p-Ksylen

p-Ksylen
Nazewnictwo
	Nomenklatura systematyczna (IUPAC)
PIN	1,4-ksylen
inne	p-ksylen, 1,4-dimetylobenzen
	Inne nazwy i oznaczenia
	para-ksylen, p-ksylol
	Ogólne informacje
Wzór sumaryczny	C8H10
Inne wzory	C; 6H; 4(CH; 3); 2
Masa molowa	106,17 g/mol
Wygląd	kryształy w kształcie słupków
	Identyfikacja
Numer CAS	106-42-3
PubChem	7809
SMILES
	Cc1ccc(C)cc1
InChI
	InChI=1S/C8H10/c1-7-3-5-8(2)6-4-7/h3-6H,1-2H3
	InChIKey
	URLKBWYHVLBVBO-UHFFFAOYSA-N
Właściwości
	Gęstość
	0,8565 g/cm³ (25 °C); ciecz
	Rozpuszczalność w wodzie
	0,160 g/kg (0 °C); 0,181 g/kg (25 °C); 0,22 g/kg (40 °C)
	w innych rozpuszczalnikach
	rozpuszczalny w chloroformie, mieszalny z etanolem, eterem dietylowym, acetonem i benzenem
Temperatura topnienia	13,3 °C
Temperatura wrzenia	138,3 °C
Punkt krytyczny	343,02 °C; 3,55 MPa; 372 cm³/mol ≈ 0,285 g/cm³
logP	3,15
Współczynnik załamania	1,4929 (589 nm, 25 °C)
Lepkość	0,603 mPa·s (25 °C, 1 atm); 0,457 mPa·s (50 °C, 1 atm); 0,359 mPa·s (75 °C, 1 atm); 0,290 mPa·s (100 °C, 1 atm)
Napięcie powierzchniowe	28,01 mN/m (25 °C, 1 atm); 25,32 mN/m (50 °C, 1 atm); 22,64 mN/m (75 °C, 1 atm); 19,95 mN/m (100 °C, 1 atm)
Prężność pary	1 kPa (22,4 °C); 1,19 kPa (25 °C); 10 kPa (68,9 °C); 100 kPa (137,9 °C)
Budowa
Układ krystalograficzny	jednoskośny
Moment dipolowy	0 D
Niebezpieczeństwa
	Karta charakterystyki: dane zewnętrzne firmy Sigma-Aldrich [dostęp 2016-09-02]
	Globalnie zharmonizowany system; klasyfikacji i oznakowania chemikaliów
	Na podstawie Rozporządzenia CLP, zał. VI
Zwroty H	H226, H312, H315, H332
Zwroty P	P210, P261, P280, P370+P378
	Europejskie oznakowanie substancji
	oznakowanie ma znaczenie wyłącznie historyczne
	Na podstawie Rozporządzenia CLP, zał. VI
	Szkodliwy; (Xn)
Zwroty R	R10, R20/21, R38
Zwroty S	S2, S25
	NFPA 704
Na podstawie; podanego źródła	3 1 0
Temperatura zapłonu	27 °C
Temperatura samozapłonu	528 °C
Granice wybuchowości	1,1–7,0%
Numer RTECS	ZE2625000
Dawka śmiertelna	LD50 5 g/kg (szczur, doustnie)
	Podobne związki
Podobne związki	o-ksylen, m-ksylen, toluen, styren
	Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą; stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)
	Multimedia w Wikimedia Commons

p-Ksylen – organiczny związek chemiczny, węglowodór aromatyczny, jeden z trzech izomerycznych ksylenów. Jest to pochodna benzenu zawierająca dwie grupy metylowe przyłączone do pierścienia w położeniu para (1,4).

Rozpuszcza się w rozpuszczalnikach niepolarnych, np. w węglowodorach aromatycznych, podobnie jak wszystkie ksyleny. Jest stosowany do wytwarzania kwasu tereftalowego, przekształcanego następnie w poli(tereftalan etylenu) (PET), który jest wykorzystywany m.in. do produkcji opakowań do żywności, np. butelek.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ ^a ^b Henri A.H.A. Favre Henri A.H.A., Warren H.W.H. Powell Warren H.W.H., Nomenclature of Organic Chemistry. IUPAC Recommendations and Preferred Names 2013, wyd. 1, Royal Society of Chemistry, International Union of Pure and Applied Chemistry, 2014, s. 139, 653, DOI: 10.1039/9781849733069, ISBN 978-0-85404-182-4 (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Haynes 2014 ↓, s. 3-550.
↑ Haynes 2014 ↓, s. 5-198.
↑ ^a ^b ^c Haynes 2014 ↓, s. 5-189.
↑ ^a ^b ^c Haynes 2014 ↓, s. 6-74.
↑ ^a ^b ^c ^d Haynes 2014 ↓, s. 6-234.
↑ ^a ^b ^c ^d Haynes 2014 ↓, s. 6-185.
↑ ^a ^b ^c Haynes 2014 ↓, s. 6-109.
↑ ^a ^b Haynes 2014 ↓, s. 15-22.
↑ ^a ^b ''p''-Ksylen, [w:] Classification and Labelling Inventory, Europejska Agencja Chemikaliów [dostęp 2016-09-02] (ang.).
↑ ^a ^b ^c Haynes 2014 ↓, s. 16-28.
↑ 4-Xylene, [w:] ChemIDplus, United States National Library of Medicine [dostęp 2016-09-02] (ang.).
↑ p-Ksylen (nr 95682) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Polski. [dostęp 2016-09-02]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)
↑ p-Ksylen (nr 95682) (ang.) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Stanów Zjednoczonych. [dostęp 2016-09-02]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

CRC Handbook of Chemistry and Physics, William M.W.M. Haynes (red.), wyd. 95, Boca Raton: CRC Press, 2014, ISBN 978-1-4822-0867-2 (ang.).

[BlueBook-1] Henri A.H.A. Favre Henri A.H.A., Warren H.W.H. Powell Warren H.W.H., Nomenclature of Organic Chemistry. IUPAC Recommendations and Preferred Names 2013, wyd. 1, Royal Society of Chemistry, International Union of Pure and Applied Chemistry, 2014, s. 139, 653, DOI: 10.1039/9781849733069, ISBN 978-0-85404-182-4 (ang.).

[CITEREFHaynes2014'''3'''-550-2] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Haynes 2014 ↓, s. 3-550.

[CITEREFHaynes2014'''5'''-198-3] Haynes 2014 ↓, s. 5-198.

[CITEREFHaynes2014'''5'''-189-4] Haynes 2014 ↓, s. 5-189.

[CITEREFHaynes2014'''6'''-74-5] Haynes 2014 ↓, s. 6-74.

[CITEREFHaynes2014'''6'''-234-6] Haynes 2014 ↓, s. 6-234.

[CITEREFHaynes2014'''6'''-185-7] Haynes 2014 ↓, s. 6-185.

[CITEREFHaynes2014'''6'''-109-8] Haynes 2014 ↓, s. 6-109.

[CITEREFHaynes2014'''15'''-22-9] Haynes 2014 ↓, s. 15-22.

[CLI-10] ''p''-Ksylen, [w:] Classification and Labelling Inventory, Europejska Agencja Chemikaliów [dostęp 2016-09-02] (ang.).

[CITEREFHaynes2014'''16'''-28-11] Haynes 2014 ↓, s. 16-28.

[CID-12] 4-Xylene, [w:] ChemIDplus, United States National Library of Medicine [dostęp 2016-09-02] (ang.).

[SA-13] -Ksylen (nr 95682) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Polski. [dostęp 2016-09-02]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)

[SA-US-14] -Ksylen (nr 95682) (ang.) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Stanów Zjednoczonych. [dostęp 2016-09-02]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)

[1]

[2]

[4]

[5]

[3]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[13]

[14]

[11]

[12]