Łuk Triumfalny w Paryżu

Łuk Triumfalny
	nr rej. PA00088804
Państwo	Francja
Region	Île-de-France
Miejscowość	Paryż
Miejsce	Place Charles-de-Gaulle
Typ obiektu	łuk triumfalny
Styl architektoniczny	klasycyzm
Projektant	Jean Chalgrin
Całkowita wysokość	51 m
Data budowy	1806–1836
	Położenie na mapie Francji Łuk Triumfalny
	Położenie na mapie Île-de-France Łuk Triumfalny
	Położenie na mapie Paryża Łuk Triumfalny
	48°52′25″N 2°17′42″E/48,873611 2,295000
	Multimedia w Wikimedia Commons

Łuk Triumfalny (fr. Arc de triomphe, Arc de triomphe de l’Étoile) – monumentalny pomnik w formie łuku triumfalnego stojący na placu Charles-de-Gaulle w Paryżu (dawniej plac Gwiazdy, fr. Place de l’Étoile). Znajduje się w 8. dzielnicy, na zachodnim skraju alei Pól Elizejskich (fr. Avenue des Champs-Élysées). Jest to ważny element architektury Paryża, stanowiący zakończenie perspektywy Pól Elizejskich. Łuk został zbudowany w pierwszej połowie XIX wieku dla uczczenia walczących i poległych za Francję w czasie rewolucji francuskiej i wojen napoleońskich^[2].

Historia

Budowę łuku z białego wapienia rozpoczęto w 1806, na zlecenie cesarza Napoleona I i z przerwami prowadzono do ukończenia w 1836, za panowania króla Ludwika Filipa I. Projektantem architektury był Jean François Chalgrin, dekorację rzeźbiarską wykonał François Rude^[2]^[3].

15 grudnia 1840 kondukt żałobny Napoleona przeszedł pod Łukiem Triumfalnym w drodze do miejsca spoczynku cesarza w Kościele Inwalidów. 22 maja 1885 pod pomnikiem wystawiona została trumna Victora Hugo przez kilkanaście dni przed pochówkiem w Panteonie^[4]. 28 stycznia 1921 pod łukiem odsłonięto Grób Nieznanego Żołnierza, by upamiętnić bezimiennych żołnierzy poległych za Francję w czasie I wojny światowej^[5].

Co roku 14 lipca podczas Święta Narodowego Francji, wzdłuż alei Pól Elizejskich odbywa się parada wojskowa z udziałem francuskich urzędników państwowych i zagranicznych gości. Defilada rozpoczyna się na placu Charles-de-Gaulle, skupionego wokół Łuku Triumfalnego, i kończy się na placu de la Concorde.

Z biegiem lat łuk uległ degradacji i został po raz pierwszy wyczyszczony w 1966.

Charakterystyka

Pomnik jest budowlą empirową, w formie jednoarkadowego rzymskiego łuku triumfalnego^[6]^[7].

Wysokość: 49,54 m
Szerokość: 44,82 m
Głębokość: 22,21 m
Liczba stopni prowadzących na platformę widokową: 284

Reliefy

Na każdym z czterech filarów łuku znajduje się relief wypukły, umieszczony na cokole, przedstawiający scenę związaną z najważniejszymi wydarzeniami w okresie I Republiki francuskiej i I Cesarstwa francuskiego^[2]^[3]:

Wymarsz ochotników z 1792 roku (fr. Le Départ des volontaires de 1792), albo Marsylianka (fr. La Marseillaise) – wykonał François Rude na południowej fasadzie łuku, z prawej strony. Relief upamiętnia utworzenie republiki podczas powstania 10 sierpnia, przedstawiając uskrzydloną personifikację wolności nad ochotnikami broniącymi granic Francji.
Triumf z 1810 roku (fr. Le Triomphe de 1810) – wykonał Jean-Pierre Cortot na południowej fasadzie łuku, z lewej strony. Relief upamiętnia traktat z Schönbrunnu przedstawiając Napoleona ukoronowanego przez boginię zwycięstwa.
Obrona z 1814 roku (fr. La Résistance de 1814) – wykonał Antoine Étex na północnej fasadzie łuku, z prawej strony. Relief upamiętnia obronę przed armiami wroga podczas wojny szóstej koalicji.
Pokój z 1815 roku (fr. La Paix de 1815) – wykonał Antoine Étex na północnej fasadzie łuku, z lewej strony. Relief upamiętnia traktat paryski po abdykacji Napoleona.

Wymarsz ochotników z 1792 roku (Marsylianka)
Triumf z 1810 roku
Obrona z 1814 roku
Pokój z 1815 roku

Na fasadach łuku znajduje się także sześć reliefów płaskich, przedstawiających sceny związane z ważnymi bitwami w okresie I Republiki i I Cesarstwa^[2]^[3]:

Pogrzeb generała Marceau (fr. Les funérailles du général Marceau) – wykonał Henri Lemaire na południowej fasadzie łuku, z prawej strony.
Bitwa pod Abukirem (fr. La bataille d'Aboukir) – wykonał Bernard Seurre na południowej fasadzie łuku, z lewej strony.
Bitwa pod Jemappes (fr. La bataille de Jemappes) – wykonał Carlo Marochetti na wschodniej fasadzie łuku.
Szturm na most pod Arcole (fr. Le passage du pont d’Arcole) – wykonał Jean-Jacques Feuchère na północnej fasadzie łuku, z prawej strony.
Zdobycie Aleksandrii (fr. La prise d'Alexandrie) – wykonał John-Étienne Chaponnière na północnej fasadzie łuku, z lewej strony.
Bitwa pod Austerlitz (fr. La bataille d’Austerlitz) – wykonał Théodore Gechter na zachodniej fasadzie łuku.

Pogrzeb generała Marceau
Bitwa pod Abukirem
Bitwa pod Jemappes

Szturm na most pod Arcole
Zdobycie Aleksandrii
Bitwa pod Austerlitz

Nazwiska i bitwy zapisane na łuku

Na łuku wyryto nazwiska 660 osób, w większości generałów i marszałków, którzy służyli w okresie I Republiki francuskiej i I Cesarstwa francuskiego^[8]. Znajdują się wśród nich nazwiska siedmiu Polaków:

gen. Józef Grzegorz Chłopicki (1771-1854) – zapisany jako KLOPISKY na filarze zachodnim.
gen. Jan Henryk Dąbrowski (1755-1818) – zapisany jako DOMBROWSKY na filarze południowym.
gen. Karol Otto Kniaziewicz (1762-1842) – zapisany jako KNIAZIEWICZ na filarze wschodnim.
gen. Józef Feliks Łazowski (1759-1812) – zapisany jako LASOWSKI na filarze południowym.
marsz. książę Józef Antoni Poniatowski (1763-1813) – zapisany jako PONIATOWSKY na filarze wschodnim.
bryg. Józef Sułkowski (1773-1798) – zapisany jako SULKOSKY na filarze południowym.
gen. Józef Zajączek (1752-1826) – zapisany jako ZAYONSCHECK na filarze południowym.

Filar północny
Filar wschodni
Filar południowy
Filar zachodni

Na łuku wyryto także nazwy 158 bitew stoczonych w okresie I Republiki i I Cesarstwa^[9]. Są wśród nich nazwy pięciu miast, które obecnie znajdują się na terenie Polski:

Gdańsk (oblężenie, marzec - maj 1807) – zapisane jako DANTZIG na filarze wschodnim.
Ostrołęka (bitwa, 16 lutego 1807) – zapisane jako OSTROLENKA na filarze wschodnim.
Pułtusk (bitwa, 26 grudnia 1806) – zapisane jako PULTUSK na filarze wschodnim.
Lidzbark Warmiński (bitwa, 10 czerwca 1807) – zapisane jako HEILSBERG na filarze wschodnim.
Wrocław (zdobycie miasta, 29 grudnia 1806) – zapisane jako BRESLAW na filarze północnym.

Bitwy zapisane na wewnętrznych fasadach łuku

L’Arc de Triomphe, Wrapped

Od 18 września do 3 października 2021, w ramach tymczasowej instalacji artystycznej L’Arc de Triomphe, Wrapped autorstwa Christo i Jeanne-Claude, Łuk Triumfalny był całkowicie opakowany w srebrno-niebieski materiał^[10]. Artyści pracowali nad projektem od 1961, nie dożyli jednak momentu jego realizacji^[11].

Zobacz też

Przypisy

↑ 1812 Wojna Światów Napoleon rusza na Moskwę. „Ale Historia Extra”. 1, s. 91, listopad 2012. Warszawa: AGORA SA. ISSN 2299-5064.
↑ ^a ^b ^c ^d 24. W: Karl Baedeker: Paris, Guide pratique du voyageur: Arc de Triomphe de l’Étoile. Paryż: A. Bohné, 1860, s. 90.
↑ ^a ^b ^c History of the Arc de Triomphe de l’Étoile. [dostęp 2021-09-20]. (ang.).
↑ Annette Rosa: Victor Hugo, l’Éclat d’un siècle. groupugo.div.jussieu.fr. [dostęp 2014-02-04]. (fr.).
↑ Joanna Hübner-Wojciechowska: Grób Nieznanego Żołnierza. Warszawa: Państwowe Wydaw. Naukowe, 1991. ISBN 83-01-09613-6.
↑ Arc de Triomphe facts. [dostęp 2021-09-20]. (ang.).
↑ Centre des monuments nationaux. [dostęp 2021-09-20]. (fr.).
↑ Names on the Arc de Triomphe. [dostęp 2021-09-20]. (ang.).
↑ Battles on the Arc de Triomphe. [dostęp 2021-09-20]. (ang.).
↑ Łuk Triumfalny w Paryżu opakowany w hołdzie dla Christo [online], Rzeczpospolita, 18 września 2021 [dostęp 2022-06-26] .
↑ L’Arc de Triomphe, Wrapped. [dostęp 2022-06-26]. (ang.).

[1] 1812 Wojna Światów Napoleon rusza na Moskwę. „Ale Historia Extra”. 1, s. 91, listopad 2012. Warszawa: AGORA SA. ISSN 2299-5064.

[Baedeker-2] 24. W: Karl Baedeker: Paris, Guide pratique du voyageur: Arc de Triomphe de l’Étoile. Paryż: A. Bohné, 1860, s. 90.

[Frenchempire-3] History of the Arc de Triomphe de l’Étoile. [dostęp 2021-09-20]. (ang.).

[Rosa-4] Annette Rosa: Victor Hugo, l’Éclat d’un siècle. groupugo.div.jussieu.fr. [dostęp 2014-02-04]. (fr.).

[Hübner-Wojciechowska-5] Joanna Hübner-Wojciechowska: Grób Nieznanego Żołnierza. Warszawa: Państwowe Wydaw. Naukowe, 1991. ISBN 83-01-09613-6.

[6] Arc de Triomphe facts. [dostęp 2021-09-20]. (ang.).

[7] Centre des monuments nationaux. [dostęp 2021-09-20]. (fr.).

[8] Names on the Arc de Triomphe. [dostęp 2021-09-20]. (ang.).

[9] Battles on the Arc de Triomphe. [dostęp 2021-09-20]. (ang.).

[10] Łuk Triumfalny w Paryżu opakowany w hołdzie dla Christo [online], Rzeczpospolita, 18 września 2021 [dostęp 2022-06-26] .

[11] L’Arc de Triomphe, Wrapped. [dostęp 2022-06-26]. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]