Klasztor franciszkanów w Łąkach Bratiańskich

Klasztor franciszkanów

nr rej. A-1069 z 03.08.1968 i z 19.09.2000
Ruiny klasztoru i zrekonstruowana brama wjazdowa
Państwo	Polska
Miejscowość	Nowe Miasto Lubawskie (Łąki Bratiańskie)
Kościół	Kościół katolicki
Właściciel	Zakon Braci Mniejszych
Prowincja	Prowincja Niepokalanego Poczęcia NMP w Prusach i w Wielkim Księstwie Poznańskim
Typ zakonu	męski
Obiekty sakralne
Kościół	Wniebowzięcia NMP
Fundator	Paweł Działyński
Styl	barok, rokoko
Data budowy	1638
Data zamknięcia	1875
Data zburzenia	1882
Położenie na mapie Polski Klasztor franciszkanów
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Klasztor franciszkanów
Położenie na mapie powiatu nowomiejskiego Klasztor franciszkanów
Położenie na mapie Nowego Miasta Lubawskiego Klasztor franciszkanów
53°26′33″N 19°35′54″E

Klasztor franciszkanów w Łąkach Bratiańskich – nieistniejący klasztor franciszkanów, który wchodził w skład reformackiej Prowincji Niepokalanego Poczęcia NMP w Prusach i w Wielkim Księstwie Poznańskim, znajdował się na terenie diecezji chełmińskiej, w Łąkach Bratiańskich (obecnie województwo warmińsko-mazurskie).

Istniejące w klasztorze sanktuarium nazywane było "Częstochową Północy" lub "Pruską Częstochową".

Historia

Początkowo franciszkanie mieszkali w Nowym Mieście Lubawskim. Sprowadził ich w 1624 kontrreformata polski wojewoda pomorski i starosta bratiański Paweł Działyński. Należeli do reformackiej gałęzi zakonu św. Franciszka. Klasztor reformacki przy kościele św. Jerzego w Nowym Mieście ucierpiał dwukrotnie, pierwszy raz podczas napadu na miasto lisowczyków w 1625, drugi raz gdy miasto zajęli Szwedzi w 1629. W 1631 Działyński ufundował nowy drewniany klasztor w Łąkach Bratiańskich. Budowla ta spłonęła. Nowy murowany klasztor ukończono w 1638.

Od 1750 klasztor w Łąkach Bratiańskich należał do pruskiej Prowincji Wniebowzięcia NMP franciszkanów reformatów, jednej z czterech istniejących na ziemiach I Rzeczypospolitej.

W klasztornym kościele czczona była cudami słynąca figura Matki Boskiej Łąkowskiej. Ukoronowano ją koronami papieskimi 4 czerwca 1752 za pontyfikatu Benedykta XIV. Koronacji dokonali biskupi Wojciech Stanisław Leski i Fabian Franciszek Pląskowski. Akt ten był potwierdzeniem ze strony Stolicy Apostolskiej prawdziwości dokonywanych w sanktuarium cudów za wstawiennictwem Matki Bożej. Podczas uroczystości koronacyjnych udzielono 18000 komunii świętej, z Elbląga sprowadzono oddział Regimentu Pieszego Koronnego Królewicza liczący 60 żołnierzy oraz oddziały konnicy z Malborka i Chełmna. W tym okresie do klasztoru w Łąkach Bratiańskich pielgrzymowano z Kaszub, Warmii, Mazowsza i Wielkopolski. Odpust trwał tydzień, rozpoczynając się 4 czerwca – w rocznicę poświęcenia kościoła.

Gdy w wyniku I rozbioru Polski Królestwo Prus anektowało w 1772 Prusy Królewskie, Nowe Miasto Lubawskie i Łąki Bratiańskie znalazły się pod panowaniem Hohenzollernów. Mimo nieprzychylności władz państwowych w 1785 rozpoczęto budowę większego kościoła w stylu barokowym. Budowę świątyni ukończono w 1790. Również w XIX wieku sanktuarium łąkowskie zapełniało się pielgrzymami, także z terenów Polski Kongresowej. Kościół klasztorny składał się nawy i prezbiterium. Między 1683 a 1693 wybudowano kaplicę z kryptą grobową. Była to fundacja biskupa chełmińskiego Kazimierza Jana Opalińskiego. W 1716 Teresa i Tomasz Działyńscy wybudowali kolejną kaplicę grobową. Zabudowania klasztorne były piętrowe. Konwent posiadał dwa dziedzińce. Większy zaopatrzony był w krużganki. Refektarz i zakrystia znajdowały się we wschodniej części klasztoru.

Klasztor uniknął likwidacji dzięki interwencji wpływowych osób po wejściu w życie ustawy państwowej z 30 października 1810. W 1855 powstała franciszkańska Prowincja Niepokalanego Poczęcia NMP w Prusach i w Wielkim Księstwie Poznańskim. Klasztory w Wejherowie i Łąkach Bratiańskich, jedyne którym udało się uniknąć kasaty, zostały do niej włączone. W Łąkach utworzono około 1856 studium teologiczne dla braci kończących w Wejherowie nowicjat. W 1858 w klasztorze mieszkało 12 zakonników.

Ustawa z 31 maja 1875 znowu zniosła zakony i zgromadzenia zakonne na terenie całego Królestwa Pruskiego. Konwent zamknięto 27 września, mieszkało w nim wówczas 22 zakonników. W tym czasie gwardianem w Łąkach był o. Mikołaj Kiefer. Decyzją biskupa chełmińskiego Jana Nepomucena Marwicza cudami słynąca figura Matki Bożej Łąkowskiej pozostawała w kościele klasztornym. Paramenty liturgiczne i relikwie Krzyża Świętego przeniesiono do Fary św. Tomasza w Nowym Mieście Lubawskim. Zabudowania klasztorne przechodziły na własność państwa.

W nocy z 5 na 6 maja 1882 piorun uderzył w dach nad ołtarzem głównym kościoła klasztornego. Udało się uratować figurę Matki Bożej. Ojcowie Rogeriusz Binkowski OFM i Onufry Laskowski OFM przewieźli ją do kościoła, w którym rezydowali w Nowym Mieście Lubawskim. Następnej nocy pożar strawił kolejną część zabudowy. Księgozbiory uległy zniszczeniu lub zostały zrabowane. Cegły z niszczejącej budowli posłużyły w latach 1903-1906 do budowy kościoła parafialnego pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa w Radominie i gorzelni w Mszanowie. Podejmowano próby odzyskania terenu przez władze zakonne. W latach 20. XX wieku czyniono próby odbudowy sanktuarium, nie przyniosły one jednak żadnego efektu.

W 1999 reaktywowano Bractwo Łąkowskie, którego celem jest odbudowa Sanktuarium Matki Boskiej Łąkowskiej w Łąkach Bratiańskich.

Pochowani na terenie klasztoru reformatów

W Łąkach Bratiańskich spoczęli:

• Tomasz Działyński, wojewoda chełmiński
• Adam Działyński, starosta bratiański
• Kazimierz Jan z Bnina Opaliński, biskup chełmiński
• Jan Ansgary Czapski, podskarbi wielki koronny
• Michał Działyński, wojewoda chełmiński

Bibliografia

• Klasztor w Łąkach. www.nowemiasto.com.pl. [dostęp 2010-11-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-04-12)].
• Andrzej Korecki: Maryjne Łąki Bratiańskie. www.powiat-nowomiejski.pl. [dostęp 2010-11-14].
• Andrzej Korecki: Sanktuarium Maryjne w Łąkach Bratiańskich. Pelplin: Wydawnictwo Diecezji Pelplińskiej "Bernardinum", 2002. ISBN 83-88935-72-0. Brak numerów stron w książce
• Anzelm Szteinke OFM. Reformackie korzenie Prowincji Wniebowzięcia NMP Zakonu Braci Mniejszych w Polsce. „Szkoła Seraficka”. 1, s. 9-52, 2008. Katowice: Prowincja Wniebowzięcia NMP Zakonu Braci Mniejszych w Polsce. ISSN 1898-7842. 
• Anzelm Szteinke OFM. Szkice biograficzne założycieli i przełożonych Prowincji Niepokalanego Poczęcia NMP Zakonu Braci Mniejszych Reformatów w Wielkim Księstwie Poznańskim i Prusach Zachodnich (1855-1923). „Szkoła Seraficka”. 1, s. 132-150, 2008. Katowice: Prowincja Wniebowzięcia NMP Zakonu Braci Mniejszych w Polsce. ISSN 1898-7842. 

Linki zewnętrzne

• Ryciny z widokiem klasztoru
• Zdjęcia ruin klasztoru