Przejdź do zawartości

Kąty Bystrzyckie

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Kąty Bystrzyckie
wieś
Ilustracja
Kościół św. Katarzyny Aleksandryjskiej w Kątach Bystrzyckich
Państwo

 Polska

Województwo

 dolnośląskie

Powiat

kłodzki

Gmina

Lądek-Zdrój

Wysokość

490-610[2] m n.p.m.

Liczba ludności (III 2011)

62[3]

Strefa numeracyjna

74

Kod pocztowy

57-540[4]

Tablice rejestracyjne

DKL

SIMC

0853139

Położenie na mapie gminy Lądek-Zdrój
Mapa konturowa gminy Lądek-Zdrój, na dole znajduje się punkt z opisem „Kąty Bystrzyckie”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole po lewej znajduje się punkt z opisem „Kąty Bystrzyckie”
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego
Mapa konturowa województwa dolnośląskiego, na dole nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Kąty Bystrzyckie”
Położenie na mapie powiatu kłodzkiego
Mapa konturowa powiatu kłodzkiego, po prawej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Kąty Bystrzyckie”
Ziemia50°18′48″N 16°50′07″E/50,313333 16,835278[1]
„Kuźnia Alchemiczna” w Kątach Bystrzyckich
Skansen Gottwaldówka w Kątach Bystrzyckich

Kąty Bystrzyckie (niem. Winkeldorf) – wieś w Polsce położona w województwie dolnośląskim, w powiecie kłodzkim, w gminie Lądek-Zdrój, w dolinie wśród pasma Krowiarek.

Położenie

[edytuj | edytuj kod]

Kąty Bystrzyckie to mała wieś leżąca we wschodniej części Krowiarek, na wysokości około 490–610 m n.p.m.[2]

Podział administracyjny

[edytuj | edytuj kod]

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa wałbrzyskiego.

Historia

[edytuj | edytuj kod]

Wieś, wzmiankowana pod nazwą Winkeldorf, pojawia się po raz pierwszy w dokumencie króla Jana Luksemburskiego z roku 1346[5] jako należąca do feudalnego "państwa" karpieńskiego z siedzibą na zamku Karpień[6]. Była to wtedy duża osada z własnym kościołem i parafią. W roku 1417 było tu wolne sędziostwo[5], należące w roku 1474 do rodziny Gottwald[6]. Na przełomie XV i XVI wieku w okolicy funkcjonowała kopalnia, w której eksploatowano złoża rudy żelaza[5], przetapianej w prymitywnych kuźnicach w położonym 2,5 km na zachód Strachocinie (stąd wzięła się nazwa Kuźnicze Góry na określenie pasemka wzniesień rozdzielającego te dwie miejscowości)[6]. Po wybuchu wojny trzydziestoletniej we wsi, w której mieszkali w większości protestanci, wybuchły rozruchy związane z przymusowym wprowadzeniem katolicyzmu[5]. Zamieszki te zostały krwawo stłumione przez armię cesarską[5]. W XVI i XVII wieku Kąty Bystrzyckie były małą, rolniczą wsią liczącą od 11 do 21 kmieci[7]. W drugiej połowie XVII wieku i w pierwszej połowie następnego stulecia wieś zachowała charakter rolniczy, a rzemiosło reprezentowane było bardzo skromnie[5]. Przed rokiem 1789 utworzono tu szkołę katolicką[7]. Do połowy XIX wieku wieś podzielona była na dwie części: większą, położoną wyżej, dominialną z kościołem filialnym i szkołą, oraz mniejszą, położoną u wylotu doliny, z sędziostwem, młynem i gorzelnią, zwaną Kłodno (niem. Neustift[8]). W drugiej połowie XIX wieku obie części zostały scalone[7]. Największą liczbę ludności, 350 osób, odnotowano w Kątach w 1857 roku[7].

Kultura i edukacja

[edytuj | edytuj kod]

Od 1997 roku we wsi działa Mała Akademia Sztuki „Kąty Siedem i Pół”, założona przez malarkę Ewę Konikowską[5]. Jest to prywatna szkoła artystyczna dla dzieci, stawiająca sobie za cel uwrażliwienie młodych mieszkańców okolic na piękno i wartości kulturowe ziemi kłodzkiej[5].
Od 2003 roku w XIX-wiecznych zabudowaniach gospodarczych rozpoczął działalność skansen „Gottwaldówka”, w którym wyeksponowano kolekcję dawnych koronek, oraz grafiki niemieckiego malarza Ericha Fuchsa przedstawiające kulturę ludową i rzemiosło Sudetów[9].
W Kątach Bystrzyckich prowadzi też działalność „Kuźnia Alchemiczna”[10]. Placówka zajmuje się działalnością edukacyjną i wystawienniczą z zakresu geologii, organizuje warsztaty (nauka płukania złota i samodzielnego poszukiwania minerałów)[10]. Można tam też kupić okazy minerałów obrabiane we własnej szlifierni[10].

Zabytki

[edytuj | edytuj kod]

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisany jest[11]:

Szlaki turystyczne

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 52108
  2. a b c Słownik geografii turystycznej Sudetów. redakcja Marek Staffa. T. 16: Masyw Śnieżnika i Góry Bialskie. Warszawa: Wydawnictwo PTTK „Kraj”, 1993, s. 136-138. ISBN 83-7005-341-6.
  3. GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
  4. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 452 [zarchiwizowane 2022-10-26].
  5. a b c d e f g h i Waldemar Brygier, Tomasz Dudziak: Ziemia Kłodzka. Pruszków: Oficyna Wydawnicza "Rewasz", 2010, s. 342. ISBN 978-83-89188-95-3.
  6. a b c Witold Papierniak. Gotyckie freski w Kątach Bystrzyckich. „Sudety. Przyroda, kultura, historia”. 1/180, s. 8-10, lipiec-sierpień 2023. Oficyna Wydawnicza ATUT. ISSN 1641-8603. (pol.). 
  7. a b c d Kąty Bystrzyckie. 06.08.2007. [dostęp 2018-03-10].
  8. M. Choroś, Ł. Jarczak, Słownik nazw miejscowych Dolnego Śląska, Opole 1995, s. 56.
  9. Monika Słonecka: Skansen Gotwaldówka. 05.07.2006. [dostęp 2018-03-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-03-11)].
  10. a b c Kuźnia Alchemiczna. [dostęp 2016-10-04].
  11. Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 73. [dostęp 2012-08-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (29 marca 2017)].

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]