Ferdinand Marcos
Data i miejsce urodzenia | |
---|---|
Data i miejsce śmierci | |
10. Prezydent Filipin | |
Okres |
od 30 grudnia 1965 |
Przynależność polityczna |
Partia Narodowa |
Poprzednik | |
Następca | |
Odznaczenia | |
Ferdinand Edralin Marcos (ur. 11 września 1917 w Sarrat, zm. 28 września 1989 w Honolulu) – filipiński polityk, deputowany do Izby Reprezentantów (1949–1959), senator (1959–1965) i przewodniczący Senatu (1963–1965). Prezydent i dyktator Filipin w latach 1965–1986[1].
Mąż Imeldy Marcos i ojciec 17. prezydenta Filipin Ferdinanda Marcosa Jr.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Wczesne lata
[edytuj | edytuj kod]Urodził się w 1917 roku w Sarrat na północy wyspy Luzon. Uczęszczał do szkoły w Manili. W 1939 roku ukończył z wyróżnieniem wydział prawa Uniwersytetu Filipińskiego. W czasie II wojny światowej służył w armii filipińskiej. Został wzięty do niewoli japońskiej i zmuszony do wzięcia udziału w tak zwanym marszu śmierci z Bataan do środkowego Luzonu. Później udało mu się uciec z niewoli. Według jego własnej relacji: aktywnie uczestniczył potem w działaniach filipińskiej, antyjapońskiej partyzantki. Brak jednak innych poświadczonych dowodów na temat jego aktywnego udziału w walce ruchu oporu.
Początki działalności politycznej
[edytuj | edytuj kod]Po wojnie Marcos w latach 1946–1947 pełnił funkcję asystenta Manuela Roxasa, pierwszego prezydenta niepodległych Filipin. W latach 1949–1959 sprawował mandat deputowanego do Izby Reprezentantów, a w latach 1959–1965 zasiadał w senacie. Wkrótce potem rozpoczął starania o uzyskanie nominacji prezydenckiej z ramienia Partii Liberalnej. Wobec braku poparcia liberałów postanowił związać się z Partią Narodową i wystąpić przeciw kandydatowi liberałów Diosdado Macapagalowi. Po zaciętej kampanii wyszedł zwycięsko z konfrontacji wyborczej i 30 grudnia 1965 roku został prezydentem Filipin. Cztery lata później wybrano go ponownie.
Rządy prezydenckie
[edytuj | edytuj kod]Pierwsze dwie kadencje Marcosa znaczą ważne reformy, służące poprawie sytuacji rolnictwa, przemysłu i edukacji. Stopniowo jednak w kraju zaczęły nasilać się różnorakie konflikty i napięcia. W odpowiedzi Marcos 21 września 1972 roku wprowadził stan wyjątkowy i przeprowadził masowe aresztowania politycznych przeciwników. Rozwiązał parlament i wprowadził nową konstytucję, znacznie zwiększającą jego władzę. W styczniu 1981 roku zniósł stan wyjątkowy, w dalszym ciągu jednak sprawował władzę za pomocą dekretów.
Przeciwko dyktatorskim rządom od przełomu lat 60. i 70. walkę prowadziła partyzantka muzułmańska z Narodowego Frontu Wyzwolenia Moro oraz lewicowa skupiona w Nowej Armii Ludowej[2][3]. Równocześnie przeciwko jego dyktaturze występowała opozycja liberalna z Benigno Aquino na czele, którego Marcos kazał uwięzić. Po ośmiu latach więzienia Aquino, cieszący się dużą popularnością wśród ludności, został zwolniony i wyjechał do Stanów Zjednoczonych, gdzie przeszedł operację serca. Po zakończeniu kuracji zdecydował się powrócić do Filipin. 21 sierpnia 1983 roku został jednak zastrzelony na lotnisku w Manili. Jego śmierć spowodowała wybuch zamieszek w całym kraju. Marcos został zmuszony do powołania komisji śledczej, która ustaliła, że za zamach odpowiedzialny był najwyższy rangą oficer armii filipińskiej, krewny i bliski współpracownik Marcosa – generał Fabian Ver.
Jego wizerunek znajdował się na monecie obiegowej o nominale 5 peso emitowanej w 1975 i 1982 roku[4].
Wybory 1986 roku i oddanie władzy
[edytuj | edytuj kod]Starając się umocnić swą pozycję, Marcos zarządził przeprowadzenie wyborów prezydenckich na 15 lutego 1986. Jego główną kontrkandydatką została wdowa po zastrzelonym Aquino – Corazon Aquino. Marcosa ogłosił zwycięstwo w wyborach. Opozycja nie uznała rezultatów głosowania, zarzucając masowe oszustwa wyborcze[5].
22 lutego minister obrony Juan Ponce Enrile i zastępca dowódcy armii generał Fidel Ramos wezwali Marcosa do rezygnacji. Kardynał Jaime Lachica Sin wezwał ludzi do udziału w protestach za pośrednictwem kościelnej rozgłośni Radio Veritas. W następnych dniach setki tysięcy ludzi demonstrowało na ulicach Manili. Wśród nich było wielu księży i zakonnic, którzy demonstrowali w nocnej procesji przed pałacem prezydenckim, niosąc replikę patronki Filipin Matki Bożej Różańcowej. Część oddziałów wysłanych przez Marcosa do stłumienia protestów, przeszła na stronę demonstrantów. Wydarzenia zyskały miano rewolucji różańcowej[5][6].
Corazon Aquino została zaprzysiężona na prezydenta 25 lutego 1986 roku. Równocześnie w pałacu prezydenckim odbyło się zaprzysiężenie Marcosa. Jednak tego samego dnia wieczorem, za radą amerykańskiego senatora Paula Laxalta, zdecydował się na ucieczkę z kraju wraz z rodziną. Administracja Reagana dostarczyła mu samolot wojskowy, którym dotarł na wyspę Guam, a niedługo później na Hawaje[5].
Marcos w ostatnich latach życia cierpiał na toczeń rumieniowaty układowy oraz chorobę nerek w związku z czym przebył dwa przeszczepy[7]. Zmarł na atak serca 28 września 1989 roku w szpitalu St. Francis Medical Center w Honolulu na Hawajach, gdzie był hospitalizowany od 9 miesięcy[7][8][9]. Pochowany został 15 października 1989 w tym samym mieście[10]. Jego ciało zostało przetransportowane na Filipiny w 1992 roku. Spoczął w szklanej trumnie, wystawionej na publiczny widok w mauzoleum w Batac. Po wyrażeniu zgody przez prezydenta Duterte, 17 września 2016 Marcos został pochowany na cmentarzu bohaterów w Manili[11].
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Ferdinand Marcos | Biography, President, Wife, & Facts | Britannica [online], www.britannica.com, 28 marca 2024 [dostęp 2024-03-30] (ang.).
- ↑ „The Never Ending War in the Wounded Land: The New People’s Army on Samar”. University of Calgary.
- ↑ Ivan Molloy. „Revolution in the Philippines – The Question of an Alliance Between Islam and Communism”.
- ↑ Filipiny 5 peso, 1975-1982. ucoin.net. [dostęp 2024-06-13].
- ↑ a b c The Revolution [online], web.archive.org, 3 lutego 2013 [dostęp 2024-03-01] [zarchiwizowane z adresu 2013-02-03] .
- ↑ Holy Spirit Interactive: There’s Something About Mary – Our Lady of La Naval [online], web.archive.org, 10 października 2012 [dostęp 2024-03-01] [zarchiwizowane z adresu 2012-10-10] .
- ↑ a b Keith B. Richburg , William Branigin , Ferdinand Marcos dies in Hawaii at 72, „The Washington Post”, 12 stycznia 2023, ISSN 0190-8286 [dostęp 2024-03-01] (ang.).
- ↑ Marcos dies. „The Straits Times”, s. 1, 1989-09-29. (ang.).
- ↑ Marcos dies, Aquino rules out return of body. „The Business Times”, s. 1, 1989-09-29. (ang.).
- ↑ 2,500 turn up for Marcos’ final journey. „The New Paper”, s. 11, 1989-10-18. (ang.).
- ↑ Wyborcza.pl [online], wyborcza.pl [dostęp 2024-03-01] .
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Alex Axelrod, Charles Phillips Władcy, tyrani, dyktatorzy. Leksykon, wyd. Politeja, Warszawa 2000.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Biografia Ferdinanda Marcosa. orientalem.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-11-29)]. [dostęp 20 listopada 2014]
- Życie po życiu Ferdinanda M.. stefanicki.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)]. [dostęp 20 listopada 2014]
- ISNI: 0000000114793089
- VIAF: 104723526
- LCCN: n80069013
- GND: 118944096
- NDL: 00621063
- BnF: 11989685j
- SUDOC: 027967050
- NLA: 36544484
- NKC: uk2012678791
- BNE: XX1354835
- NTA: 070727082
- BIBSYS: 90543380
- CiNii: DA02457470
- Open Library: OL379267A
- PLWABN: 9810552122505606
- NUKAT: n02090873
- J9U: 987007264915605171
- PTBNP: 379507
- CANTIC: a11137204
- BNC: 000443479
- ΕΒΕ: 103833
- BLBNB: 000288683
- Prezydenci Filipin
- Premierzy Filipin
- Filipińscy prawnicy
- Odznaczeni Brązową Gwiazdą
- Odznaczeni Krzyżem Wybitnej Służby (Stany Zjednoczone)
- Odznaczeni Legią Honorową (Filipiny)
- Odznaczeni Odznaką Honorową za Zasługi dla Republiki Austrii
- Odznaczeni Orderem Izabeli Katolickiej
- Odznaczeni Orderem Pro Merito Melitensi
- Odznaczeni Purpurowym Sercem
- Urodzeni w 1917
- Zmarli w 1989
- Odznaczeni Orderem Gwiazdy Socjalistycznej Republiki Rumunii
- Osoby przedstawione na monetach