Przejdź do zawartości

Florian Śmieja

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Florian Śmieja
Data i miejsce urodzenia

22 sierpnia 1925
Zabrze-Kończyce

Data i miejsce śmierci

4 września 2019
Mississauga, Kanada

Narodowość

polska

Odznaczenia
Srebrny Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” Krzyż Komandorski Orderu Izabeli Katolickiej (Hiszpania)

Florian Ludwik Śmieja (ur. 22 sierpnia 1925 w Kończycach, zm. 4 września 2019 w Mississauga) – polski poeta, tłumacz, badacz literatury hiszpańskiej.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Urodził się w Kończycach, dzisiejszej dzielnicy Zabrza, po ówcześnie polskiej stronie granicy, gdzie jego pochodzący z Dobrzenia Wielkiego i Starych Siołkowic koło Opola[1] rodzice osiedli po podziale Górnego Śląska. Uczęszczał do szkoły w Kończycach, a potem do gimnazjum męskiego w Tarnowskich Górach. Wakacje spędzał u dziadków w Siołkowicach[2]. Podczas okupacji wywieziony na roboty przymusowe do niemieckiej Meklemburgii. Pod koniec wojny przebywał w Belgii, gdzie po wyzwoleniu wstąpił do brygady gen. Stanisława Maczka[2].

Po wojnie kontynuował przerwaną naukę w Szkocji, gdzie zdał maturę[3]. Uzyskał licencjat z literatury w irlandzkim Cork. Jerzy Pietrkiewicz, kierujący Departamentem Języków i Literatur Słowiańskich King’s College w Londynie zaproponował mu asystenturę, w czasie której Śmieja zrobił do 1955[4] magisterium z iberystyki, zaś po nim doktorat u Alexandra A. Parkera[1] pracą Antonio de Ledesma and the Rise of the Religious Concept w 1962[4]. Wykładał w London School of Economics, na Uniwersytecie w Nottingham, a od 1969 r. na Uniwersytecie Zachodniego Ontario w London w Kanadzie, gdzie przeniósł się z rodziną. Od 1965 był członkiem Polskiego Towarzystwa Naukowego na Obczyźnie.

W swoich badaniach skupiał się na literaturze baroku, hiszpańskich wątkach w kulturze polskiej, polskich w hiszpańskim teatrze religijnym[2]. Wskazał zbieżność teorii konceptu hiszpańskiego myśliciela jezuickiego, Baltasara Graciána z poetyką Macieja Kazimierza Sarbiewskiego[4].

Należał do grupy emigracyjnych poetów polskich skupionych wokół pism „Merkuriusz Polski” i „Kontynenty”, które współzakładał. Ponadto współpracował z „Kulturą”, „Wiadomościami” i „Związkowcem”. Po przemianach demokratycznych w kraju swoje wiersze, szkice literackie, wspomnienia publikował w „Odrze”, „Poezji”, „Śląsku”, „Tygodniku Powszechnym” i „Więzi”. Jego tłumaczenia literatury hiszpańskiej ukazywały się nakładem Wydawnictwa Literackiego.

Debiutował zbiorem wierszy Czuwanie u drzwi[2] w 1953 roku. Jest autorem tłumaczeń, m.in. Gustava Adolfa Bécquera, Juana Ramóna Jimenéza, Camilo José Celi, Luisa Martína-Santosa, García Lorki, Mariano Azuela. Opracował Poezje arabsko-andaluzyjskie.

W latach 1991–1997 prowadził gościnnie zajęcia na iberystyce Uniwersytetu Wrocławskiego[2] oraz Uniwersytetu Opolskiego. Swe archiwum literackie podarował Uniwersytetowi Rzeszowskiemu.

Jego żoną była Zofia Poniatowska. Mieli czworo dzieci. Zmarł 4 września 2019 roku[2] w Mississauga[5].

Tłumaczenia

[edytuj | edytuj kod]
  • Abencerrag. Historia Abindárraeza i pięknej Haryfy. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 1995.
  • Juan Ramón Jiménez: Platero y yo. Srebroń i ja. Wrocław: Wydawnictwo Wacław Bagiński, 1997.
  • Gustavo Adolfo Bécquer: Legendy i listy literackie. Wrocław: Wydawnictwo Wacław Bagiński, 2000.
  • Poezje arabsko-andaluzyjskie. Katowice: Centrum Kultury, 1993.
  • Mariano Azuela: Gniew (Los de abajo). Wydawnictwo Literackie, 1973.
  • Luis Martín-Santos: Czas milczenia (Tiempo de silencio). Wydawnictwo Literackie, 1978.

Twórczość

[edytuj | edytuj kod]

Poezja

[edytuj | edytuj kod]
  • Czuwanie u drzwi (Londyn, 1953)
  • Powikłane ścieżki (Londyn, 1964)
  • Kopa wierszy (1981)
  • Wiersze (Kraków, 1982)
  • Jeszcze wiersze (1984)
  • Not a tourist (w jez. angielskim) (1986)
  • Przezorność czasu (1992)
  • Ziemie utracone (1994)
  • Mały wybór wierszy (Wrocław, 1994)
  • Wiersze wybrane (Katowice, 1998)
  • Wśród swoich (Mississauga, 1998)
  • Niepamiętanie (Mississauga, 1999)
  • Bezrok (Mississauga, 2001)
  • Nad jeziorem Huron (Mississauga, 2002)
  • Późne notacje (Toruń, 2006)
  • Dotykanie świata (Toronto-Rzeszów, 2016
  • Nanizując paciorki słów (Toronto-Rzeszów, 2018)
  • Poezje arabsko-andaluzyjskie (Toronto, 1988)
  • Siedem rozmów o poezji (1990)

Odznaczenia

[edytuj | edytuj kod]

Dwukrotny laureat Nagrody Związku Pisarzy Polskich na Obczyźnie w 1959 otrzymał Nagrodę Młodych[6] a w 1991[7] nagrodę za całokształt twórczości[6]. W grudniu 2009 otrzymał Srebrny Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”[8]. 6 maja 2015 otrzymał tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu Wrocławskiego[2] oraz Krzyż Komandorski Orderu Izabeli Katolickiej, odznaczenie króla Hiszpanii, Filipa VI[9]. Także w 2015 otrzymał Nagrodę Fundacji Turzańskich[6]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b Beata Baczyńska, Ewa Krystyna Kulak i Łukasz Smuga. Homenaje a Florian Śmieja. „Estudios Hispanicos”. 23, 2015. (hiszp.). 
  2. a b c d e f g Marcin Kurek, Zmarł Florian Śmieja. Emigracyjny poeta, tłumacz literatury oraz wykładowca uniwersytecki [online], wroclaw.wyborcza.pl [dostęp 2019-09-04] (pol.).
  3. Zofia Krzykowska, Profesor Florian Śmieja, „Montes Tarnovicensis”, nr 21, czerwiec 2006 [dostęp 2020-04-18] [zarchiwizowane z adresu 2011-01-31].
  4. a b c Prof. Śmieja doktorem h.c. UWr i komandorem orderu Izabeli Katolickiej. Money.pl, 2015-05-06. [dostęp 2022-07-05].
  5. Monika Śliwa, Zmarł profesor Florian Ludwik Śmieja, doktor honoris causa Uniwersytetu Wrocławskiego [online], uni.wroc.pl, 5 września 2019 [dostęp 2019-09-11] (pol.).
  6. a b c Ewa Szozda: Komunikat o przyznaniu nagród Fundacji Turzańskich za lata 2013-2015. 2016-01-11. [dostęp 2021-11-30].
  7. Lista laureatów – 1951-2011. ZPPnO, 2012-08-01. [dostęp 2022-07-05].
  8. 15 lat miesięcznika „Śląsk” w katowickim Rialcie. naszemiasto.pl, 17 grudnia 2010. [dostęp 2013-01-01].
  9. Bartosz Pudełko: Profesor Florian Śmieja. Zabrzanin odebrał odznaczenie.. zabrze.naszemiasto.pl. [dostęp 2015-05-20]. (pol.).

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Marcin Kurek, Justyna Ziarkowska, Rzeczywiste i możliwe. Rozmowy z Florianem Śmieją, Wrocław 2005.
  • Zbigniew Andrzej Judycki, Polski Uniwersytet na Obczyźnie w Londynie. Słownik biograficzny pracowników naukowych, Londyn 2008, s. 93–94 (z fotografią).