Katedra Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Gorzowie Wielkopolskim

Katedra Wniebowzięcia NMP w Gorzowie Wielkopolskim
KOK-I-11/54 z dnia 15.01.1954 r. oraz 1/76 z 19.10.1976 r.
katedra
Katedra diecezjalna w Gorzowie Wielkopolskim
Państwo	Polska
Miejscowość	Gorzów Wielkopolski
Wyznanie	katolickie
Kościół	rzymskokatolicki
Wezwanie	Wniebowzięcia NMP
Historia Data zakończenia budowy koniec XIII wieku Aktualne przeznaczenie diecezja zielonogórsko-gorzowska Poprzednie wyznanie ewangelickie
Dane świątyni Świątynia • materiał bud. • cegła
Położenie na mapie Gorzowa Wielkopolskiego Katedra Wniebowzięcia NMP w Gorzowie Wielkopolskim
Położenie na mapie Polski Katedra Wniebowzięcia NMP w Gorzowie Wielkopolskim
Położenie na mapie województwa lubuskiego Katedra Wniebowzięcia NMP w Gorzowie Wielkopolskim
52°43′51″N 15°14′22″E
Strona internetowa

Katedra Wniebowzięcia NMP w Gorzowie Wielkopolskim – najstarsza świątynia w mieście, wzniesiona pod koniec XIII w. na planie trzynawowego, pseudobazylikowego korpusu z wieżą przy elewacji zachodniej oraz zakrystią w kształcie prostokąta, przy elewacji północnej, jako miejski kościół parafialny.

Pierwotnie kościół był pod wezwaniem Maryi Panny i Jedenastu Tysięcy Świętych Dziewic. Początkowo patronat nad kościołem sprawowało miasto, od 1299 kapituła kolegiaty w Myśliborzu, a następnie zakon krzyżacki oraz brandenburscy elektorzy. Od Reformacji do 1945 świątynia była kościołem ewangelickim.

Zgodnie z założeniami tradycji chrześcijańskiej, kościół został zbudowany w specyficzny sposób. Prezbiterium musiało być zwrócone ku wschodowi, skąd w dniu Sądu Ostatecznego przybędzie Chrystus, główne wejście natomiast znajdowało się zawsze od zachodu, naprzeciw głównego ołtarza.

Jest to budowla gotycka, jednak można odnaleźć w niej elementy poprzedniego stylu architektonicznego – romanizmu. Styl romański ujawnia się przede wszystkim w rozplanowaniu świątyni oraz w elementach budowy z granitowych ciosów. Zbudowana jest z palonej cegły, jako budowla halowa posiadająca trzy nawy.

Pierwotny kształt kościoła zmienił się w nieznaczny sposób. W XV w. dobudowano prezbiterium, a w XVII w. hełm na wieży południowej w barokowym stylu. Bardziej znaczące zmiany w strukturze świątyni miały miejsce w jej wnętrzu. Pierwotnie liczba ołtarzy w świątyni wynosiła siedemnaście. Postulaty zwolenników reformacji doprowadziły do likwidacji szesnastu z nich. Z czasów średniowiecznych pozostały zaledwie nieliczne rzeźby. Ponieważ od końca XVI w. kościół był świątynią luterańską, jej wnętrze uległo znacznej transformacji. W latach 1953–1956 ponownie dostosowana do potrzeb wiary katolickiej.

Kościół ustanowiono katedrą 12 grudnia 1945 i zaczął pełnić rolę martyrium. Znajdują się tam groby m.in. biskupów Wilhelma Pluty i Teodora Benscha.

W 1997 wizytę w katedrze złożył Jan Paweł II, modlił się wówczas przy grobie bpa Wilhelma Pluty.

Wnętrze świątyni

Najcenniejszym elementem wyposażenia katedry jest renesansowo-manierystyczny ołtarz główny w formie tryptyku (pierwotnie poliptyku) z ok. 1600 r. W predelli ołtarza przedstawiona została scena ostatniej wieczerzy, powyżej scena Ukrzyżowania, a w zwieńczeniu rzadko spotykana scena z Jonaszem w paszczy wieloryba. Skrzydła boczne zawierają figury dwunastu apostołów pochodzące w wcześniejszego ołtarza.

Najstarszym piętnastowiecznym elementem wyposażenia świątyni jest późnogotycka Grupa Ukrzyżowania usytuowana na belce tęczowej.

W katedrze znajduje się obraz Wniebowzięcie Matki Boskiej z kościoła Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Buczaczu.

Na zewnętrznych murach kościoła (od strony południowej) zachowały się wgłębienia po użyciu świdra ogniowego, którym krzesano ogień podczas uroczystości kościelnych.

W drzwiach zachodniego portalu dostrzec można liczne gwoździe (ćwieki) wbite w nie przez uczestników zbiórki na rzecz wdów i sierot po poległych w czasie I wojny światowej (przeprowadzono ją w 1917 r.).

1 lipca 2017 w wieży katedralnej wybuchł pożar. Tymczasowo ściągnięto iglicę i hełm. W wyniku pożaru na czas remontu świątynia została zamknięta dla wiernych.

• 

  Ołtarz główny

• 

  Grupa Ukrzyżowania

• 

  Dzwony

• 

  Ślady świdra ogniowego

• 

  Ćwieki w drzwiach głównych

• 

  Turyści zwiedzają wieżę katedralną

• 

  Pożar 1 lipca 2017 r.

• 

  Ogień obejmujący górne kondygnacje wieży

• 

  Niedzielna Msza Św. pod nieczynną, uszkodzoną w pożarze katedrą (8 lipca)

• 

  Mszy Św. odbywająca się (od sierpnia 2017) w nieczynnym banku

• 

  Po demontażu hełmu

• 

  Odsłonięcie pomnika ks. Witolda Andrzejewskiego (2018)

Linki zewnętrzne

• Strona internetowa Katedry