Hołowczyce-Kolonia
52°18′52″N 22°55′55″E/52,314444 22,931944| wieś | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2010) | |
| Strefa numeracyjna |
83 |
| Kod pocztowy |
08-221[4] |
| Tablice rejestracyjne |
WLS |
| SIMC |
0018862[5] |
Położenie na mapie gminy Sarnaki  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |
Położenie na mapie powiatu łosickiego  | |
| 52°18′52″N 22°55′55″E/52,314444 22,931944[1]
| |
Hołowczyce[6]-Kolonia – wieś w Polsce położona w województwie mazowieckim, w powiecie łosickim, w gminie Sarnaki[5][7].
Wierni Kościoła rzymskokatolickiego należą do parafii św. Stanisława Biskupa i Męczennika w Sarnakach.
Podziały i przynależność administracyjna[edytuj | edytuj kod]
Pierwotnie dzisiejszy obszar wsi będący wcześniej folwarkiem należał do wsi Hołowczyce (Stare Hołowczyce) wzmiankowanej w 1545. W czasach Księstwa Warszawskiego 1809 powołano gminę wiejską Hołowczyce, do której należał folwark. Od 1867 po podziale na powiaty i gminy, gmina Hołowczyce należała do powiatu konstantynowskiego w guberni siedleckiej, a w latach 1912-1915 do guberni chełmskiej. Po odzyskaniu niepodległości w 1918 gmina Hołowczyce wraz z powiatem należała do województwa lubelskiego. Następnie z niej wyodrębniono sołectwo Hołowczyce-Kolonia w wyniku parcelacji porosyjskich majątków. W 1932 wraz z całym powiatem Hołowczyce-Kolonia zostały łącznie z gminą Hołowczyce wchłonięte przez powiat bialski. W czasie okupacji wieś należała do dystryktu lubelskiego Generalnego Gubernatorstwa. W 1954 w miejsce gmin wprowadzono Gromadzkie Rady Narodowe zlikwidowane w 1973 na rzecz większych gmin[8]. W 1956 utworzono nowy powiat łosicki przynależny do województwa warszawskiego. Gromadę Hołowczyce odłączono od powiatu bialskiego, przyłączając do nowo powstałego powiatu. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa bialskopodlaskiego.
Dzieje folwarku[edytuj | edytuj kod]
W 1775 dobra Hołowczyce (czyli m.in. dzisiejsze Stare Hołowczyce, Nowe Hołowczyce i Hołowczyce-Kolonia}, zwane starostwem hołowczyckiem, otrzymał w dożywotnią dzierżawę starosta mielnicki Adam Jakub Szydłowski. Po jego śmierci w 1815 r. majątek przeszedł z powrotem pod administrację państwową i był ponownie wydzierżawiany jako dobra rządowe. W 1867 r. dobra hołowczyckie otrzymał za zasługi od rządu carskiego Aleksander Nirod, majątek będący majoratem wydzierżawił. Przed I wojną światową, właścicielką majątku została Zofia Kirpiczewa, mieszkająca na stałe w Petersburgu. Krewny Aleksandra Niroda o takim samym imieniu i nazwisku książę Aleksander Nirod przebywał w pobliskim Janowie, gdzie kierował stadniną koni. Niewielki, modrzewiowy dwór był kryty gontem (rozebrany na początku lat 50. XX w. Do tej pory zachowały się po tym założeniu resztki zadrzewienia i stawu. Tu przed I wojną światową rozpoczęto budowę gorzelni, której nie ukończono. Ostatnią osobą dzierżawiącą folwark Hołowczyce był Mikołaj Grobicki. W trakcie parcelacji majoratu dotychczasowy dzierżawca skorzystał z możliwości kupna i poszczególni członkowie rodziny wzięli 5 działów po 10 ha, które w czasach PRL-u wysprzedali.
Powstanie i dzieje wsi[edytuj | edytuj kod]
Wieś typu kolonijnego powstawała stopniowo w trakcie parcelacji (1922, 1929) majoratu o powierzchni 582 ha. Parcele dzielono na 8-10 hektarowe paski, na których powstawały siedliska. Osadnicy pochodzili głównie z najbliższych okolic. Nowo powstała wieś składała się z 4 części: Rozwadówka – wzdłuż drogi z Rozwadowa do Starych Hołowczyc, pod lasem - Kozik i Zakątki oraz Za rzeką – obejmującą również dawny folwark.
Odzyskanie niepodległości po rozbiorach w lokalnej historii odznaczyło się tym, że porucznik Jan Kazimierz - syn Mikołaja Grobickiego dowodził w okolicy ochotniczym oddziałem Polskie Organizacji Wojskowej uczestnicząc w rozbrajaniu Niemców w listopadzie 1918. W czasie okupacji hitlerowskiej, w maju 1944 na Koziku w stodole rolnika Walczuka przechowywano tymczasowo fragmenty niemieckiej rakiety V2, wydobytej z nadbużańskich mokradeł przez AK-owców[9]. W 1960 zelektryfikowano część wsi – Zakątki, a w 1970 pozostałą. W latach 70. XX w. rozpoczął się proces starzenia i wyludnienia wsi. W miarę wyludniania następował proces stopniowego zalesiania gruntów rolnych o niskiej bonitacji gleby.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 41402
- ↑ Wieś Hołowczyce-Kolonia w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2019-05-11], liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.. [dostęp 2019-05-11].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 351 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b GUS. Wyszukiwarka TERYT
- ↑ Hołowczyce, wś, powiat konstantynowski, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. III: Haag – Kępy, Warszawa 1882, s. 108.
- ↑ Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Sławomir Kordaczuk, Tradycja Mazowsza - powiat łosicki. Przewodnik subiektywny, s. 86-88, Warszawa 2014
- ↑ Rafał Zubkowicz, Sarnaki i okolice. Przewodnik turystyczny, s. 45-47, Sarnaki 2010
- Siedziba gminy: Sarnaki
| Wsie |
|
|---|---|
| Osady leśne | |
| Integralne części wsi |
|
