II Liceum Ogólnokształcące im. Stanisława Staszica w Tarnowskich Górach

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
II Liceum Ogólnokształcące im. Stanisława Staszica w Tarnowskich Górach
ponadpodstawowa
Ilustracja
II LO im. Stanisława Staszica – elewacja frontowa (od zachodu)
Państwo

 Polska

Województwo

 śląskie

Miejscowość

Tarnowskie Góry (Śródmieście-Centrum)

Adres

ul. marsz. J. Piłsudskiego 1

Data założenia

1870

Patron

Stanisław Staszic

Liczba uczniów

666

Dyrektor

dr Kazimierz Sporoń

Położenie na mapie Tarnowskich Gór
Mapa konturowa Tarnowskich Gór, po prawej znajduje się punkt z opisem „II LO”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole znajduje się punkt z opisem „II LO”
Położenie na mapie województwa śląskiego
Mapa konturowa województwa śląskiego, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „II LO”
Położenie na mapie powiatu tarnogórskiego
Mapa konturowa powiatu tarnogórskiego, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „II LO”
Ziemia50°26′38,12″N 18°51′39,06″E/50,443922 18,860850
Strona internetowa
Budynek II Liceum Ogólnokształcącego im. Stanisława Staszica
Symbol zabytku nr rej. A/358/11 z 7 grudnia 2011[1]
Ilustracja
II LO im. St. Staszica – elewacja od strony boiska (od wschodu)
Państwo

 Polska

Województwo

 śląskie

Miejscowość

Tarnowskie Góry (Śródmieście-Centrum)

Ukończenie budowy

1874

50°26′38,12″N 18°51′39,06″E/50,443922 18,860850
Strona internetowa
II LO im. St. Staszica – elewacja frontowa po remoncie
Widok szkoły nocą

II Liceum ogólnokształcące im. Stanisława Staszica (pot. Staś[2]) – publiczna szkoła średnia w Tarnowskich Górach

Historia[edytuj | edytuj kod]

Prusy (1870–1922)[edytuj | edytuj kod]

Zaczątkiem obecnego II Liceum Ogólnokształcące im. Stanisława Staszica w Tarnowskich Górach była założona przez miasto w 1870 roku Szkoła Realna I stopnia (z niemieckim językiem wykładowym), która 1874 roku otrzymała obszerny, nowoczesny budynek, będący siedzibą dzisiejszego II LO. Staraniem pierwszego dyrektora szkoły, dra Paula Wossidlo obok gmachu wzniesiono halę sportową z boiskiem szkolnym oraz urządzono dydaktyczny ogród botaniczny, alpinarium i małe arboretum[3]. W 1882 roku szkoła została przekształcona w Gimnazjum Realne, którego celem było kształcenie przyszłych urzędników, adwokatów, lekarzy i nauczycieli. Uczniami płatnego gimnazjum byli katolicy, protestanci i żydzi. Szkoła od 1891 roku zyskała stałe subwencje państwowe, otrzymując jednocześnie nazwę Królewskiego Gimnazjum Realnego (niem. Königliches Realgymnasium zu Tarnowitz)[4][5]. Realizowała planowe nauczanie do I wojny światowej (do 1915 roku), kiedy nastąpiły okresowe przerwy w jej funkcjonowaniu, ponieważ w budynku umieszczono szpital wojskowy. W czasie powstań śląskich budynek wielokrotnie przechodził z rąk do rąk.

II Rzeczpospolita (1922–1939)[edytuj | edytuj kod]

Po przyłączeniu Tarnowskich Gór do Polski (czerwiec–lipiec 1922 roku) otwarto w tym budynku polskie gimnazjum męskie (z polskim językiem wykładowym). Niezwykła skuteczność organizacyjna pierwszego polskiego dyrektora, ks. dra Aleksego Siary spowodowała, że tarnogórskie gimnazjum od Bożego Narodzenia, jako pierwsze w województwie śląskim, prowadziło naukę we wszystkich klasach (od I do VIII)[6].

W roku szkolnym 1926/1927 w gimnazjum, zarządzanym przez dyrektora Józefa Grzybowskiego, kształciło się 377 uczniów. Grono pedagogiczne tworzyło 17 profesorów: Alfons Brocki, Paweł Brocki, Karol Broniec, Alojzy Cebulski, dr Wilhelm Durynek, Stanisław Huza, Józef Jachimek, Józef Knosała, Franciszek Kruczała, Sylwio Mikucki, Jan Mrożek, Rudolf Nałęcki, Józef Piernikarczyk, Zygmunt Rutowski, Klemens Sadowski, Jan Salwiński, katecheta ks. Józef Ledwoń. Ubodzy uczniowie szkoły mieszkali w Konwikcie Biskupim przy ul. Powstańców[7].

W 1929 roku nadano szkole pierwszego w jej dziejach patrona i nową nazwę: „Państwowe Gimnazjum Męskie im. Księcia Jana II Opolskiego w Tarnowskich Górach”[6]. W 1932 roku nastąpiła reorganizacja szkoły – przekształcono ją w czteroletnie gimnazjum ogólnokształcące i dwuletnie liceum typu humanistycznego i matematycznego. W 1938 roku szkoła otrzymała w nazwie numer „pierwsze”, tj. I Państwowe Liceum i Gimnazjum im. Księcia Jana Opolskiego w Tarnowskich Górach. W czasie II wojny światowej w budynku szkoły mieściła się komenda policji niemieckiej, zniszczeniu uległy wtedy prawie wszystkie pomoce naukowe i zbiory biblioteczne.

PRL i III Rzeczpospolita (od 1945)[edytuj | edytuj kod]

Bezpośrednio po wojnie budynek zajęły różne urzędy, dlatego naukę w szkole wznowiono 17 marca 1945 roku. W 1960 roku liceum otrzymało nowego patrona – Stanisława Staszica, a w 1963 roku zostało szkołą koedukacyjną, otrzymując dzisiejszą nazwę – II Liceum Ogólnokształcące im. Stanisława Staszica w Tarnowskich Górach. W 2011 roku budynek szkoły został wpisany do rejestru zabytków[8].

Kalendarium[edytuj | edytuj kod]

  • 1869 (11 maja) – Rada Miejska Tarnowskich Gór zadecydowała o budowie szkoły realnej, na której budowę zebrano 400.000 talarów od 14 fundatorów; promotorami założenia i budowy szkoły byli burmistrz Heinrich Engel i hrabia Guido Henckel von Donnersmarck
  • 1869 (2. poł. roku) – powstał projekt architektoniczny Szkoły Realnej w Tarnowskich Górach autorstwa budowniczego Heinricha Herzoga (kamień węgielny położono i rozpoczęto budowę w 1870 roku, ale przerwano na 3 lata z powodu wojny francusko-pruskiej)[4][9]
  • 1870 (15 stycznia) – zatwierdzono statut miejskiej Szkoły Realnej I stopnia (niem. Realschule I. Ordnung)
  • 1870 (28 kwietnia) – uroczyście otwarto Szkołę Realną z siedzibą w budynku Szkoły Górniczej przy ul. Gliwickiej (z 97 uczniami w 3 klasach i 8 nauczycielami)
  • 1872 – szkoła otrzymała dodatkowe pomieszczenia dydaktyczne w miejskiej szkole elementarnej
  • 1873 (24 czerwca) – oddano pierwsze pomieszczenia klasowe w niewykończonym jeszcze nowym gmachu szkoły na Krakowskim Przedmieściu
  • 1873 (18 czerwca) – zatwierdzono projekt przyszkolnej hali sportowej autorstwa Heinricha Herzoga
  • 1874 (22 marca) – uroczyście otwarto i poświęcono nowy gmach szkoły (z halą gimnastyczną i boiskiem sportowym; uczyło się w niej wówczas 200 młodzieńców; poszczególne pomieszczenia były wtedy ogrzewane piecami wolnostojącymi)
  • 1875 (wiosna) – szkoła uruchomiła klasę maturalną (niem. Prima)
  • 1877 (wiosna) – w szkole odbyła się pierwsza matura (zdało ją 3 uczniów: Georg Bohle, Paul Haase, Otto Schlesinger)
  • 1882 – szkoła została podniesiona do rangi Gimnazjum Realnego (niem. Realgymnasium)
  • 1891 – szkoła, utrzymywana dotychczas przez miasto, została przejęta przez państwo pruskie, otrzymując stałą subwencję oraz status Królewskiego Gimnazjum Realnego (niem. Königliches Realgymnasium)
  • 1895 – uroczyste obchody 25-lecia działalności szkoły; z tej okazji dr Wossidlo napisał i wydał broszurę o historii gimnazjum[4][5]
  • 1919 – w związku z likwidacją monarchii w Niemczech szkoła przyjmuje nazwę Państwowego Gimnazjum Realnego (niem. Staatliches Realgymnasium zu Tarnowitz)
  • 1920 (9–11 lutego) – uroczyste obchody jubileuszu 50-lecia istnienia szkoły; z tej okazji wydano okolicznościową pocztówkę[10]
  • 1922 – szkołę przejęły polskie władze oświatowe; nowy rok szkolny rozpoczęło 420 uczniów
  • 1929 – na wniosek nauczyciela historii, Józefa Piernikarczyka, szkole nadano imię księcia Jana II Opolskiego (Państwowe Gimnazjum Męskie im. Księcia Jana Opolskiego)[6]
  • 1929/1930 – przeprowadzono gruntowną przebudowę i modernizację wnętrz gmachu szkoły (kosztem 300.000 zł)
  • 1932 – w związku z reorganizacją szkolnictwa placówka została państwowym liceum i gimnazjum (męskim)
  • 1938 – szkoła otrzymała numer „pierwszy”, zostając I Państwowym Liceum i Gimnazjum im. Księcia Jana Opolskiego
  • 1939–1945 – budynek szkoły został siedzibą policji niemieckiej (niem. Gendarmerie)[11]
  • 1945 (12 lutego) – inauguracja roku szkolnego w gmachu Liceum i Gimnazjum Żeńskiego (obie szkoły były połączone przez miesiąc)[12]
  • 1945 (17 marca) – wznowienie nauki w gmachu Liceum i Gimnazjum Męskiego im. Jana Opolskiego
  • 1948 (1 września) – zniesienie gimnazjów spowodowało przekształcenie szkoły w męskie liceum ogólnokształcące
  • 1960 (6 listopada) – zmiana patrona szkoły na Stanisława Staszica (Liceum Ogólnokształcące Męskie im. Stanisława Staszica)[11]
  • 1961 (1 września) – przy szkole otwarto wieczorowe Liceum dla Pracujących (później Liceum dla Dorosłych), które działało do 2005 roku
  • 1963 (1 września) – szkoła stała się koedukacyjną, przyjmując obecną nazwę – II Liceum Ogólnokształcące im. Stanisława Staszica[13]
  • 1966 (16 kwietnia) – odsłonięto tablicę pamiątkową w hołdzie nauczycielom i wychowawcom szkoły poległym w latach 1939–1945
  • 2011 (4 sierpnia) – sądowa rejestracja Stowarzyszenia Na Rzecz Odnowy Budynku Liceum Ogólnokształcącego im. Stanisława Staszica w Tarnowskich Górach[14] (organizacja pożytku publicznego nr KRS 0000393017)[15]
  • 2011 (7 grudnia) – budynek szkoły został wpisany do rejestru zabytków nieruchomych województwa śląskiego (nr rej. A/358/11)[8]
  • 2018 – generalny remont budynków szkoły, m.in. wymieniono okna gmachu szkolnego, przywracając ich pierwotny kształt i kolor, pokrycie dachów, instalację c,o., docieplono elewację hali gimnastycznej (kosztem 2,8 mln zł, w tym 2,3 mln zł dotacji Unii Europejskiej)[16]
  • 2020 (28 kwietnia) – jubileusz 150. rocznicy otwarcia tarnogórskiej Szkoły Realnej[17]
  • 2020–2021 – restauracja i konserwacja elewacji budynku (etap 1: elewacje frontowa i północna, etap 2: elewacje tylna i południowa; oba ze środków Starostwa Powiatowego w Tarnowskich Górach)[18][19]

Dyrektorzy szkoły[edytuj | edytuj kod]

1870–1922[10][20][edytuj | edytuj kod]

  • dr Paul Wossidlo (1870–1900)
  • Eduard Grötschel (1900–1918)
  • Hermann Hülsmeyer (1918–1922)

1922–1939[13][edytuj | edytuj kod]

  • ks. dr Aleksy Siara (1922–1925)
  • Józef Smolicz (IX–XII 1925, p.o. dyrektora)
  • Józef Grzybowski (1926–1932)
  • dr Edward Merklinger (1932–1939)[11][6][21]

od 1945[edytuj | edytuj kod]

  • mgr Stanisław Książek (II–III 1945, p.o. dyrektora)
  • dr Edward Merklinger (1945–1946)
  • mgr Władysław Piasecki (1946–1955)
  • mgr Stanisław Książek (1955–1973)
  • mgr Józef Wójcik (1973–1977)
  • mgr Halina Bielakow (1977–1981)
  • mgr Jan Lenartowicz (1981–1991)
  • mgr Andrzej Skorek (1991–2007)
  • mgr Kazimierz Sporoń (2007–)

Znamienici nauczyciele[edytuj | edytuj kod]

1870–1922[edytuj | edytuj kod]

  • dr Paul Damas (1849–?, naucz. historii, jęz. łacińskiego i niemieckiego; historyk wczesnego średniowiecza)[22]
  • dr Paul Knötel (1858–1934, naucz. historii i geografii 1894–1904; historyk, heraldyk, historyk sztuki, etnograf)[23]
  • dr Emil Pfundheller (1842–1893, naucz. języków 1877–1883, zastępca dyrektora; historyk literatury angielskiej, klasycznej i francuskiej)[24]
  • dr Traugott Staesche / Stäsche (1859–?, naucz. jęz. klasycznych i historii 1903–1922, zastępca dyrektora; filolog klasyczny, historyk Dolnego Śląska oraz polskich dziejów Grodziska Wielkopolskiego i Rakoniewic)[25]
  • dr Karl Stephan (1857–?, naucz. fizyki, matematyki, przyrody i jęz. niemieckiego; fizyk, chemik fizyczny)[25]
  • dr Paul Tschierske (1861–?, naucz. chemii, przyrody i biologii 1899–1922; botanik; zięć Paula Wossidlo)[26]
  • dr Arwed Walter (1846–1899, naucz. chemii, fizyki i matematyki 1878–1897; chemik fizyczny, fizyk)[27][28]
  • dr Paul Wossidlo (1836–1921, naucz. gł. biologii i geografii 1870–1900, dyrektor; botanik, przyrodnik, filozof przyrody)[20]

1922–1939[edytuj | edytuj kod]

  • dr Wilhelm Durynek (1887–1939, naucz. języków łacińskiego, greckiego i niemieckiego; filozof)[29]
  • dr Józef Knosała (1878–1951, naucz. historii; ksiądz katolicki, historyk)
  • dr Franciszek Kozieł (1900–1940, naucz. języka polskiego, reżyser przedstawień szkolnych; filolog polski, zginął w Katyniu)[30]
  • Sylwiusz Mikucki (1898–1983, naucz. historii 1923–1927; późn. prof. dr hab., historyk, heraldyk, sfragistyk)
  • Józef Piernikarczyk (1885–1946, naucz. historii i geografii 1923–1936; historyk górnictwa, archiwista)

od 1945[edytuj | edytuj kod]

  • Alfreda Garczarek-Bendkowska (naucz. historii 1972–1990; założycielka i przewodnicząca Stowarzyszenia Na Rzecz Odnowy Budynku Liceum Ogólnokształcącego im. Stanisława Staszica w Tarnowskich Górach [2011]; aktywna ambasadorka szkoły, prowadzi własny blog)[31]

Sławni absolwenci[edytuj | edytuj kod]

1870–1922[edytuj | edytuj kod]

1922–1939[edytuj | edytuj kod]

od 1945[edytuj | edytuj kod]

Sławni uczniowie[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Rejestr zabytków nieruchomych – województwo śląskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023.
  2. Najlepsza szkoła średnia w TG [online], gazeta.pl, 12 października 2001 [dostęp 2020-04-17].
  3. Tadeusz B. Hadaś, Przyroda i jej przemiany w dziejach Tarnowskich Gór, [w:] Jan Drabina (red.), Historia Tarnowskich Gór, Tarnowskie Góry: Muzeum w Tarnowskich Górach, 2000, s. 742, ISBN 83-911508-3-6.
  4. a b c d Paul Wossidlo, Vorgeschichte der Königlichen Realgymnasiums zu Tarnowitz und Überblick über die ersten fünfundzwanzigsten Jahre seines Bestehens, Tarnowitz: Ch. Reimann’s Buchdruckerei, 1895.
  5. a b Maria Sikorska, Szkolnictwo, [w:] Jan Drabina (red.), Historia Tarnowskich Gór, Tarnowskie Góry: Muzeum w Tarnowskich Górach, 2000, s. 306, ISBN 83-911508-3-6.
  6. a b c d Herbert Jeziorski, Szkoły i przedszkola, [w:] Jan Drabina (red.), Historia Tarnowskich Gór, Tarnowskie Góry: Muzeum w Tarnowskich Górach, 2000, s. 451–452, ISBN 83-911508-3-6.
  7. Jan Nowak, Kronika miasta i powiatu Tarnowskie Góry. Najstarsze dzieje Śląska i ziemi Bytomsko-Tarnogórskiej. Dzieje pierwszego górnictwa w Polsce, Tarnowskie Góry: Nakładem Księgarni Polskiej Jana Nowaka w Tarnowskich Górach, 1927, s. 213 [dostęp 2022-08-22], (Śląska Biblioteka Cyfrowa).
  8. a b Rejestr zabytków nieruchomych województwa śląskiego. Wykaz A [online], Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Katowicach, 7 grudnia 2011 [dostęp 2020-04-17] [zarchiwizowane z adresu 2020-10-08].
  9. Marek Wojcik, Heinrich Herzog. Tarnogórscy Budowniczowie (2), „Montes Tarnovicensis”, nr 37, kwiecień 2009 [dostęp 2020-04-17] [zarchiwizowane z adresu 2017-04-12].
  10. a b Zur Erinnerung an die 50-jähr. Jubeilfeier des Staatl. Realgymnasiums Tarnowitz, 9.-11. Februar 1920 [widokówka], 1920 [dostęp 2020-03-06].
  11. a b c Stanisław Książek, Stanisław Staszic patronem Liceum Ogólnokształcącego Męskiego w Tarnowskich Górach – najstarszej średniej szkoły ogólnokształcącej na Górnym Śląsku, „Gwarek”, 2 listopada 1960.
  12. Stanisław Książek, Stanisław Staszic patronem Liceum Ogólnokształcącego Męskiego w Tarnowskich Górach [c.d.], „Gwarek”, 8 listopada 1960.
  13. a b Losy szkoły [online], II Liceum Ogólnokształcące im. Stanisława Staszica w Tarnowskich Górach [dostęp 2020-04-17].
  14. Stowarzyszenie Na Rzecz Odnowy Budynku Liceum Ogólnokształcącego im. Stanisława Staszica w Tarnowskich Górach [online], krs-pobierz.pl, 4 sierpnia 2011 [dostęp 2021-03-06].
  15. Sprawozdanie finansowe Stowarzyszenia za rok 2018 [online], naszstaszic.pl, 4 lutego 2019 [dostęp 2021-03-06].
  16. Staszic w remoncie. Koszt wymiany okien to prawie 1 mln zł [online], Tarnowskie Góry tarnowskieg.pl, 11 września 2018.
  17. Krzysztof Garczarczyk, 150 lat temu zaczęła się historia II LO im. Staszica, „Gwarek”, 27 kwietnia 2020 [dostęp 2020-04-30].
  18. Restauracja i konserwacja elewacji budynku II LO im. S. Staszica w Tarnowskich Górach ul. Piłsudskiego 1. Etap 1. [online], przetargi.pl, 22 stycznia 2020 [dostęp 2021-03-06].
  19. Restauracja i konserwacja elewacji budynku II LO im. S. Staszica w Tarnowskich Górach, ul. Piłsudskiego 1. Etap 2. [online], www.przetargi.egospodarka.pl, 25 listopada 2020 [dostęp 2021-03-06].
  20. a b Tadeusz B. Hadaś, Dr Paul Wossidlo (1836–1921) tarnogórski florysta i dydaktyk, „Przyroda Górnego Śląska”, nr 11, Katowice 1998, s. 14–15.
  21. Michał Pluta, Gimnazjum im. księcia Jana Opolskiego, „Montes Tarnovicensis”, nr 49, kwiecień 2011 [dostęp 2020-04-15] [zarchiwizowane z adresu 2017-04-13].
  22. Franz Kössler, Personenlexikon von Lehrern des 19. Jahrhunderts. Berufsbiographien aus Schul-Jahresberichten und Schulprogrammen 1825–1918 mit Veröffentlichungsverzeichnissen, t. Daase–Dzialas, Gießen: Universitätsbibliothek Gießen, Giessener Elektronische Bibliothek, 2008 [dostęp 2022-08-24].
  23. Marek Wojcik, Profesor dr. Paul Knötel (1858-1934), „Montes Tarnovicensis”, nr 48, luty 2011 [dostęp 2020-04-16] [zarchiwizowane z adresu 2019-09-26].
  24. Franz Kössler, Personenlexikon von Lehrern des 19. Jahrhunderts. Berufsbiographien aus Schul-Jahresberichten und Schulprogrammen 1825–1918 mit Veröffentlichungsverzeichnissen, t. Paalhorn–Pyrkosch, Gießen: Universitätsbibliothek Gießen, Giessener Elektronische Bibliothek, 2008 [dostęp 2021-05-06].
  25. a b Kössler Franz, Personenlexikon von Lehrern des 19. Jahrhunderts. Berufsbiographien aus Schul-Jahresberichten und Schulprogrammen 1825–1918 mit Veröffentlichungsverzeichnissen, t. Staa–Stutzki, Gießen: Universitätsbibliothek Gießen, Giessener Elektronische Bibliothek, 2008 [dostęp 2021-05-06].
  26. Heinrich Menz (red.), Zur Geschichte der Gustav-Freytag-Schule zu Kreuzburg OS. Von der „Höheren Bürgerschule” zur „Deutschen Oberschule für Jungen”. Festschrift zum 100. Geburtstag der Schule, Velen in Westfalen: Neumann Verlag, 1974, s. 72.
  27. Renate Tobies, Klaus Thomas Volkert, Mathematik auf den Versammlungen der Gesellschaft Deutscher Naturforscher und Ärzte 1843–1890, Stuttgart: Wissenschaftliche Verlagsgesellschaft, 1998, s. 220, ISBN 3-8047-1634-2, (Schriftenreihe zur Geschichte der Versammlungen deutscher Naturforscher und Ärzte, Bd. 7).
  28. Kössler Franz, Personenlexikon von Lehrern des 19. Jahrhunderts. Berufsbiographien aus Schul-Jahresberichten und Schulprogrammen 1825–1918 mit Veröffentlichungsverzeichnissen, t. Waag–Wytzes, Gießen: Universitätsbibliothek Gießen, Giessener Elektronische Bibliothek, 2008 [dostęp 2021-05-06].
  29. Dariusz Jerczyński, 100 lat temu w styczniu 1919 powstał Związek Górnoślązaków [online], Facebook, 3 lutego 2019 [dostęp 2022-08-22] (pol.).
  30. Porucznik rezerwy Franciszek Kozieł. Katyń 1940. Lista katyńska 2. Instytut Pamięci Narodowej, 2020. [dostęp 2022-08-22].
  31. Alfreda Garczarek-Bendkowska [blog], www.tg.net.pl [dostęp 2021-03-06].
  32. Ryszard Bednarczyk, Wysoce inteligentny inżynier, „Montes Tarnovicensis”, nr 88, październik 2017.
  33. Heinz Meixner, Niemczyk, Oskar [online], Neue Deutsche Biographie [Online-Version], 1999 [dostęp 2020-04-19].
  34. Prof. Dr. phil. Dr.-Ing. E. h. Oskar Niemczyk [online], Technische Universität Berlin. Catalogus Professorum, 2019 [dostęp 2020-04-30].
  35. Otto Schlesinger, Ueber conjugirte binäre Formen, Breslau: Th. Schatzky’s Buchdruckerei, 1882 [dostęp 2020-04-19].
  36. Karl Pretzsch, Verzeichnis der Breslauer Universitätsschriften 1811–1885, Hildesheim – New York: Georg Olms Verlag, 1975, 255 (poz. 2500).
  37. Wiesław Lesiuk, Franciszek Hawranek (1919–1981), „Śląski Kwartalnik Historyczny »Sobótka«”, R. 37 (nr 1–2), 1982, s. 152–154.
  38. Katedra i Zakład Patomorfologii Wydział Nauk Medycznych w Zabrzu [online], Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach, 2020 [dostęp 2020-04-19].
  39. Józef Dzielicki, Józef Dzielicki prof. dr hab. n. med. [online], Józef Dzielicki (strona domowa), 2017 [dostęp 2020-04-19] [zarchiwizowane z adresu 2019-03-27].
  40. Prof. Józef Dzielicki, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI) [dostęp 2020-04-19].[martwy link]
  41. Herbert Jeziorski, Wkład duchownych rzymskokatolickich i sióstr zakonnych w rozwój szkolnictwa na ziemi tarnogórskiej w latach 1922–1939, „Śląskie Studia Teologiczno-Historyczne”, XXII, 1989, s. 139–154 [dostęp 2020-04-20].
  42. Jeziorski Herbert [online], Encyklopedia wiedzy o Kościele katolickim na Śląsku [dostęp 2020-04-20].
  43. Bożena Langner, Nominacja profesorska dla dr hab. n. med. Aleksandry Kawczyk-Krupki [online], Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach, 14 marca 2019 [dostęp 2020-04-19].
  44. Prof. Aleksandra Zofia Kawczyk-Krupka, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI) [dostęp 2020-04-19].[martwy link]
  45. Agata Kalafarska-Winkler, Nominacja profesorska dla dr hab. n. med. Grażyny Lisowskiej [online], Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach, 7 maja 2018 [dostęp 2020-04-19].
  46. Prof. Grażyna Lisowska, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI) [dostęp 2020-04-19].[martwy link]
  47. Lubos Werner, [w:] Leszek Makówka, Sztuka sakralna na Górnym Śląsku w II połowie XX wieku. Malarstwo rzeźba, Katowice: Księgarnia św. Jacka, 2008, s. 239–242 [dostęp 2020-04-19].
  48. Prof. Werner Lubos, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI) [dostęp 2020-04-19].[martwy link]
  49. Ireneusz Malik [online], Katedra Rekonstrukcji Środowiska Geograficznego UŚl [dostęp 2020-04-19].
  50. Prof. Ireneusz Roman Malik, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI) [dostęp 2020-04-19].[martwy link]
  51. Oddział Transplantacji Płuc z Pododdziałem Mukowiscydozy, Pododdziałem Chirurgii Klatki Piersiowej i Pododdziałem Chorób Płuc [online], Śląskie Centrum Chorób Serca w Zabrzu [dostęp 2020-04-19] [zarchiwizowane z adresu 2020-01-29].
  52. Postępowanie habilitacyjne: dr n. med. Marek Ochman [online], Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach, 2019 [dostęp 2020-04-19].
  53. Anna Gumułka, Zabrze: pierwszy w Polsce jednoczesny przeszczep wątroby i obu płuc [online], Puls Medycyny, 16 października 2019.
  54. prof. dr hab. Kazimierz Strzyczkowski [online], Akademia Ekonomiczno-Humanistyczna w Warszawie [dostęp 2020-04-19] [zarchiwizowane z adresu 2020-08-04].
  55. Prof. Kazimierz Strzyczkowski, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI) [dostęp 2020-04-19].[martwy link]
  56. Adam Walanus, Curriculum vitae [online], Adam Walanus (strona domowa), 2019 [dostęp 2020-04-19].

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Paul Wossidlo: Vorgeschichte der Königlichen Realgymnasiums zu Tarnowitz und Überblick über die ersten fünfundzwanzigsten Jahre seines Bestehens. Ch. Reimann’s Buchdruckerei, Tarnowitz 1895, s. 33.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]