m-Ksylen

m-Ksylen
Nazewnictwo
	Nomenklatura systematyczna (IUPAC)
PIN	1,3-ksylen
inne	m-ksylen, 1,3-dimetylobenzen
	Inne nazwy i oznaczenia
	meta-ksylen, m-ksylol
	Ogólne informacje
Wzór sumaryczny	C8H10
Inne wzory	C; 6H; 4(CH; 3); 2
Masa molowa	106,17 g/mol
	Identyfikacja
Numer CAS	108-38-3
PubChem	7929
SMILES
	CC1=CC(=CC=C1)C
InChI
	InChI=1S/C8H10/c1-7-4-3-5-8(2)6-7/h3-6H,1-2H3
	InChIKey
	IVSZLXZYQVIEFR-UHFFFAOYSA-N
Właściwości
	Gęstość
	0,8598 g/cm³ (25 °C); ciecz
	Rozpuszczalność w wodzie
	0,203 g/kg (0 °C); 0,161 g/kg (25 °C); 0,22 g/kg (40 °C)
	w innych rozpuszczalnikach
	rozpuszczalny w chloroformie, mieszalny z etanolem, eterem dietylowym, acetonem i benzenem
Temperatura topnienia	−47,85 °C
Temperatura wrzenia	139,1 °C
Punkt krytyczny	343,8 °C; 3,54 MPa; 377 cm³/mol ≈ 0,282 g/cm³
logP	3,20
Współczynnik załamania	1,4944 (589 nm, 25 °C)
Lepkość	0,795 mPa·s (0 °C, 1 atm); 0,581 mPa·s (25 °C, 1 atm); 0,445 mPa·s (50 °C, 1 atm); 0,353 mPa·s (75 °C, 1 atm); 0,289 mPa·s (100 °C, 1 atm)
Napięcie powierzchniowe	30,13 mN/m (10 °C, 1 atm); 28,47 mN/m (25 °C, 1 atm); 25,71 mN/m (50 °C, 1 atm); 22,95 mN/m (75 °C, 1 atm); 20,19 mN/m (100 °C, 1 atm)
Prężność pary	1 kPa (23,4 °C); 1,13 kPa (25 °C); 10 kPa (68,8 °C); 100 kPa (138,7 °C)
Budowa
Moment dipolowy	≈0 D
Niebezpieczeństwa
	Karta charakterystyki: dane zewnętrzne firmy Alfa Aesar [dostęp 2016-09-02]
	Globalnie zharmonizowany system; klasyfikacji i oznakowania chemikaliów
	Na podstawie Rozporządzenia CLP, zał. VI
Zwroty H	H226, H312, H315, H332
Zwroty P	P210, P261, P280, P303+P361+P353, P403+P235, P501
	Europejskie oznakowanie substancji
	oznakowanie ma znaczenie wyłącznie historyczne
	Na podstawie Rozporządzenia CLP, zał. VI
	Szkodliwy; (Xn)
Zwroty R	R10, R20/21, R38
Zwroty S	S2, S25
	NFPA 704
Na podstawie; podanego źródła	3 2 0
Temperatura zapłonu	27 °C
Temperatura samozapłonu	527 °C
Granice wybuchowości	1,1–7,0%
Numer RTECS	ZE2275000
Dawka śmiertelna	LD50 5 g/kg (szczur, doustnie)
	Podobne związki
Podobne związki	o-ksylen, p-ksylen, toluen, styren
	Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą; stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)
	Multimedia w Wikimedia Commons

m-Ksylen – organiczny związek chemiczny, węglowodór aromatyczny, jeden z trzech izomerycznych ksylenów. Jest to pochodna benzenu zawierająca dwie grupy metylowe przyłączone do pierścienia w położeniu meta (1,3).

Inne izomery ksylenu to o-ksylen i p-ksylen. m-Ksylen rozpuszcza się w niepolarnych rozpuszczalnikach jak np. w węglowodorach aromatycznych, podobnie jak wszystkie ksyleny.

m-Ksylen jest związkiem stosowanym do produkcji kwasu izoftalowego, który jest używany jako kopolimer w produkcji poli(tereftalanu etylenu), nadający mu właściwości bardziej odpowiednie do produkcji plastikowych butelek na napoje.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ ^a ^b Henri A.H.A. Favre Henri A.H.A., Warren H.W.H. Powell Warren H.W.H., Nomenclature of Organic Chemistry. IUPAC Recommendations and Preferred Names 2013, wyd. 1, Royal Society of Chemistry, International Union of Pure and Applied Chemistry, 2014, s. 139, 653, DOI: 10.1039/9781849733069, ISBN 978-0-85404-182-4 (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Haynes 2014 ↓, s. 3-550.
↑ Haynes 2014 ↓, s. 5-198.
↑ ^a ^b ^c Haynes 2014 ↓, s. 5-189.
↑ ^a ^b ^c Haynes 2014 ↓, s. 6-74.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Haynes 2014 ↓, s. 6-234.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Haynes 2014 ↓, s. 6-185.
↑ ^a ^b ^c Haynes 2014 ↓, s. 6-109.
↑ ^a ^b Haynes 2014 ↓, s. 15-22.
↑ ^a ^b ''m''-Ksylen, [w:] Classification and Labelling Inventory, Europejska Agencja Chemikaliów [dostęp 2016-09-02] (ang.).
↑ ^a ^b ^c Haynes 2014 ↓, s. 16-28.
↑ 3-Xylene, [w:] ChemIDplus, United States National Library of Medicine [dostęp 2016-09-02] (ang.).
↑ m-Xylene, karta charakterystyki wydana na obszar Polski, Alfa Aesar (Thermo Fisher Scientific), numer katalogowy L03788 [dostęp 2016-09-02] .
↑ m-Ksylen (nr 95672) (ang.) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Stanów Zjednoczonych. [dostęp 2016-09-02]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

CRC Handbook of Chemistry and Physics, William M.W.M. Haynes (red.), wyd. 95, Boca Raton: CRC Press, 2014, ISBN 978-1-4822-0867-2 (ang.).

[BlueBook-1] Henri A.H.A. Favre Henri A.H.A., Warren H.W.H. Powell Warren H.W.H., Nomenclature of Organic Chemistry. IUPAC Recommendations and Preferred Names 2013, wyd. 1, Royal Society of Chemistry, International Union of Pure and Applied Chemistry, 2014, s. 139, 653, DOI: 10.1039/9781849733069, ISBN 978-0-85404-182-4 (ang.).

[CITEREFHaynes2014'''3'''-550-2] Haynes 2014 ↓, s. 3-550.

[CITEREFHaynes2014'''5'''-198-3] Haynes 2014 ↓, s. 5-198.

[CITEREFHaynes2014'''5'''-189-4] Haynes 2014 ↓, s. 5-189.

[CITEREFHaynes2014'''6'''-74-5] Haynes 2014 ↓, s. 6-74.

[CITEREFHaynes2014'''6'''-234-6] Haynes 2014 ↓, s. 6-234.

[CITEREFHaynes2014'''6'''-185-7] Haynes 2014 ↓, s. 6-185.

[CITEREFHaynes2014'''6'''-109-8] Haynes 2014 ↓, s. 6-109.

[CITEREFHaynes2014'''15'''-22-9] Haynes 2014 ↓, s. 15-22.

[CLI-10] ''m''-Ksylen, [w:] Classification and Labelling Inventory, Europejska Agencja Chemikaliów [dostęp 2016-09-02] (ang.).

[CITEREFHaynes2014'''16'''-28-11] Haynes 2014 ↓, s. 16-28.

[CID-12] 3-Xylene, [w:] ChemIDplus, United States National Library of Medicine [dostęp 2016-09-02] (ang.).

[Alfa-13] m-Xylene, karta charakterystyki wydana na obszar Polski, Alfa Aesar (Thermo Fisher Scientific), numer katalogowy L03788 [dostęp 2016-09-02] .

[SA-US-14] -Ksylen (nr 95672) (ang.) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Stanów Zjednoczonych. [dostęp 2016-09-02]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)

[1]

[2]

[4]

[5]

[3]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[13]

[14]

[11]

[12]