Katedra Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Gorzowie Wielkopolskim

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania
Katedra Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Gorzowie Wielkopolskim
Distinctive emblem for cultural property.svg KOK-I-11/54 z dnia 15.01.1954 r.
oraz 1/76 z 19.10.1976 r.
katedra
Ilustracja
Katedra diecezjalna w Gorzowie Wielkopolskim
Państwo  Polska
Miejscowość Gorzów Wielkopolski
Wyznanie katolickie
Kościół rzymskokatolicki
Wezwanie Wniebowzięcia NMP
Wspomnienie liturgiczne 15 sierpnia
Położenie na mapie Gorzowa Wielkopolskiego
Mapa lokalizacyjna Gorzowa Wielkopolskiego
Katedra Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Gorzowie Wielkopolskim
Katedra Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Gorzowie Wielkopolskim
Położenie na mapie Polski
Mapa lokalizacyjna Polski
Katedra Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Gorzowie Wielkopolskim
Katedra Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Gorzowie Wielkopolskim
Położenie na mapie województwa lubuskiego
Mapa lokalizacyjna województwa lubuskiego
Katedra Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Gorzowie Wielkopolskim
Katedra Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Gorzowie Wielkopolskim
Ziemia52°43′51″N 15°14′22″E/52,730833 15,239444
Commons Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Katedra Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Gorzowie Wielkopolskim – najstarsza świątynia w mieście, wzniesiona pod koniec XIII w. na planie trzynawowego, pseudobazylikowego korpusu z wieżą przy elewacji zachodniej oraz zakrystią w kształcie prostokąta, przy elewacji północnej, jako miejski kościół parafialny.

Pierwotnie kościół był pod wezwaniem Maryi Panny i Jedenastu Tysięcy Świętych Dziewic[1]. Początkowo patronat nad kościołem sprawowało miasto, od 1299 kapituła kolegiaty w Myśliborzu, a następnie zakon krzyżacki oraz brandenburscy elektorzy. Od Reformacji do 1945 świątynia była kościołem ewangelickim.

Zgodnie z założeniami tradycji chrześcijańskiej, kościół został zbudowany w specyficzny sposób. Prezbiterium musiało być zwrócone ku wschodowi, skąd w dniu Sądu Ostatecznego przybędzie Chrystus, główne wejście natomiast znajdowało się zawsze od zachodu, naprzeciw głównego ołtarza.

Jest to budowla gotycka, jednak można odnaleźć w niej elementy poprzedniego stylu architektonicznego – romanizmu. Styl romański ujawnia się przede wszystkim w rozplanowaniu świątyni oraz w elementach budowy z granitowych ciosów. Zbudowana jest z palonej cegły, jako budowla halowa posiadająca trzy nawy.

Pierwotny kształt kościoła zmienił się w nieznaczny sposób. W XV w. dobudowano prezbiterium, a w XVII w. hełm na wieży południowej w barokowym stylu. Bardziej znaczące zmiany w strukturze świątyni miały miejsce w jej wnętrzu. Pierwotnie liczba ołtarzy w świątyni wynosiła siedemnaście. Postulaty zwolenników reformacji doprowadziły do likwidacji szesnastu z nich. Z czasów średniowiecznych pozostały zaledwie nieliczne rzeźby. Ponieważ od końca XVI w. kościół był świątynią luterańską, jej wnętrze uległo znacznej transformacji. W latach 1953–1956 ponownie dostosowana do potrzeb wiary katolickiej.

Kościół ustanowiono katedrą 12 grudnia 1945 i zaczął pełnić rolę martyrium. Znajdują się tam groby m.in. biskupów Wilhelma Pluty i Teodora Benscha.

W 1997 wizytę w katedrze złożył Jan Paweł II, modlił się wówczas przy grobie bpa Wilhelma Pluty.

Wnętrze świątyni

Najcenniejszym elementem wyposażenia katedry jest renesansowo-manierystyczny ołtarz główny w formie tryptyku (pierwotnie poliptyku) z ok. 1600 r. W predelli ołtarza przedstawiona została scena ostatniej wieczerzy, powyżej scena Ukrzyżowania, a w zwieńczeniu rzadko spotykana scena z Jonaszem w paszczy wieloryba. Skrzydła boczne zawierają figury dwunastu apostołów pochodzące w wcześniejszego ołtarza.

Najstarszym piętnastowiecznym elementem wyposażenia świątyni jest późnogotycka Grupa Ukrzyżowania usytuowana na belce tęczowej.

W katedrze znajduje się obraz Wniebowzięcie Matki Boskiej z kościoła Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Buczaczu[2].

Na zewnętrznych murach kościoła (od strony południowej) zachowały się wgłębienia po użyciu świdra ogniowego, którym krzesano ogień podczas uroczystości kościelnych.

W drzwiach zachodniego portalu dostrzec można liczne gwoździe (ćwieki) wbite w nie przez uczestników zbiórki na rzecz wdów i sierot po poległych w czasie I wojny światowej (przeprowadzono ją w 1917 r.).

1 lipca 2017 w wieży katedralnej wybuchł pożar[3]. Tymczasowo ściągnięto iglicę i hełm. W wyniku pożaru na czas remontu świątynia została zamknięta dla wiernych.

  • Ołtarz główny

  • Grupa Ukrzyżowania

  • Dzwony

  • Ślady świdra ogniowego

  • Ćwieki w drzwiach głównych

  • Turyści zwiedzają wieżę katedralną

  • Pożar 1 lipca 2017 r.

  • Ogień obejmujący górne kondygnacje wieży

  • Niedzielna Msza Św. pod nieczynną, uszkodzoną w pożarze katedrą (8 lipca)

  • Mszy Św. odbywająca się (od sierpnia 2017) w nieczynnym banku

  • Po demontażu hełmu

  • Odsłonięcie pomnika ks. Witolda Andrzejewskiego (2018)

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ HISTORIA KOŚCIOŁA - KATEDRA GORZOWSKA, „KATEDRA GORZOWSKA” [dostęp 2016-12-21] (pol.).
  2. ↑ Jan Karol Ostrowski, Kościół parafialny p. w. Wniebowzięcia Najświętszej Panny Marii w Buczaczu [w] Kościoły i klasztory rzymskokatolickie dawnego województwa ruskiego, Kraków, «Secesja», 1993, cz. I, t. 1, 126 s., 364 il., s. 23. ​ISBN 83-85739-09-2​
  3. ↑ Pożar zabytkowej katedry w centrum Gorzowa Wielkopolskiego, „PolskieRadio.pl” [dostęp 2017-07-02].

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Katedra_Wniebowzięcia_Najświętszej_Maryi_Panny_w_Gorzowie_Wielkopolskim&oldid=58823075”