Les Paul
Les Paul, 2004 | |
Imię i nazwisko |
Lester William Polsfuss |
---|---|
Data i miejsce urodzenia | |
Data i miejsce śmierci |
13 sierpnia 2009 |
Instrumenty | |
Gatunki | |
Aktywność |
1928–2009 |
Powiązania | |
Odznaczenia | |
Strona internetowa |
Les Paul, właśc. Lester William Polsfuss (ur. 9 czerwca 1915 w Waukesha, zm. 13 sierpnia 2009 w White Plains) – amerykański gitarzysta jazzowy i wynalazca w dziedzinie technik nagrywania oraz konstruktor gitar elektrycznych. Określany jako "Thomas Edison przemysłu muzycznego"[1].
Eksperymentując od końca lat 30., w 1946[2] zbudował gitarę elektryczną z litego drewna, bez pudła rezonansowego, opartą na prostej, grubej desce[3]. Prototyp nie spotkał się z entuzjazmem ze strony producenta gitar, firmy Gibson, lecz Paul został poproszony o konsultacje w sprawie stworzenia nowego modelu gitary tej firmy, nazwanego Gibson Les Paul. Gitara ta, bardzo ciężka, o charakterystycznym dźwięku, przyczyniła się do powstania muzyki rockowej i pozostaje mniej więcej niezmieniona w produkcji od tego czasu[4]. Był również wynalazcą i pionierem overdubbingu, delaya oraz metody nagrywania wielośladowego[5].
Był honorowym członkiem Little Kids Rock, organizacji typu non-profit, zajmującej się dostarczaniem dzieciom w szkołach w Stanach Zjednoczonych darmowych instrumentów muzycznych[6]. Odznaczony Narodowym Medalem Sztuki.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Urodził się 9 czerwca 1915 w Waukesha w stanie Wisconsin w rodzinie George’a i Evelyn (z domu Stutz) Polsfuss[7][8]. Zarówno dziadek Lesa Paula ze strony ojca, jak i rodzina matki pochodzili z Niemiec i imigrowali po roku 1870 do Stanów Zjednoczonych[9]. Rodzice Paula rozwiedli się jeszcze w okresie jego dzieciństwa[10]. Rodzina zaczęła używać uproszczonej formy nazwiska Polfuss, nie dokonując jednak oficjalnej zmiany nazwiska. Lester zaczął używać pseudonimu "Les Paul" oraz wymyślonego przez matkę (od jego rudych włosów) "Red Hot Red" i później "Rhubarb Red"[11].
Les Paul zainteresował się muzyką w wieku ośmiu lat. Od robotników pracujących w okolicy nauczył się gry na harmonijce ustnej, zafascynował się również pianolą matki. Dziurkowanie dodatkowych dziurek na kartach do pianoli było pierwszą formą nagrania wielośladowego, które później wynalazł[9]. Nauczył się gry na banjo, a potem zajął się grą na gitarze. W wieku trzynastu lat wykonywał półprofesjonalne koncerty muzyki country. W wieku siedemnastu lat dołączył do Rube Tronson’s Texas Cowboys. Wkrótce rzucił szkołę i dołączył do Wolverton Radio Band.
W latach 30. XX wieku pracował w rozgłośni radiowej w Chicago, gdzie wykonywał muzykę jazzową. Pierwsze nagrania muzyka ukazały się w 1936. Pierwsze z nich było sygnowane jako Rhubarb Red, natomiast kolejne zrealizował z Georgią White.
W styczniu 1948 Paul uległ wypadkowi samochodowemu w Oklahomie, podczas którego doznał urazu ramienia i łokcia prawej ręki. Muzyk przeszedł rehabilitację trwającą dwa lata. Wypadek bezpośrednio przyczynił się do oryginalnego kształtu gitary Gibson Les Paul, który umożliwiał wygodną dla Paula grę na gitarze[12].
Rodzina a życie muzyczne
[edytuj | edytuj kod]Les Paul był ojcem chrzestnym gitarzysty rockowego Steve’a Millera, lidera Steve Miller Band[13]. Miller był pierwszym podopiecznym, któremu Les Paul udzielał lekcji gry na gitarze.
W 1949 rozwiódł się ze swą pierwszą żoną Virginią Webb Paul. Tego samego roku wziął ślub z wokalistką Mary Ford (1924-1977), z którą wydał 36 "złotych płyt", używając opracowanej przez siebie metody overdubbingu dla powielania jej głosu[14]. Ford i Paul rozwiedli się w 1964 roku. Bezpośrednią przyczyną rozstania było uzależnienie Ford od alkoholu[15].
Paul mieszkał na przedmieściu Nowego Jorku, Mahwah w stanie New Jersey, skąd miał blisko do jazzowych klubów na Manhattanie. Miał dwóch synów z pierwszego małżeństwa oraz córkę i syna ze związku z Mary Ford, pięcioro wnucząt i jednego prawnuka. Jego jedyna córka zmarła w niemowlęctwie w 1954[15].
Śmierć
[edytuj | edytuj kod]Muzyk zmarł 13 sierpnia 2009, w wyniku komplikacji chorobowych po przebytym zapaleniu płuc, w szpitalu w przedmieściu White Plains k. Nowego Jorku[16][17][18]. Na wieść o śmierci wyrazy szacunku i uznania wyrazili tacy muzycy jak: Billy Gibbons z ZZ Top, The Edge, Pat Metheny, Richie Sambora z Bon Jovi, Slash, Joe Satriani, Tom Morello, John Mayer, Ace Frehley, Brian "Head" Welch, Tad Kubler, Brian Wilson z The Beach Boys oraz Keith Richards[19][20][21]. Ten ostatni skwitował tę wieść następująco:
Wszyscy musimy przyznać, iż bez Lesa Paula pokolenia zafajdanych typków naszej maści szwendałyby się po więzieniach lub czyściłyby kible. Wszyscy mamy wobec niego niewyobrażalny dług za całą jego pracę i talent[21].
Nagrody i wyróżnienia
[edytuj | edytuj kod]W 1978 Les Paul i Mary Ford zostali wprowadzeni do Grammy Hall of Fame. Paul otrzymał nagrodę Grammy Trustees Award za całokształt osiągnięć w 1983, natomiast w 1988 został wprowadzony do Rock and Roll Hall of Fame Cleveland[22], a w 2005 do National Inventors Hall of Fame – za wynalezienie gitary typu solid body. Był także honorowym członkiem Audio Engineering Society[23]. W 2003 został sklasyfikowany na 46. miejscu listy 100 najlepszych gitarzystów wszech czasów magazynu Rolling Stone[24].
9 czerwca 2011 roku, w 96 rocznicę urodzin Lesa Paula, wyszukiwarka Google zamieściła na swojej stronie głównej interaktywną gitarę ku czci jego pamięci[25].
Dyskografia
[edytuj | edytuj kod]
|
|
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Les Paul, the jazz guitarist who died on August 13 aged 94. telegraph.co.uk. [dostęp 2009-08-14]. (ang.).
- ↑ Les Paul biography. [dostęp 2009-08-14]. (ang.).
- ↑ Les Paul – The New York Times obituary. legacy.com. [dostęp 2009-08-14]. (ang.).
- ↑ Voices from the Smithsonian Associates. Les Paul, Musician and Inventor. web.archive.org. [dostęp 2009-08-14]. (ang.).
- ↑ The Wizard Of Waukesha. pbs.org. [dostęp 2009-08-14]. (ang.).
- ↑ Roberto Azula: Little Kids Rock Leads the Way in Music Philanthropy. thedailytell.com. [dostęp 2009-08-14]. (ang.).
- ↑ Richard S. Ginell: Les Paul Biography. allmusic.com. [dostęp 2012-06-04]. (ang.).
- ↑ American Masters (2007 Season) – "Les Paul: Chasing Sound". thirteen.org. [dostęp 2009-08-14]. (ang.).
- ↑ a b Fragment książki: The Early Years of the Les Paul Legacy 1915 – 1963 (ang.)
- ↑ David Henry: Les Paul, Pioneer of Electric Guitar, Inventor, Dies at 94. bloomberg.com. [dostęp 2009-08-15]. (ang.).
- ↑ Les Paul: The Living Legend of the Electric Guitar. classicjazzguitar.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-07-08)]., Robert Denman, 2007(ang.)
- ↑ Guitar Hero: Les Paul, 1915-2009, Fresh Air, audycja WHYY z 14 sierpnia 2009 (powtórzenie wywiadu z Les Paulem z roku 1992)
- ↑ Steve Huey, Al Campbell: Steve Miller Biography. allmusic.com. [dostęp 2009-08-14]. (ang.).
- ↑ A Visit With Les Paul and Mary Ford. reevesaudio.com. [dostęp 2009-08-14]. (ang.).
- ↑ a b Guitar virtuoso Les Paul dies. www2.ljworld.com. [dostęp 2009-08-14]. (ang.).
- ↑ R.I.P. Les Paul: pioneering guitarist, inventor, New York character. newyork.decider.com. [dostęp 2009-08-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-08-15)]. (ang.).
- ↑ Guitarist and recording pioneer Les Paul dies, aged 94. list.co.uk. [dostęp 2009-08-14]. (ang.).
- ↑ Nie żyje współtwórca legendarnej gitary Gibson. wiadomosci.gazeta.pl. [dostęp 2009-08-13]. (pol.).
- ↑ Les Paul Remembered: Guitar Greats on Their True Hero. rollingstone.com. [dostęp 2009-08-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-08-16)]. (ang.).
- ↑ Musicians pay tribute to the ‘original guitar hero’ Les Paul. entertainment.timesonline.co.uk. [dostęp 2009-08-14]. (ang.).
- ↑ a b Music world pay tribute to Les Paul, 'father of the electric guitar'. telegraph.co.uk. [dostęp 2009-08-14]. (ang.).
- ↑ Les Paul: inducted in 1988. The Rock and Roll Hall of Fame and Museum, Inc.. [dostęp 2016-07-01]. (ang.).
- ↑ AES Awards. aes.org. [dostęp 2009-08-14]. (ang.).
- ↑ Rolling Stone’s "The 100 Greatest Guitarists of All Time" Do you agree?. theinsider.com. [dostęp 2010-05-22]. (ang.).
- ↑ Guitar pioneer Les Paul honoured with his own playable Google Doodle. dailymail.co.uk. [dostęp 2011-06-09]. (ang.).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Strona oficjalna (ang.)
- Video: Les Paul talks about creating a solid-body guitar (ang.)
- (Wideoklip: Les Paul rozprawia o tym jak to wynalazł gitarę z litego drzewa bez rezonatora i następnie próbował bez skutku zainteresować nią producenta Gibsona)
- ISNI: 000000036850614X, 0000000081890017, 0000000456172768
- VIAF: 119989378
- LCCN: n81126814
- GND: 119397293
- NDL: 00621264
- LIBRIS: 42gkqz9n13tklp5
- BnF: 13898303m
- SUDOC: 160719844
- SBN: CUBV091083
- NLA: 35896138
- NKC: js20070525006
- BNE: XX937552
- NTA: 070757410
- BIBSYS: 6033558
- PLWABN: 9810699959205606
- NUKAT: n2013190586
- J9U: 987007572111705171
- LNB: 000084965
- NSK: 000594138
- LIH: LNB:5mH;=BQ