Cieszkowy
50°19′44″N 20°32′03″E/50,328889 20,534167| wieś | |
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2011) | |
| Strefa numeracyjna |
41 |
| Kod pocztowy |
28-506[4] |
| Tablice rejestracyjne |
TKA |
| SIMC |
0235737[5] |
Położenie na mapie gminy Czarnocin  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa świętokrzyskiego  | |
Położenie na mapie powiatu kazimierskiego  | |
| 50°19′44″N 20°32′03″E/50,328889 20,534167[1]
| |
Cieszkowy – wieś w Polsce, położona w województwie świętokrzyskim, w powiecie kazimierskim, w gminie Czarnocin[6][5].
We wsi znajduje się Szkoła Podstawowa im. Armii Krajowej.
Integralne części wsi[edytuj | edytuj kod]
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0235743 | Grabówka | część wsi |
| 0235750 | Jadwisin | część wsi |
| 0235766 | Mieczysławówka | część wsi (zniesiona w 2023 r.[7]) |
| 0235772 | Ogrody | część wsi |
Historia[edytuj | edytuj kod]
Nazwa miejscowości pochodzi od imienia Cieszek. W XV wieku były to dwie wsie: Cieszków Duży (Czeszkow Maior) i Cieszków Mały (Czeszkow Minor). Obydwie należały do możnego rodu Rabsztyńskich herbu Topór.
W XVI w powstał tu zbór ariański z oryginalnymi napisami braci polskich i z typowym podziałem na dwie salki, dla początkujących i już wprowadzonych w dyskusję[8]. W wieku XVII prawdopodobnie Wylamowie i Żeleńscy zamienili go na zbór kalwiński. Kolejnej zmiany jego przeznaczenia tym razem na lamus dokonano w XIX wieku. Obecnie w ruinie. Nad drzwiami i wnęka w sionce napisy: sentencje łacińskie, zatarty napis erekcyjny i napis polski z cytatem z Ewangelii św. Mateusza.
W 1783 r. wieś należąca wówczas do powiatu wiślickiego w województwie sandomierskim była własnością wdowy po Pawle Grabowskim, staroście czechowskim[9]. W 1864 r. na mocy dekretu cara Aleksandra II o uwłaszczeniu włościan wieś stała się własnością jej mieszkańców.
W 1859 r. w Cieszkowach zbudowano dwór wg projektu architekta Stanisława Postawki z Gabułtowa. Po II wojnie światowej budynek wywłaszczony przez władzę ludową w krótkim czasie popadł w ruinę. Na jego miejsce w roku 1963 wybudowano szkołę podstawową.
W 1997 r. miejscowość liczyła 250 mieszkańców i 72 domy.
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa kieleckiego.
Zabytki[edytuj | edytuj kod]
- Pozostałości zespołu dworskiego, wpisane do rejestru zabytków nieruchomych (nr rej.: A.175/1-2 z 29.01.1958, z 30.09.1959 i z 15.02.1967)[10]:
- zbór ariański z XVII w., przebudowany w XIX w.,
- park z XVIII w., przebudowany w połowie XIX w.
Osoby związane z Cieszkowami[edytuj | edytuj kod]
- Karol Frycz – polski malarz, scenograf i reżyser teatralny.
- Henryk Liburski – aktor, ur. w Cieszkowach.
- Ryszard Bukowski – polski kompozytor, pedagog, publicysta, ur. w Cieszkowach.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 9 stycznia 2024, identyfikator PRNG: 17683
- ↑ Wieś Cieszkowy w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2022-03-02], liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r..
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 165 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b c TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2015-11-18].
- ↑ a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 20 grudnia 2022 r. w sprawie ustalenia, zmiany i zniesienia urzędowych nazw niektórych miejscowości oraz obiektów fizjograficznych (Dz.U. z 2022 r. poz. 2783)
- ↑ Józef Szymański, Szlakiem Braci Polskich.Przewodnik turystyczny po Kielecczyźnie., Kielce 1962, s. 108.
- ↑ Franciszek Czaykowski, Regestr Diecezjów Franciszka Czaykowskiego czyli właściciele ziemscy w Koronie 1783-1784, Warszawa 2006, s. 352.
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo świętokrzyskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023, s. 13 [dostęp 2015-10-21].
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Cieszkowy, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 696.
- Cieszkowy, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 1: Abablewo – Januszowo, Warszawa 1900, s. 340.
| Wsie | |
|---|---|
| Osady | |
| Integralne części wsi |
|
| Nazwy zniesione |
|
