Jumdżaagijn Cedenbal

Jumdżaagijn Cedenbal

Юмжаагийн Цэдэнбал

Data i miejsce urodzenia	20 kwietnia 1916 Ajmak uwski, Chanat Mongolii
Data i miejsce śmierci	20 kwietnia 1991 Moskwa, RFSRR, ZSRR
Przewodniczący Prezydium Wielkiego Churału Ludowego Mongolskiej Republiki Ludowej
Okres	od 11 czerwca 1974 do 23 sierpnia 1984
Przynależność polityczna	Mongolska Partia Ludowo-Rewolucyjna
Poprzednik	Sonomyn Luwsan
Następca	Njamyn Dżagwaral
Premier Mongolskiej Republiki Ludowej
Okres	od 26 stycznia 1952 do 11 czerwca 1974
Przynależność polityczna	Mongolska Partia Ludowo-Rewolucyjna
Poprzednik	Chorlogijn Czojbalsan
Następca	Dżambyn Batmönch
Sekretarz Generalny Mongolskiej Partii Ludowo-Rewolucyjnej
Okres	od 8 kwietnia 1940 do 4 kwietnia 1954
Poprzednik	Dashi Damba
Następca	Dashi Damba
Sekretarz Generalny Mongolskiej Partii Ludowo-Rewolucyjnej
Okres	od 22 listopada 1958 do 24 sierpnia 1984
Poprzednik	Dashi Damba
Następca	Dżambyn Batmönch

Plik:Tsedenbal.jpg

Pomnik Jumdżaagijna Cedenbala w Ułan Bator, postawiony w 2000

Jumdżaagijn Cedenbal (mong. Юмжаагийн Цэдэнбал; ur. 17 września 1916 w Ajmaku uwskim, zm. 20 kwietnia 1991 w Moskwie) – mongolski ekonomista, jeden z przywódców Mongolii od początku lat 40. XX wieku do 1984. W czasie swojej kariery politycznej zajmował stanowiska premiera Mongolii oraz sekretarza Mongolskiej Partii Ludowo-Rewolucyjnej, prezydenta Mongolii i przewodniczącego Prezydium Wielkiego Churału Ludowego.

Życiorys

Polityczna kariera Cedenbala rozpoczęła się w 1931 roku od wstąpienia do Mongolskiego Rewolucyjnego Związku Młodzieży. W 1938 roku został członkiem Mongolskiej Partii Ludowo-Rewolucyjnej. W latach 1938–1940 powierzono mu stanowisko prezesa zarządu Mongolskiego Banku Handlowo-Przemysłowego. 8 kwietnia 1940 roku objął stanowisko sekretarza generalnego w partii rządzącej, które sprawował do 1954 roku, jednocześnie 26 stycznia 1952 roku objął stanowisko premiera po zmarłym prostalinowskim marszałku Chorlogijnie Czojbalsanie. Dodatkowo w latach 1941–1945 pełnił obowiązki szefa zarządu politycznego i zastępcy dowódcy Mongolskiej Armii Ludowo-Rewolucyjnej. Prowadził zawziętą politykę czystek i odsuwania swoich rywali politycznych w partii. Cedenbal był jednak pamiętany jako umiarkowany polityk podczas zimnej wojny, o dużo łagodniejszym usposobieniu od Czojbalsana. Stanął po stronie ZSRR w konflikcie dyplomatycznym z Chinami. W 1984 został zmuszony do rezygnacji ze stanowiska sekretarza pod naciskiem ZSRR. W 1990 roku został usunięty z partii.

Ostatnie lata życia spędził na emigracji w Moskwie. Po śmierci jego szczątki zostały sprowadzone do Mongolii, gdzie został pochowany.

Życie prywatne

Był żonaty z Rosjanką Anastazją Iwanowną Fiłatową (1920–2001). W czasie swoich rządów porównywany był do Chruszczowa Mongolii, gdyż zniósł kult marszałka Czojbalsana.

Ordery i odznaczenia

Mongolia:

• Bohater Mongolskiej Republiki Ludowej (1966)
• Bohater Pracy Mongolskiej Republiki Ludowej (1961)
• Order Suche Batora (pięciokrotnie)
• Order Czerwonego Sztandaru (dwukrotnie)
• Order Czerwonego Sztandaru Pracy

Związek Radziecki:

• Order Lenina (trzykrotnie)
• Order Rewolucji Październikowej
• Order Kutuzowa I klasy (1945)
• Medal jubileuszowy „W upamiętnieniu 100-lecia urodzin Władimira Iljicza Lenina”
• Medal „Za zwycięstwo nad Niemcami w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945”
• Medal „Za zwycięstwo nad Japonią”
• Medal jubileuszowy „Dwadzieścia lat Zwycięstwa w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945”
• Medal jubileuszowy „30 lat zwycięstwa w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945”
• Medal jubileuszowy „50 lat Sił Zbrojnych ZSRR”
• Medal jubileuszowy „60 lat Sił Zbrojnych ZSRR”

Pozostałe:

• Order Georgi Dimitrowa (Ludowa Republika Bułgarii, dwukrotnie)
• Order Karla Marksa (Niemiecka Republika Demokratyczna)
• Wielka Gwiazda Orderu „Gwiazda Przyjaźni między Narodami” (Niemiecka Republika Demokratyczna)
• Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski (Polska Rzeczpospolita Ludowa, 1968)
• Order Gwiazdy Jugosłowiańskiej
• Krzyż Wielki Orderu Lwa Białego (Czechosłowacka Republika Socjalistyczna)
• Order Flagi Narodowej I klasy (Koreańska Republika Ludowo-Demokratyczna)
• Order José Martí (Republika Kuby)
• Order Flagi I klasy (Węgierska Republika Ludowa)

Upamiętnienie

W 2000 w stolicy kraju, Ułan Bator, stanął jego pomnik.

W 2016 uroczyście obchodzono w Mongolii 100. rocznicę urodzin byłego przywódcy.

Bibliografia

• Cedenbał J. Artykuły i przemówienia 1941-1976. KIW 1978
• Biogram w Wielkiej Encyklopedii Radzieckiej (ros.)