Katedra Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Gorzowie Wielkopolskim

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania
Katedra Wniebowzięcia NMP w Gorzowie Wielkopolskim
Distinctive emblem for cultural property.svg KOK-I-11/54 z dnia 15.01.1954 r.
oraz 1/76 z 19.10.1976 r.
katedra
Ilustracja
Katedra diecezjalna w Gorzowie Wielkopolskim
Państwo  Polska
Miejscowość Gorzów Wielkopolski
Wyznanie katolickie
Kościół rzymskokatolicki
Wezwanie Wniebowzięcia NMP
Położenie na mapie Gorzowa Wielkopolskiego
Mapa lokalizacyjna Gorzowa Wielkopolskiego
Katedra Wniebowzięcia NMP w Gorzowie Wielkopolskim
Katedra Wniebowzięcia NMP w Gorzowie Wielkopolskim
Położenie na mapie województwa lubuskiego
Mapa lokalizacyjna województwa lubuskiego
Katedra Wniebowzięcia NMP w Gorzowie Wielkopolskim
Katedra Wniebowzięcia NMP w Gorzowie Wielkopolskim
Położenie na mapie Polski
Mapa lokalizacyjna Polski
Katedra Wniebowzięcia NMP w Gorzowie Wielkopolskim
Katedra Wniebowzięcia NMP w Gorzowie Wielkopolskim
Ziemia52°43′51″N 15°14′22″E/52,730833 15,239444
Commons Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Katedra Wniebowzięcia NMP w Gorzowie Wielkopolskim – najstarsza świątynia w mieście, wzniesiona pod koniec XIII w. na planie trzynawowego, pseudobazylikowego korpusu z wieżą przy elewacji zachodniej oraz zakrystią w kształcie prostokąta, przy elewacji północnej, jako miejski kościół parafialny.

Pierwotnie kościół był pod wezwaniem Maryi Panny i Jedenastu Tysięcy Świętych Dziewic[1]. Początkowo patronat nad kościołem sprawowało miasto, od 1299 kapituła kolegiaty w Myśliborzu, a następnie zakon krzyżacki oraz brandenburscy elektorzy. Od Reformacji do 1945 świątynia była kościołem ewangelickim.

Zgodnie z założeniami tradycji chrześcijańskiej, kościół został zbudowany w specyficzny sposób. Prezbiterium musiało być zwrócone ku wschodowi, skąd w dniu Sądu Ostatecznego przybędzie Chrystus, główne wejście natomiast znajdowało się zawsze od zachodu, naprzeciw głównego ołtarza.

Jest to budowla gotycka, jednak można odnaleźć w niej elementy poprzedniego stylu architektonicznego – romanizmu. Styl romański ujawnia się przede wszystkim w rozplanowaniu świątyni oraz w elementach budowy z granitowych ciosów. Zbudowana jest z palonej cegły, jako budowla halowa posiadająca trzy nawy.

Pierwotny kształt kościoła zmienił się w nieznaczny sposób. W XV w. dobudowano prezbiterium, a w XVII w. hełm na wieży południowej w barokowym stylu. Bardziej znaczące zmiany w strukturze świątyni miały miejsce w jej wnętrzu. Pierwotnie liczba ołtarzy w świątyni wynosiła siedemnaście. Postulaty zwolenników reformacji doprowadziły do likwidacji szesnastu z nich. Z czasów średniowiecznych pozostały zaledwie nieliczne rzeźby. Ponieważ od końca XVI w. kościół był świątynią luterańską, jej wnętrze uległo znacznej transformacji. W latach 1953–1956 ponownie dostosowana do potrzeb wiary katolickiej.

Kościół ustanowiono katedrą 12 grudnia 1945 i zaczął pełnić rolę martyrium. Znajdują się tam groby m.in. biskupów Wilhelma Pluty i Teodora Benscha.

W 1997 wizytę w katedrze złożył Jan Paweł II, modlił się wówczas przy grobie bpa Wilhelma Pluty.

Wnętrze świątyni

Najcenniejszym elementem wyposażenia katedry jest renesansowo-manierystyczny ołtarz główny w formie tryptyku (pierwotnie poliptyku) z ok. 1600 r. W predelli ołtarza przedstawiona została scena ostatniej wieczerzy, powyżej scena Ukrzyżowania, a w zwieńczeniu rzadko spotykana scena z Jonaszem w paszczy wieloryba. Skrzydła boczne zawierają figury dwunastu apostołów pochodzące w wcześniejszego ołtarza.

Najstarszym piętnastowiecznym elementem wyposażenia świątyni jest późnogotycka Grupa Ukrzyżowania usytuowana na belce tęczowej.

W katedrze znajduje się obraz Wniebowzięcie Matki Boskiej z kościoła Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Buczaczu[2].

Na zewnętrznych murach kościoła (od strony południowej) zachowały się wgłębienia po użyciu świdra ogniowego, którym krzesano ogień podczas uroczystości kościelnych.

W drzwiach zachodniego portalu dostrzec można liczne gwoździe (ćwieki) wbite w nie przez uczestników zbiórki na rzecz wdów i sierot po poległych w czasie I wojny światowej (przeprowadzono ją w 1917 r.).

1 lipca 2017 w wieży katedralnej wybuchł pożar[3]. Tymczasowo ściągnięto iglicę i hełm. W wyniku pożaru na czas remontu świątynia została zamknięta dla wiernych.

  • Ołtarz główny

  • Grupa Ukrzyżowania

  • Dzwony

  • Ślady świdra ogniowego

  • Ćwieki w drzwiach głównych

  • Turyści zwiedzają wieżę katedralną

  • Pożar 1 lipca 2017 r.

  • Ogień obejmujący górne kondygnacje wieży

  • Niedzielna Msza Św. pod nieczynną, uszkodzoną w pożarze katedrą (8 lipca)

  • Mszy Św. odbywająca się (od sierpnia 2017) w nieczynnym banku

  • Po demontażu hełmu

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ HISTORIA KOŚCIOŁA - KATEDRA GORZOWSKA, „KATEDRA GORZOWSKA” [dostęp 2016-12-21] (pol.).
  2. ↑ Jan Karol Ostrowski, Kościół parafialny p. w. Wniebowzięcia Najświętszej Panny Marii w Buczaczu [w] Kościoły i klasztory rzymskokatolickie dawnego województwa ruskiego, Kraków, «Secesja», 1993, cz. I, t. 1, 126 s., 364 il., s. 23. ​ISBN 83-85739-09-2​
  3. ↑ Pożar zabytkowej katedry w centrum Gorzowa Wielkopolskiego, „PolskieRadio.pl” [dostęp 2017-07-02].

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Katedra_Wniebowzięcia_Najświętszej_Maryi_Panny_w_Gorzowie_Wielkopolskim&oldid=54510347”