Jerzy Broszkiewicz

Jerzy Broszkiewicz
	; Zdjęcie około 1948
Data i miejsce urodzenia	6 czerwca 1922 ; Lwów
Data i miejsce śmierci	4 października 1993 ; Kraków
Narodowość	polska
Język	polski
Dziedzina sztuki	powieść, dramat, fantastyka naukowa
	Ważne dzieła
	Wielka, większa i największa; Długi deszczowy tydzień;
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Cytaty w Wikicytatach

Jerzy Broszkiewicz (ur. 6 czerwca 1922 we Lwowie, zm. 4 października 1993 w Krakowie^[1]) – polski prozaik, dramatopisarz, eseista i publicysta oraz autor fantastyki naukowej.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

W roku 1940, po ukończeniu szkoły średniej i szkoły muzycznej, wstąpił do Akademii Muzycznej we Lwowie. W czasie okupacji niemieckiej Lwowa (1941–1944) był karmicielem wszy w Instytucie Badań nad Tyfusem Plamistym i Wirusami profesora Rudolfa Weigla. W 1944 roku przeniósł się do Krakowa. W roku 1945 rzucił studia muzyczne i zajął się wyłącznie pracą literacką.

W latach 1945–1947 współpracował z redakcją tygodnika „Odrodzenie” i czasopisma „Teatr”. W latach 1947–1948 współredagował czasopismo „Ruch Muzyczny”, później w latach 1948-51 był redaktorem miesięcznika „Muzyka”^[2]. Był długoletnim kierownikiem literackim Teatru Ludowego w Nowej Hucie. W 1953 wstąpił do PZPR, w tym samym roku został członkiem redakcji „Przeglądu Kulturalnego”.

W 1955 odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski^[3] i Medalem 10-lecia Polski Ludowej^[4].

Twórczość[edytuj | edytuj kod]

Jego twórczość literacka była różnorodna. Debiutował w 1945 r. opowiadaniem „Monika” zamieszczonym w tygodniku „Odrodzenie”. Debiutem książkowym stała się powieść o getcie „Oczekiwanie”, za którą otrzymał Nagrodę Ziemi Krakowskiej.

Kolejną książką była powieść o Fryderyku Chopinie „Kształt miłości”, za którą otrzymał Nagrodę Państwową II stopnia, zaś w 1971 powieść „Długo i szczęśliwie” została laureatką nagrody CRZZ.

Autor powieści dla młodzieży pisanych w latach 60. i 70., z których wiele zalicza się do powieści fantastycznonaukowych.

Oprócz tego pisał również dramaty (spod jego pióra wyszło ponad 20 sztuk teatralnych, telewizyjnych i radiowych), zbiory felietonów, scenariusze telewizyjne i filmowe oraz publikacje o muzyce. Niektóre z jego sztuk realizowano w Europie, Meksyku, Nowej Zelandii i USA.

Utwory Broszkiewicza przełożono na dziewiętnaście języków, a łączny nakład jego powieści przekroczył liczbę miliona egzemplarzy.

W 1982 otrzymał Nagrodę Państwową I stopnia za całokształt twórczości literackiej.

Pochowany w Alei Zasłużonych (lokalizacja: LXIX pas B - 2 - 2) Cmentarza Rakowickiego w Krakowie^[5].

Grób Jerzego Broszkiewicza na Cmentarzu Rakowickim

Powieści dla młodzieży[edytuj | edytuj kod]

Opowieść olimpijska (1948)
Opowieść o Chopinie (1950; adaptacja Kształtu miłości)
Jacek Kula (1952)
Emil! Emil! (1954)
Wielka, większa i największa (Nasza Księgarnia 1960; lektura do klasy piątej za PRL-u; na jej postawie nakręcono film fabularny)
Ci z Dziesiątego Tysiąca (Nasza Księgarnia 1962; fantastyka naukowa)
Oko Centaura (Nasza Księgarnia 1964; fantastyka naukowa; dalszy ciąg Tych z Dziesiątego Tysiąca)
Długi deszczowy tydzień (Nasza Księgarnia 1966; dalszy ciąg Wielkiej, większej i największej; ukazała się w kolekcji Biblioteka młodych)
Kluska, Kefir i Tutejszy (Nasza Księgarnia 1967)
Mój księżycowy pech (fantastyka naukowa; Nasza Księgarnia 1970 w serii Klub Siedmiu Przygód i Nasza Księgarnia 1976 w kolekcji Biblioteka młodych)
Mister Di (Nasza Księgarnia 1972)
Samotny podróżny (1973; dała podstawę do serialu Kopernik z Andrzejem Kopiczyńskim; 19 lutego 1973 wypadało 500-lecie urodzin astronoma)
Bracia Koszmarek, magister i ja (1980)

Inne powieści[edytuj | edytuj kod]

Oczekiwanie (1948)
Kształt miłości (1950 albo 1951; na jej podstawie powstał film fabularny Młodość Chopina)
Imiona władzy (1957)
Długo i szczęśliwie (1970)
Dziesięć rozdziałów (1971–1974)
Doktor Twardowski (1977–1979)

Dramaty[edytuj | edytuj kod]

Imiona władzy (1957),
Jonasz i błazen (1958)
Dwie przygody Lemuela Gulliwera
Dziejowa rola Pigwy (1960)
Skandal w Hellbergu (1961)
Głupiec i inni
Koniec księgi VI

Publicystyka[edytuj | edytuj kod]

Pożegnanie z katechizmem. Biblioteka Postępowego Wychowania t. III, Warszawa: Iskry 1958.

Życie prywatne[edytuj | edytuj kod]

W Krakowie mieszkał w dzielnicy Krowodrza. Żona – Ewa, doktor habilitowany, lekarz psychiatra^[6]^[7]^[8] (nie żyje), córka – Irena, matematyk, związana z dyrektorem Piwnicy pod Baranami Piotrem Fersterem.

Odznaczenia[edytuj | edytuj kod]

Warszawski Krzyż Powstańczy^[9]
Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski
Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski
Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski^[3]
Medal 10-lecia Polski Ludowej^[4]
Medal 40-lecia Polski Ludowej^[10]
Order Uśmiechu^[11]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ MarekM. Oramus MarekM., Jerzy Broszkiewicz, „Nowa Fantastyka”, 12 (135), grudzień 1993, s. 75, ISSN 0867-132X .
↑ Broszkiewicz Jerzy Stefan, [w:] MałgorzataM. Chmielewska MałgorzataM., Leksykon polskich pisarzy muzycznych XX wieku, Wołomin: Wydawnictwo Polskie, 2008, ISBN 978-83-922684-2-0 .
↑ ^a ^b 11 lipca 1955 „za zasługi w dziedzinie kultury i sztuki” M.P. z 1955 r. nr 91, poz. 1144.
↑ ^a ^b 15 stycznia 1955 M.P. z 1955 r. nr 101, poz. 1400, s. 1630.
↑ Zarząd Cmentarzy Komunalnych w Krakowie. Internetowy lokalizator grobów. Jerzy Broszkiewicz. rakowice.eu. [dostęp 2018-08-16].
↑ Dr hab. Ewa Broszkiewicz, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI) [online] [dostęp 2011-04-07] .
↑ Fragment książki Prekursorzy medycyny polskiej.
↑ Informacja o książce w katalogu Biblioteki Narodowej.
↑ Nekrolog, Zarząd Główny Związku Powstańców Warszawskich. nekrologi.wyborcza.pl
↑ Uznanie dla twórców kultury/w/Trybuna Robotnicza, nr 170, 19 lipca 1984, s. 1–2.
↑ Broszkiewicz Jerzy, www.orderusmiechu.pl [dostęp 2021-10-10] (pol.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

AndrzejA. Niewiadomski AndrzejA., AntoniA. Smuszkiewicz AntoniA., Leksykon polskiej literatury fantastycznonaukowej, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 1990, ISBN 83-210-0892-5 .
Kto jest kim w Polsce 1984, wyd. 1, Warszawa: Wydawnictwo Interpress, 1984, s. 92, ISBN 83-223-2073-6 .
Kto jest kim w Polsce 1989, Wydawnictwo Interpress, Warszawa 1989, s. 131

[nf-1] MarekM. Oramus MarekM., Jerzy Broszkiewicz, „Nowa Fantastyka”, 12 (135), grudzień 1993, s. 75, ISSN 0867-132X .

[2] Broszkiewicz Jerzy Stefan, [w:] MałgorzataM. Chmielewska MałgorzataM., Leksykon polskich pisarzy muzycznych XX wieku, Wołomin: Wydawnictwo Polskie, 2008, ISBN 978-83-922684-2-0 .

[ReferenceA-3] 11 lipca 1955 „za zasługi w dziedzinie kultury i sztuki” M.P. z 1955 r. nr 91, poz. 1144.

[ReferenceB-4] 15 stycznia 1955 M.P. z 1955 r. nr 101, poz. 1400, s. 1630.

[5] Zarząd Cmentarzy Komunalnych w Krakowie. Internetowy lokalizator grobów. Jerzy Broszkiewicz. rakowice.eu. [dostęp 2018-08-16].

[6] Dr hab. Ewa Broszkiewicz, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI) [online] [dostęp 2011-04-07] .

[7] Fragment książki Prekursorzy medycyny polskiej.

[8] Informacja o książce w katalogu Biblioteki Narodowej.

[9] Nekrolog, Zarząd Główny Związku Powstańców Warszawskich. nekrologi.wyborcza.pl

[10] Uznanie dla twórców kultury/w/Trybuna Robotnicza, nr 170, 19 lipca 1984, s. 1–2.

[11] Broszkiewicz Jerzy, www.orderusmiechu.pl [dostęp 2021-10-10] (pol.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]