Jan Michał Wieczorek

Jan Michał Wieczorek
Data i miejsce urodzenia	29 września 1904 ; Zwiniarz
Pochodzenie	polskie
Data i miejsce śmierci	2 lipca 1980 ; Toruń
Gatunki	muzyka poważna
Zawód	kompozytor, dyrygent, pedagog
	Odznaczenia
	;

Artykuł ten został zgłoszony do umieszczenia na stronie głównej w rubryce „Czy wiesz”.
Pomóż nam go sprawdzić: oceń zgłoszoną nominację.

Jan Michał Wieczorek (ur. 29 września 1904 w Zwiniarzu, zm. 2 lipca 1980 w Toruniu^[1]^[2]^[3]^[4]) – polski kompozytor, dyrygent i pedagog.

Życiorys

Był synem nauczyciela Jana Wieczorka i Heleny z d. Góralskiej, obydwoje rodzice amatorsko zajmowali się muzykowaniem^[1]^[2]. W wieku 8 lat rozpoczął naukę u miejscowego organisty, Mariana Szczypskiego^[1]^[2]. Ukończył Państwowe Seminarium Nauczycielskie w Lubawie (1922)^[1]^[2]. W latach 1922–1925 studiował w Konserwatorium Muzycznym w Toruniu, gdzie był uczniem Marcelego Popławskiego (wiolonczela) i Kazimierza Blaschkego (dyrygentura), następnie był uczniem Feliksa Nowowiejskiego w Konserwatorium Poznańskim^[1]^[2]^[3]^[4]. W latach 1928–1932 jako stypendysta Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego odbył ponadto studia muzyczne pod kierunkiem Karela Boleslava Jiráka i Josefa Suka w Konserwatorium Praskim^[1]^[2]^[3]^[4]. Podczas pobytu w Pradze zorganizował i prowadził polski chór akademicki^[1]^[2]. Ze względu na kontuzję ręki przerwał w 1930 roku naukę gry na wiolonczeli i skoncentrował się na pracy kompozytorskiej^[1]^[2]. Od 1932 do 1937 roku wykładał przedmioty teoretyczne w Konserwatorium Muzycznym w Toruniu^[4]. Zorganizował i od 1932 roku prowadził orkiestrę symfoniczną Pomorskiego Towarzystwa Muzycznego, a 1933 roku założył chór męski „Dzwon”^[1]^[2]^[4]. Prowadził prelekcje i audycje muzyczne w toruńskiej rozgłośni Polskiego Radia^[1]. W latach 1938–1939 odbył uzupełniające studia w zakresie dyrygentury w Wiedniu^[1]^[2]^[3]^[4]. W trakcie II wojny światowej podpisał Niemiecką Listę Narodowościową i został wcielony do Wehrmachtu, skąd udało mu się zbiec i przedostać do Wielkiej Brytanii, gdzie wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych^[1]. Prowadził orkiestry wojskowe i kursy dyrygenckie w jednostkach polskich i alianckich^[1]^[2]^[4].

Po 1945 roku żył i działał w Toruniu^[1]^[2]^[3]^[4]. Dyrygował Toruńskim Chórem Akademickim i Związkowym Chórem Mieszanym „Harfa”, wykładał też w Państwowej Szkole Muzycznej^[1]^[2]^[4]. Był członkiem Związku Kompozytorów Polskich^[1]. Otrzymał wiele wyróżnień^[1]^[3]^[4], m.in. II nagrodę na Konkursie im. Stanisława Wiechowicza w Międzyrzeczu za Fughettę na chór żeński i Nagrodę Ministra Kultury i Sztuki za całokształt twórczości kompozytorskiej^[4] oraz tytuł „Toruńczyka 1969 roku”^[1]. Odznaczony został Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Medalem 30-lecia Polski Ludowej i Odznaką „Zasłużony Działacz Kultury”^[1]. Prowadzone przez Wieczorka chóry zdobyły wyróżnienia w Poznaniu (1967) i Szczecinie (1969)^[1]^[2].

Został pochowany na toruńskim cmentarzu św. Jerzego^[1]^[2].

Twórczość

W swojej twórczości odwoływał się do tematyki morskiej oraz muzyki ludowej regionu Kaszub i Kociewia^[3]. Uczestniczył wraz z Łucjanem Kamieńskim w zbieraniu kaszubskiego folkloru muzycznego, współpracował przy gromadzeniu melodii ludowych z Leonem Heyke i Janem Patockiem^[1]^[3]. Wykorzystywał oryginalne teksty kaszubskie i ich tłumaczenia, stosował środki metrorytmiczne, melodyczne i instrumentacyjne zaczerpnięte z muzyki ludowej^[3]. Większość twórczości Wieczorka nie została wydana i pozostała w rękopisach^[3].

Wybrane kompozycje

(na podstawie materiałów źródłowych^[3]^[4])

Utwory orkiestrowe

suita Zodiak (1932)
poemat symfoniczny Cassubia (1933)
Suita kaszubska na orkiestrę symfoniczną (1938)
Kapriole (1938)
Koncert na altówkę i orkiestrę symfoniczną (1941)
Preludia symfoniczne (1945)
Intermezzo (1950)
Partita (1954)
Koncert na róg i małą orkiestrę (1954)
Koncert-fantazja na trąbkę i małą orkiestrę smyczkową (1955)
Suita mazurska na orkiestrę symfoniczną (1956)
Wesele kociewskie na małą orkiestrę symfoniczną (1974)
Koncert wiolonczelowy (1974)
Strofy kaszubskie na flet i orkiestrę (1977)
Divertimento na orkiestrę smyczkową (1980)

Utwory kameralne

I Kwartet smyczkowy (1931)
Kołysanka kaszubska na skrzypce i fortepian (1936)
Kwintet na flet i instrumenty smyczkowe (1938)
II Kwartet smyczkowy (1946)
Sonatina na fagot i fortepian (1946)
3 impresje na klarnet i altówkę (1957)
3 impresje na obój i fortepian (1961)
3 epigrama na klarnet, 2 skrzypiec i altówkę (1969)
Prezenta na kwintet dęty (1969)
Duet na tematy ludowe z Kaszub na dwoje skrzypiec (1970)
Duet na obój i klarnet (1971)
Scherzo na altówkę i fortepian (1972)
Muzyka ku czci Mikołaja Kopernika na kwintet smyczkowy (1973)
Scherzo na obój, klarnet i fagot (1973)
Trio na instrumenty stroikowe (1973)
Fantazja kaszubska na kwintet instrumentów dętych (1974)
Dwie miniatury na tematy morskie na róg i fortepian (1974)
Sonatina na fagot i fortepian (1975)
Suita w starym stylu na obój, wiolonczelę i fortepian (1976)
Strofy kaszubskie na flet i fortepian (1977)
Duet na flet i fortepian (1977)
Duet na flet i kontrabas (1977)

Utwory wokalne

Marsz kaszubski na chór męski (1932)
Pieśni Polskiej Floty Wojennej na chór mieszany (1934)
Pastorałki kaszubskie na chór męski (1935)
8 pieśni ludowych z Pomorza na chór męski (1936)
Z Kaszub na chór męski (1936)
Od morza jesteśmy na chór mieszany (1938)
Cztery pieśni ludowe na 3-głosowy chór żeński (1949)
Pieśni z Kaszub na chór mieszany (1950)
4 pieśni ludowe z Warmii i Mazur na chór mieszany (1955)
3 pieśni warmijskie na chór męski (1956)
Jak głośny dzwon na chór męski (1958)
Robotnicy na chór męski (1962)
Piękne są Mazury na chór mieszany (1963)
Fughetta trzygłosowa na chór żeński (1968)

Utwory wokalno-instrumentalne

13 pieśni ludowych kaszubskich na głos i fortepian (1930)
Rapsodia kaszubska na chór i orkiestrę (1937)
Stabat Mater na głosy solowe, chór i orkiestrę (1942)
Suita warmijska na głosy solowe i orkiestrę (1950)
Nad brzegami Zodiaku na głosy solowe, chóry i wielką orkiestrę symfoniczną (1960)
Pieśni kaszubskie na sopran i orkiestrę (1979)
Cztery pieśni o morzu na sopran i zespół instrumentów (1980)

Opera

Jan z Kolna w 2 aktach, libretto Leon Roppel (1973)

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q ^r ^s ^t ^u ^v Toruński Słownik Biograficzny. Krzysztof Mikulski (red.). T. 2. Toruń: Towarzystwo Miłośników Torunia, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, 2000, s. 265–267. ISSN 1505-9316.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o Słownik Biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego. Zbigniew Nowak (red.). T. IV R–Ż. Gdańsk: Gdańskie Towarzystwo Naukowe, Uniwersytet Gdański, 1997, s. 443–444. ISBN 83-87359-06-8.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k Muzyka Kaszub. Materiały encyklopedyczne. W. Witosława Frankowska (red.). Gdańsk: Oficyna Czec, 2005, s. 249–250. ISBN 978-83-87408-79-4.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l Mieczysława Hanuszewska, Bogusław Schäffer: Almanach polskich kompozytorów współczesnych. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 1982, s. 301–303. ISBN 83-224-0164-7.

[tsb-1] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q ^r ^s ^t ^u ^v Toruński Słownik Biograficzny. Krzysztof Mikulski (red.). T. 2. Toruń: Towarzystwo Miłośników Torunia, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, 2000, s. 265–267. ISSN 1505-9316.

[sbpn-2] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o Słownik Biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego. Zbigniew Nowak (red.). T. IV R–Ż. Gdańsk: Gdańskie Towarzystwo Naukowe, Uniwersytet Gdański, 1997, s. 443–444. ISBN 83-87359-06-8.

[muzkasz-3] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k Muzyka Kaszub. Materiały encyklopedyczne. W. Witosława Frankowska (red.). Gdańsk: Oficyna Czec, 2005, s. 249–250. ISBN 978-83-87408-79-4.

[almanach-4] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l Mieczysława Hanuszewska, Bogusław Schäffer: Almanach polskich kompozytorów współczesnych. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 1982, s. 301–303. ISBN 83-224-0164-7.

[1]

[2]

[3]

[4]