Gauleiter

Joachim Albrecht Eggeling w mundurze gauleitera

Herby gau na pocztówce z 1939

Proporczyk gauleitera

Gauleiter (niem. naczelnik okręgu) – stopień polityczny, nadawany przywódcy NSDAP w danym okręgu partyjnym (gau), np. organizacji kraju związkowego Turyngii czy miasta Wiednia. Gauleiter miał spory zakres władzy, podlegając wyłącznie centralnym władzom partii. Każdy gauleiter III Rzeszy posiadał swojego zastępcę (Stellvertreter-Gauleiter), który w razie niemożności wykonywania obowiązków przez gauleitera stawał się pełniącym jego obowiązki.

Gauleiterzy III Rzeszy

• Gau Bayerische Ostmark (okręg Bayerische Ostmark został założony w 1933, kiedy połączono Oberfranken, Niederbayern oraz Oberpfalz. Następnie nazwa została zmieniona na Gau Bayreuth):
  • Hans Schemm (1933–1935)
• Gau Berlin, następnie Gau Groß-Berlin:
  • Joseph Goebbels (1929–1945)
• Gau Berlin-Brandenburg (Gau Berlin-Brandenburg zostało podzielone na Berlin & Brandenburg w 1929):
  • Ernst Schlange (1925–1926)
  • Joseph Goebbels (1926–1929)
• Gau Brandenburg (historyczne centrum Królestwa Prus) (Gau Brandenburg zostało utworzone jako część Kurmark w 1933):
  • Emil Holz (1929–1930)
  • Ernst Schlange (1930–1933)
• Gau Danzig (Gdańsk, byłe Wolne Miasto Gdańsk), miasto-państwo wcielone do III Rzeszy w 1939 (Gau Danzig, po 1939 Gau Danzig-Westpreussen):
  • Hans-Albert Hohnfeldt (1926–1928)
  • Walter Maaß (1928–1930)
  • Albert Forster (1930–1945)
• Gau Düsseldorf (Gau Düsseldorf założone w 1929 z dzielnicy Bergisches-Land):
  • Friedrich Karl Florian (1929–1945)
• Gau Essen:
  • Josef Terboven (1928–1945)
  • Fritz Schlessmann (kwiecień 1940 – maj 1945)
• Gau Flandern:
  • Jef van de Wiele (grudzień 1944 – kwiecień 1945)
• Gau Franken (Frankonia) (Gau Franken założone w 1929, kiedy Mittelfranken połączono z dzielnicą Nürnberg-Fürth):
  • Julius Streicher (1929–1940)
  • Hans Zimmermann (1940–1941)
  • Karl Holz (1942–1945)
  • Karl Holz (1940 – kwiecień 1945)
• Gau Halle-Merseburg:
  • Walter Ernst (1925–1926)
  • Paul Hinkler (1926–1930)
  • Rudolf Jordan (1930–1937)
  • Joachim Albrecht Eggeling (1938–1945)
• Gau Hamburg:
  • Josef Klant (1925–1926)
  • Albert Krebs (1927–1928)
  • Hinrich Lohse (1928–1929)
  • Karl Kaufmann (1929–1945)
• Gau Hannover-Nord (Gau Hannover-Nord stało się częścią Südhannover-Braunschweig w 1928):
  • Bernhard Rust (1925–1928)
• Gau Hannover-Süd (Gau Hannover-Süd stało się częścią Südhannover-Braunschweig w 1928):
  • Ludolf Haase (1927–1928)
• Gau Hessen-Darmstadt [Gau Hessen-Darmstadt stało się częścią Hessen-Nassau w 1933]:
  • Friedrich Ringhausen (1927–1931)
  • Peter Gmeinder (1931)
  • Karl Benz (1932–1933)
• Gau Hessen-Nassau [Gau Hessen-Nassau założone w 1933 kiedy Hessen-Darmstadt połączono z Hessen-Nassau-Süd]:
  • Jakob Sprenger (1933–1945)
• Gau Hessen-Nassau-Nord (Hessen-Nassau-Nord również znane jako Gau Kurhessen po 1934):
  • Walter Schultz (1926–1927)
  • Karl Weinrich (1927 – jesień 1943)
  • Karl Gerland (1944–1945)
• Gau Hessen-Nassau-Süd (Gau Hessen-Nassau-Süd stało się częścią Hessen-Nassau w 1933):
  • Anton Haselmayer (1925–1926)
  • Walter Schultz (1926–1927)
  • Jakob Sprenger (1927–1933)
• Gau Kärnten:
  • Hubert Klausner (1933–1939)
  • Franz Kutschera (1939–1941)
  • Friedrich Rainer (od 18 XI 1941)
• Gau Koblenz-Trier (Koblenz-Trier zostało przemianowane na Gau Moselland w 1942):
  • Gustav Simon (1931–1945)
• Gau Köln-Aachen:
  • Joseph Grohé (1931–1945)
• Gau Kurmark [Kurmark zostało założone w 1933, kiedy Ostmark połączono z Brandenburgią; następnie przemianowano na Gau Mark Brandenburg w 1940]:
  • Wilhelm Kube (1933–1936)
  • Emil Sturtz (1939–1945)
• Gau Lüneburg-Stade:
  • Otto Telschow (1925–1928)
• Gau Magdeburg-Anhalt:
  • Hermann Schmischke (1925–1928)
  • Wilhelm Friedrich Loeper (1927–1933)
  • Paul Hofmann (1933)
  • Wilhelm Friedrich Loeper (1934–1935)
  • Joachim Albrecht Eggeling (1935–1937)
  • Rudolf Jordan (1937–1945)
• Gau Mecklenburg:
  • Friedrich Hildebrandt (1925–1930)
  • Herbert Albrecht (1930–1931)
  • Friedrich Hildebrandt (1931–1945)
• Gau Mittelfranken (Gau Mittelfranken stało się częścią Franken w 1929):
  • Wilhelm Grimm (1928)
• Gau Moselland → Gau Koblenz-Trier
• Gau München-Oberbayern (Gau München-Oberbayern zostało założone w 1933, kiedy połączono okręgi Oberbayern i Gross-München):
  • Fritz Reinhardt (1928–1931; tylko Oberbayern)
  • Adolf Wagner (1933–1944)
  • Paul Giesler (1944–1945)
• Gau Niederbayern (Gau Niederbayern stało się częścią Bayerische Ostmark w 1933):
  • Fritz Reinhardt (październik 1928–1930)
  • Otto Ebersdobler (1930–1932)
• Gau Niederbayern–Oberpfalz (Gau Niederbayern-Oberpfalz zostało podzielone na Niederbayern i Oberpfalz w 1929):
  • Gregor Strasser (1925–1929)
• Gau Niederdonau:
  • Hugo Jury (1939–1945)
• Gau Niederschlesien:
  • Karl Hanke (1940–1945)
• Gau Oberdonau:
  • August Eigruber (1939–1945)
• Gau Oberfranken [Gau Oberfranken stało się częścią Bayerische Ostmark w 1933]:
  • Hans Schemm (1928–1933)
• Gau Oberpfalz (Gau Oberpfalz stało się częścią Bayerische Ostmark w 1933):
  • Franz Maierhofer (1929–1932)
• Gau Oberschlesien:
  • Fritz Bracht (1940–1945)
• Gau Osthannover:
  • Otto Telschow (1925–1945)
• Gau Ostmark:
  • Wilhelm Kube (1928–1933)
• Gau Ostpreußen:
  • Bruno Gustav Scherwitz (1925–1927)
  • Erich Koch (1928–1945)
• Gau Pfalz–Saar (Gau Pfalz-Saar zostało założone w 1935, kiedy połączono Saarland i Rheinpfalz. Następnie przemianowano na Saarpfalz w 1937, a w 1942 na Westmark):
  • Josef Bürckel (1935–1944)
  • Willi Stöhr (1944–1945)
• Gau Pommern:
  • Theodor Vahlen (1925–1927)
  • Walter von Corswant (1928–1931)
  • Wilhelm Karpenstein (1931–1934)
  • Franz Schwede-Coburg (1935–1945)
• Gau Rheinland-Nord (Gau Rheinland-Nord stało się częścią Ruhr w 1926):
  • Karl Kaufmann (1925–1926)
• Gau Rheinland-Süd (Gau Rheinland-Süd zostało podzielone na Köln-Aachen i Koblenz-Trier w 1931):
  • Heinz Haake (1925)
  • Robert Ley (1925–1931)
• Gau Rheinpfalz (Gau Rheinpfalz stało się częścią Pfalz-Saar w 1935):
  • Josef Bürckel (1926–1935)
• Gau Ruhr (Gau Ruhr zostało podzielone na Westfalen-Nord i Westfalen-Süd w 1932):
  • Karl Kaufmann (1926–1929)
  • Josef Wagner (1929–1931)
• Gau Saarland (Gau Saarland stało się częścią Pfalz-Saar w 1935):
  • Josef Bürckel (1933–1935)
• Gau Sachsen:
  • Martin Mutschmann (1925–1945), od 1933 także komisarz Rzeszy na Saksonię
• Gau Salzburg:
  • Friedrich Rainer (1938–1941)
  • Gustav Adolf Scheel (1941–1945)
• Gau Schlesien (Gau Schlesien zostało podzielone na Niederschlesien & Oberschlesien w 1940):
  • Helmut Bruckner (1925–12 grudnia 1934)
  • Josef Wagner (12 grudnia 1934–1940)
• Gau Schleswig-Holstein:
  • Hinrich Lohse (1925–1945)
• Gau Schwaben:
  • Karl Wahl (1928–1945)
• Gau Stadel (Bayern):
  • Hans-Arnold Stadler (1944–1945) (→ Towarzystwo Thule)
• Gau Steiermark:
  • Siegfried Uiberreither (1939–1945)
• Gau Sudetenland (utworzone po zajęciu Czechosłowacji; Sudetenland znane również jako Sudetengau; nazwane na cześć łańcucha górskiego Sudety):
  • Konrad Henlein (1939–1945)
• Gau Südhannover-Braunschweig (Gau Südhannover-Braunschweig zostało założone w 1928, kiedy połączono Hannover-Nord i Hannover-Süd):
  • Bernhard Rust (1928–1940)
  • Hartmann Lauterbacher (1940–1945)
• Gau Thüringen:
  • Artur Dinter (1925–1927)
  • Fritz Sauckel (1927–1945)
• Gau Tirol:
  • Franz Hofer (1932–1933)
• Gau Tirol-Vorarlberg:
  • Franz Hofer (1938–1945)
• Gau Unterfranken (Unterfranken znane również jako Gau Mainfranken przed 1935):
  • Otto Hellmuth (1928–1945)
• Gau Wallonien:
  • Léon Degrelle (grudzień 1944 – kwiecień 1945)
• Gau Wartheland (Wartheland, do 1940 Warthegau; nazwane od rzeki Warta):
  • Arthur Greiser (1939–1945)
• Gau Weser-Ems:
  • Karl Rover (1929–1942)
  • Paul Wegener (1942–1945)
• Gau Westfalen (Gau Westfalen stało się częścią Ruhr w 1926):
  • Franz Pfeffer von Salomon (1925–1926)
• Gau Westfalen-Nord:
  • Alfred Meyer (1932–1945)
• Gau Westfalen-Süd:
  • Josef Wagner (1932–1941)
  • Paul Giesler (1941–1943)
  • Albert Hoffmann (19 czerwca 1943 – maj 1945)
• Gau Wien:
  • Odilo Globocnik (1938–1939)
  • Josef Bürckel (1939–1940)
  • Baldur von Schirach (sierpień 1940 – maj 1945)
• Gau Württemberg-Hohenzollern:
  • Eugen Munder (1925–1928)
  • Wilhelm Murr (1928–1945)

20: Bereichsleiter, 21: Oberbereichsleiter, 22: Hauptbereichsleiter, 23: Dienstleiter, 24: Oberdienstleiter, 25: Hauptdienstleiter, 26: Befehlsleiter, 27: Oberbefehlsleiter, 28: Hauptbefehlsleiter, 29: Gauleiter, 30: Reichsleiter.

Linki zewnętrzne

• Lista gauleiterów. spiritus-temporis.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-03-27)].
• Patka kołnierzowa gauleitera
• nsdapuniforms.com. nsdapuniforms.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-07)].