Janusz Kowalski (harcmistrz)

Janusz Wierusz-Kowalski

Data i miejsce urodzenia	17 kwietnia 1905 Humań
Data i miejsce śmierci	10 grudnia 1963 Warszawa
poseł do Krajowej Rady Narodowej
Okres	od 1944 do 1947
Przynależność polityczna	Polska Partia Socjalistyczna
poseł na Sejm Ustawodawczy
Okres	od 1947 do 1952
Przynależność polityczna	Polska Partia Socjalistyczna
Odznaczenia

Janusz Julian Wierusz-Kowalski, ps. Roman (ur. 17 kwietnia 1905 w Humaniu w guberni kijowskiej, zm. 10 grudnia 1963 w Warszawie) – działacz polityczny, instruktor harcerski, poseł do Krajowej Rady Narodowej oraz na Sejm Ustawodawczy.

Życiorys

Grób Janusza Kowalskiego na cmentarzu Powązkowskim

Był synem geometry Dominika Wacława i Eugenii Pauliny z Lisieckich. W 1925 ukończył Gimnazjum Państwowe im. Władysława Jagiełły w Płocku. Od 1918 należał do organizacji harcerskiej w Płocku, przechodząc przez kolejne funkcje od zastępowego do zastępcy hufcowego. W 1928 podjął studia w Wyższej Szkoły Handlowej w Warszawie, jednak nie ukończył ich (zmuszony do przerwania w związku ze złą sytuacją materialną). Kontynuował działalność w harcerstwie, pełniąc funkcje przybocznego naczelnika harcerzy, inspektora Górskich Rejonów Harcerzy, członka Komisji Finansowo-Gospodarczej Naczelnictwa ZHP; współorganizował międzynarodowy zlot skautów (Jamboree) w Budapeszcie, kierował wydziałem obozów harcerskich na Huculszczyźnie. W 1928 został podharcmistrzem, w 1930 harcmistrzem.

W pracy zawodowej był od 1934 dyrektorem biura Związku Ziem Górskich (Towarzystwa Przyjaciół Huculszczyzny), następnie dyrektorem Biura Planowania Gospodarczego i Kulturalnego Karpat Wschodnich przy Prezesie Rady Ministrów. W maju 1939 władze ZHP powołały go na stanowisko zastępcy komisarza Pogotowia Młodzieży w Warszawie na wypadek wojny, Kowalski wykonywał te obowiązki podczas oblężenia Warszawy we wrześniu 1939.

Podczas okupacji działał w PPS. Był członkiem Komitetu Powiatowego PPS w Puławach, organizował koła partii oraz koordynował sabotaż gospodarczy w Rykach, Irenach, Ułężu, Kłoczewie i Trojanowie. W pracy konspiracyjnej używał pseudonimu Roman. W czerwcu 1944 został aresztowany przez gestapo i uwięziony w Puławach, po miesiącu odzyskał wolność. Został mianowany starostą w Garwolinie (p.o. starosty powiatowego) przez PKWN, w 1944 na terenie powiatu garwolińskiego uruchamiał instytucje państwowe i samorządowe, zabezpieczał mienie publiczne, koordynował działalność milicji. Od 1945 był członkiem Rady Naczelnej PPS.

W lutym 1945 został mianowany przez kierownictwo resortu oświaty przewodniczącym ZHP. W latach 1946–1947 był członkiem Komitetu Centralnego Organizacji Młodzieży Towarzystwa Uniwersytetów Robotniczych, pracował jako radca w Ministerstwie Administracji Publicznej (do 1949). W 1946 został posłem KRN, następnie (1947) posłem na Sejm Ustawodawczy. Również w 1946 został ławnikiem Najwyższego Trybunału Narodowego, rozpatrującego sprawy zbrodniarzy hitlerowskich (m.in. gubernatora Gdańska A. Forstera). Zrezygnował z funkcji przewodniczącego ZHP w 1948, a po zakończeniu kadencji Sejmu Ustawodawczego (1952) wycofał się z życia politycznego.

W kolejnych latach działał społecznie w Instruktorskim Kręgu „Wigry”, gdzie był przewodniczącym sekcji dokumentacji i sekcji historycznej. Zmarł nagle na zawał serca. Pochowany na cmentarzu Powązkowskim (Aleja Zasłużonych-1-130,131,132).

Od 30 kwietnia 1936 był żonaty z Jadwigą z domu Jarmoła (1907–1970).

Ordery i odznaczenia

• Złoty Krzyż Zasługi
• Krzyż Partyzancki
• Medal za Warszawę 1939–1945 (17 stycznia 1946)
• Medal Zwycięstwa i Wolności 1945
• Odznaka Grunwaldzka
• Odznaka honorowa Złoty Krzyż Harcerski
• Odznaka 25-lecia ZHP (1936)

Bibliografia

• Polski Słownik Biograficzny, tom XIV, 1968–1969 (autor biogramu: Józef Sosnowski).