- Gatunki flory Polski[2]
- chryzantema Zawadzkiego, złocień Zawadzkiego (Dendranthema zawadskii (Herbich) Tzvelev, syn.Chrysanthemum zawadzkii Herbich)
- Inne gatunki
- chryzantema arktyczna (Dendranthema arcticum, syn. Arctanthemum articum)
- chryzantema czerwonawa (Dendranthema erubescens)
- chryzantema wielkokwiatowa (Dendranthema grandiflora)
Zastosowanie[edytuj]
- Roślina ozdobna. Uprawiana ze względu na swoje piękne kwiaty oraz ich termin kwitnięcia – późna jesień.
Znaczenie w kulturze i symbolice[edytuj]
- Złocista chryzantema o szesnastu płatkach, symbolizująca słońce i życie, jest herbem cesarzy Japonii.
- W Japonii obmywano się w rosie zebranej z kwiatów chryzantemy, wierząc, że zapewni to zdrowie i długowieczność.
- Pierwszą pisemną wzmiankę o chryzantemie znaleziono w pismach Konfucjusza.
- Nazwa pochodzi od greckiego słowa chryzos (złoto).
Zobacz też[edytuj]
Przypisy
- ↑ a b Stevens P.F.: Angiosperm Phylogeny Website (ang.). 2001–. [dostęp 2010-07-09].
- ↑ a b Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland : a checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.
- ↑ a b Genus: Dendranthema (DC.) Des Moul. (ang.). USDA, ARS, National Genetic Resources Program. Germplasm Resources Information Network - (GRIN). [dostęp 2010-07-09].
- ↑ Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-01-28].
- ↑ Panero J.L., Funk V.A.. Toward a phylogenetic subfamilial classification for the Compositae (Asteraceae). „Proceedings of the Biological Society of Washington”. 115 (4), s. 909–922, 2002. Biological Society of Washington.
- ↑ B. Baldwin, J.M. Bonifacino, T. Eriksson, V. A. Funk, C.A. Mannheimer, B. Nordenstam, N. Roque, I. Ventosa: Compositeae classification (ang.). Smithsonian National Museum of Natural History. [dostęp 2010-05-24].
- ↑ Crescent Bloom: Systematyka rodzaju Dendranthema (ang.). The Compleat Botanica. [dostęp 2009-01-28].
