Przejdź do zawartości

Marceli Cerklewicz

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Marceli Cerklewicz
Bończa, Paszota
Ilustracja
major piechoty major piechoty
Data i miejsce urodzenia

8 maja 1889
Bar

Data i miejsce śmierci

1942
KL Auschwitz

Przebieg służby
Siły zbrojne

Wojsko Polskie

Jednostki

Grunwald

Stanowiska

komendant organizacji

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa
powstanie wielkopolskie
wojna polsko-bolszewicka
II wojna światowa
kampania wrześniowa

Faksymile
Odznaczenia
Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari Krzyż Niepodległości Srebrny Krzyż Zasługi (II RP) Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921 Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości Medal Zwycięstwa (międzyaliancki)
Marceli Cerklewicz

Marceli Cerklewicz (ur. 8 maja 1889[a] w Barze na Podolu, zm. 1941 w KL Auschwitz) – major piechoty Wojska Polskiego, działacz niepodległościowy, kawaler Orderu Virtuti Militari, komendant pomorskiej organizacji konspiracyjnej „Grunwald” (1939–1941).

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Urodził się 8 maja 1889 w Barze, w ówczesnym powiecie mohylowskim guberni podolskiej, w rodzinie Franciszka, powstańca styczniowego, i Antoniny z Radziejowskich[2]. Uczęszczał do szkoły realnej w Płoskirowie, którą ukończył w 1907[3]. Dwa lata później ukończył Czugujewską Szkołę Wojskową w Czuhujiwie, lecz nie został promowany na oficera i wysłany jako szeregowiec do jednego z rosyjskich pułków[4]. 1 lutego 1934 napisał, że powodem był „zatarg z kolegami na tle politycznym”[4]. W 1910 został zwolniony z wojska, a w następnym roku rozpoczął studia na Wydziale Mechanicznym Kijowskiego Instytutu Politechnicznego[4]. Do wybuchu I wojny światowej ukończył siedem semestrów[5]. W 1914 został zmobilizowany do oddziału lotnictwa jako pilot[4]. Już 28 września 1914 został ranny podczas walki powietrznej z Niemcami nad Krasnostowcami. Został urlopowany na sześć miesięcy[4].

Od października 1915 służył w polskim Legionie Puławskim. Po przejściu kursu oficerskiego, przeszedł w stopniu chorążego do I Brygady formowanej w rejonie Bobrujska. Następnie od lutego 1916 był dowódcą kompanii w Polskiej Organizacji Wojskowej w Kijowie. Na początku listopada 1918 brał udział w akcji rozbrajania Niemców w Warszawie.

Następnie wstąpił do odrodzonego Wojska Polskiego, obejmując funkcję dowódcy kompanii w 21 pułku piechoty „Dzieci Warszawy”. Od marca 1919 uczestniczył w powstaniu wielkopolskim jako dowódca I batalionu w 5 pułku Strzelców Wielkopolskich (17 stycznia 1920 przemianowany na 59 pułk piechoty wielkopolskiej). Od 7 sierpnia do 26 września 1920, w przełomowym momencie wojny z bolszewikami dowodził swoim pułkiem. Za udział w walkach pod Warszawą 16–18 sierpnia otrzymał Order Virtuti Militari. 22 sierpnia został udekorowany przez dowódcę 15 Dywizji Piechoty generała Władysława Junga[6]. 15 listopada 1920 został bezpodstawnie zawieszony w czynnościach i sądzony. 8 sierpnia 1921 Wojskowy Sąd Okręgowy w Poznaniu uniewinnił go i przywrócił do służby wojskowej.

Po zakończeniu wojny zweryfikowany został w stopniu kapitana ze starszeństwem z dniem 1 lipca 1919 (w 1924 zajmował 20, a w 1928 – 27 lokatę w korpusie oficerów zawodowych piechoty). Sprawował różne stanowiska dowódcze kolejno w 59 pp, 67 pułku piechoty wielkopolskiej (1924), 7 batalionie granicznym KOP i 66 pułku piechoty w Chełmnie. 27 stycznia 1930 awansowany został na majora ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1930 i 99. lokatą w korpusie oficerów piechoty. W marcu tego roku został przeniesiony do 5 pułku strzelców podhalańskich w Przemyślu na stanowisko obwodowego komendanta Przysposobienia Wojskowego[7][8], a w czerwcu 1933 przeniesiony na takie samo stanowisko do 67 pp[9]. Latem 1934 został oddelegowany na stanowisko komendanta zgrupowania obozów letnich w Cetniewie. Z dniem 31 sierpnia 1935 przeniesiony został w stan spoczynku[10].

Początkowo zamieszkał w Brodnicy, a od 1938 w Toruniu. Tam jako działacz Konfederacji Związków Obrońców Ojczyzny został zaangażowany w tworzenie pomorskiej siatki dywersji pozafrontowej o kryptonimie „Grunwald”. Prawdopodobnie został inspektorem obszarowym Tajnej Organizacji Wojskowej „Grunwald” na teren Pomorza z ramienia dowództwa Dowództwa Okręgu Korpusu nr VII.

[potrzebny przypis]. 5 listopada 1939 na tajnym spotkaniu utworzył na bazie dywersji pozafrontowej, którą wcześniej organizował, organizację konspiracyjną „Grunwald”. Następnie wyjechał do Warszawy, gdzie założył struktury swojej organizacji, m.in. komórkę legalizacji[11]. Prawdopodobnie z powodu braku możliwości samodzielnej działalności pod koniec kwietnia 1940[potrzebny przypis] przystąpił do ogólnokrajowej Komendy Obrońców Polski; został szefem wydziału wojskowego i kierownikiem grup szturmowych Komendy Głównej KOP. W 1941 został aresztowany w Warszawie przez Gestapo, a następnie zesłany do niemieckiego obozu koncentracyjnego Auschwitz, gdzie zginął prawdopodobnie w 1941[12].

Był żonaty, miał pięcioro dzieci: Stanisława (ur. 25 października 1918), Bolesława (ur. 7 lipca 1921), Zbigniewa (ur. 31 marca 1923), Krystynę (ur. 29 grudnia 1928) i Wacława (ur. 17 sierpnia 1931)[5].

Ordery i odznaczenia

[edytuj | edytuj kod]
  1. 26 stycznia 1934 ogłoszono sprostowanie daty urodzenia mjr. Mercelego Cerklewicza z „26 kwietnia 1889” na „8 maja 1889”[1].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 2 z 26 stycznia 1934, s. 27.
  2. Kolekcja ↓, s. 1, 4.
  3. Kolekcja ↓, s. 2, 4.
  4. a b c d e Kolekcja ↓, s. 4.
  5. a b Kolekcja ↓, s. 2.
  6. Kolekcja ↓, s. 5.
  7. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 8 z 31 marca 1930, s. 106.
  8. Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 37, 619.
  9. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 8 z 28 czerwca 1933, s. 132.
  10. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 10 z 4 lipca 1935, s. 85.
  11. Gąsiorowski 1999 ↓, s. 43.
  12. Gąsiorowski 1999 ↓, s. 44.
  13. Kolekcja ↓, s. 1.
  14. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 21 z 28 maja 1921, s. 994.
  15. M.P. z 1933 r. nr 235, poz. 255.
  16. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 13 z 11 listopada 1933, s. 282.
  17. M.P. z 1926 r. nr 252, poz. 706.
  18. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 52 z 7 grudnia 1926, s. 426.
  19. a b c Kolekcja ↓, s. 1 foto.
  20. Kronika. Krajowa. „Gazeta Lwowska”, s. 5, Nr 230 z 6 października 1931. 

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]