Kalendarium historii Bączala

Bączal Dolny i Bączal Górny – dwie historycznie związane ze sobą miejscowości w podkarpackiej części Pogórza Ciężkowickiego, w powiecie jasielskim, gmina Skołyszyn (dawna ziemia biecka).

Kaplica Murowana Figura sprzed 1643

Kościół św. Mikołaja z 1667 roku

Budynek starej szkoły z 1895 roku

Cmentarz wojenny nr 27 z bitwy pod Gorlicami (5 maja 1915)

Kościół Imienia Maryi z lat 1957 – 1959

Starożytność do XII wieku

• 3500 – 1700 p.n.e. – najstarsze ślady osadnictwa na terenie miejscowości,
• 1350 p.n.e. – zasiedlenie ludności kultury łużyckiej – Karpacka Troja w Trzcinicy,
• II – V w. n.e. – okres wpływów rzymskich w okolicy – znaleziska w Sławęcinie i Święcanach,
• VIII – X w. n.e. – okres słowiański – grodziska w Lisowie i Kunowej,
• 1124 – pierwsza pisemna wzmianka o Bączalu w dokumencie nadania ziemi benedyktynom z Tyńca,

XIII – XVII wiek

• 1348 – erygowanie parafii w Bączalu Dolnym,
• 1370 – lokacja miejscowości na prawie magdeburskim przez króla Kazimierza Wielkiego,
• 1378 – kolejna wzmianka o Bączalu w akcie Wojciecha – opata tynieckiego,
• 1420 – wspomnienie o sołtysie Mikołaju z Bączala Dolnego,
• 1503 – odsprzedania sołtysostwa szlachcicowi Janowi Minoradowi,
• 1532 – sołtysostwo bączalskie w rękach Jana Gamrata ze Samoklęsk,
• 1581 – wzmianka o właścicielach Bączala Górnego: Sławskim i Krasickim,
• 1618 – fundacja szpitala, czyli domu dla ubogich.
• czerwiec 1631 – śmierć publicysty i pisarza Seweryna Bączalskiego,
• 1639 – poświęcenie kościoła przez biskupa Tomasza Oborskiego,
• 1646 – dofinansowanie istniejącego już szpitala w Bączalu przez Jana Łętowskiego s. Abrahama,
• przed 1643 – budowa Murowanej Figury (kaplica),
• listopad 1655 – Potop szwedzki – zniszczenie pierwszego kościoła,
• 1667 – budowa drewnianego, późnogotyckiego kościoła św. Mikołaja,
• 1669 – uroczysta konsekracja kościoła św. Mikołaja przez biskupa A. Trzebickiego lub M. Oborskiego,
• 1699 – założenie bractwa Niepokalanego Poczęcia NMP przez ówczesnego proboszcza ks. Kaspra Giersza

XVIII – XIX wiek

• 1721 – wielka zaraza w Bieczu – exodus mieszczan, m.in. w okolice Bączala,
• 1777 – dobra bączalskie w rękach Andrzeja Łętowskiego,
• 1794 – Franciszek Łętowski odsprzedaje klucz bączalski Antoniemu Wiktorowi,
• 1780 -1810 – budowa kapliczki św. Floriana,
• 1786 – założenie Starego Cmentarza,
• 1802 – nabycie majątku ziemskiego w Bączalu Górnym przez Wojciecha Przerwę Tetmajera i Justynę z Choynowskich.
• przed 1825 – budowa kapliczki św. Barbary,
• 1836 – narodziny Henryka Stroki – profesora, powstańca styczniowego, zm. 1896 w Rzeszowie,
• 1848 – dobudowa murowanej kaplicy przy drewnianym kościele św. Mikołaja,
• 1860 – budowa kapliczki św. Jana Nepomucena,
• 1865 – gruntowna restauracja drewnianego kościoła św. Mikołaja,
• 1875 – śmierć ks. Pawła Kretowicza, proboszcza,
• 1880 – parafia mieści się na terenie sołectwa Bączal Górny,
• 1885 – erygowanie szkoły podstawowej w Bączalu Dolnym,
• 1892 – narodziny Ewy Fugiel – babci prof. em. Thaddeusa Radzilowskiego, działacza polonijnego w USA,
• 1894 – 1895 – budowa pierwszego, murowanego budynku szkoły,
• koniec XIX w. – nabycie majątku w Bączalu Górnym przez malarza Zygmunta Rozwadowskiego,
• 1898 – czystki antysemickie i rozruchy, m.in. zniszczenie karczmy prowadzonej przez Żyda,

XX wiek, I połowa

• 1907 – narodziny przyszłego Sługi Bożego ks. Stanisława Kołodzieja, zm. 1942 w KL Dachau,
• maj 1915 – ciężkie walki bitwy pod Gorlicami, do 2003 dwa cmentarze wojenne na terenie parafii,
• 1923 – budowa budynku obecnej plebanii,
• styczeń 1926 – śmierć ks. kanonika RM Teofila Biesiadzkiego, długoletniego proboszcza, jubilata,
• 1928 – powstanie OSP w Bączalu Dolnym,
• maj 1939 – śmierć ks. Pawła Matuszewskiego – proboszcza,
• wrzesień 1939 – wybuch II wojny światowej, kampania wrześniowa,
• 1942 – rozstrzelanie Żydów bączalskich w Rzepienniku Strzyżewskim,
• 1 maja 1944 – utworzenie na terenie miejscowości Gminnej Konspiracyjnej Rady Narodowej,
• 8 września 1944 – utworzenie w lesie nowińskim konspiracyjnej, Jasielskiej Powiatowej Rady Narodowej,
• wrzesień 1944 – zburzenie Jasła, wysiedlenie ludności miejskiej m.in. do Bączala,
• 1948 – aresztowania opozycji antykomunistycznej, w tym proboszcza ks. Floriana Zająca,
  • przerwanie budowy kościoła parafialnego według proj. Eustachego Chmielewskiego,
• 1950 – powstanie OSP w Bączalu Górnym,

XX wiek, II połowa

ZSP w Bączalu Dolnym, wyb. w 1992

• 1952 – założenie Nowego Cmentarza,
• 1954 – 1961 – okres funkcjonowania gromady Bączal Dolny,
• 1957 – 1959 – wznowienie prac budowlanych kościoła Imienia Maryi w Bączalu Dolnym,
• 1966 – uroczysta konsekracja kościoła parafialnego w ramach 1000-lecia Chrztu Polski,
• 1974 – 1975 – przeniesienie drewnianego kościoła św. Mikołaja do MBL w Sanoku (skansen),
• lipiec 1986 – śmierć ks. prałata Stanisława Czernieca, ur. 1908,
• 1986 – gazyfikacja miejscowości,
• 1992 – otwarcie obecnego budynku ZSP w Bączalu Dolnym,
• 1999 – telefonizacja,
• wrzesień 1999 – utworzenie Gimnazjum w Bączalu Dolnym

XXI wiek

Obszar chroniony w ramach Natura 2000 – Łąki nad Młynówką z 2009

• 2001 – peregrynacja obrazu Matki Bożej Częstochowskiej,
• 2008 – pierwszy z cyklu górskich maratonów rowerowych Cyklokarpaty, etap Jasło,
• 2009 – utworzenie obszaru chronionego Natura 2000 – Łąki nad Młynówką,
• październik 2009 – uroczyste otwarcie zmodernizowanej drogi powiatowej: Bączal-Skołyszyn,
• czerwiec 2010 – powódź w Jaśle, podtopienia i osuwiska w Bączalu,
• wrzesień 2010 – jubileusz 125-lecia szkoły podstawowej,
• lipiec 2014 – przejście na emeryturę ks. Wiesława Willera, objęcie probostwa przez ks. Krzysztofa Wymazała,
• 12 marca 2016 – rezygnacja z urzędu proboszcza przez ks. Krzysztofa Wymazałę,
• 14 marca 2016 – mianowanie ks. Piotra Sałka na proboszcza w Bączalu Dolnym,
• sierpień 2016 – 2 samochodowy Rajd Grodzki,
• 2018 – jubileusz 670-lecia parafii w Bączalu Dolnym,
• 8 lipca 2018 – 90. rocznica powstania OSP w Bączalu Dolnym z udziałem polskich parlamentarzystów: senator Alicji Zając, posła Bogdana Rzońcy, starosty jasielskiego, wicemarszałek województwa podkarpackiego Marii Kurowskiej, władz powiatowych i gminnych,
• 25 i 26 marca 2019 – pierwsze wybory sołeckie z wydłużoną 5-letnią kadencją Sołtysów i Rad Sołeckich,
• 8 września 2019 – złoty jubileusz kapłaństwa księdza kanonika Wiesława Willera, Piknik Parafialny w Bączalu Dolnym.

Przynależność państwowa

Od czasu najstarszej zachowanej wzmianki Bączal przynależał od następujących państw:

• 1124-1295 – Księstwo Polskie
• 1295-1296 – Królestwo Polskie
• 1296-1300 – Księstwo Polskie
• 1300-1306 – Królestwo Polskie
• 1306-1320 – Księstwo Polskie
• 1320-1386 – Zjednoczone Królestwo Polskie
• 1389-1569 – Korona Królestwa Polskiego
• 1569-1772 – Rzeczpospolita, Korona Królestwa Polskiego
• 1772-1804 – Monarchia Habsburgów
• 1804-1867 – Cesarstwo Austrii
• 1867-1918 – Austro-Węgry
• 1918-1919 – Republika Polska
• 1919-1939 – Rzeczpospolita Polska
• 1939-1944 – III Rzesza (okupacja wojenna)
• 1945-1952 – Rzeczpospolita Polska
• 1952-1989 – Polska Rzeczpospolita Ludowa
• 1989-obecnie – Rzeczpospolita Polska

Zobacz też

• parafia Imienia Maryi i św. Mikołaja w Bączalu Dolnym
• historia Polski