Narodowy liberalizm
Narodowy liberalizm – idea łącząca w sobie nacjonalizm z liberalną gospodarką[1][2].
Historia[edytuj | edytuj kod]
 |
Ta sekcja od 2013-10 wymaga zweryfikowania podanych informacji: Historia. |
Sam ruch ma korzenie w XIX wieku w Niemczech, a celem niemieckich narodowych liberałów było stworzenie autorytarnego systemu politycznego i silnego imperium germańskiego. Termin „narodowy liberalizm” był wykorzystywany głównie w niemieckojęzycznych krajach, takich jak Niemcy i Austria, gdzie partie narodowo-liberalne bardzo długo miały swoich przedstawicieli w rządzie[potrzebny przypis].
Prekursorami tego typu liberalizmu byli Johann Georg Hamann oraz Johann Gottfried Herder i miał on w tym czasie charakter lewicowy, względnie centro-lewicowy, sprzeciwiając się legitymizmowi i monarchizmowi. Podczas obrad Parlamentu frankfurckiego jednym z jego ideologów był Heinrich Ahrens, który przygotował projekt liberalnej Konstytucji Rzeszy. W II połowie XIX w. liberalizm narodowy zbliżył się do koncepcji darwinistycznych, a nawet szowinistycznych (działalność Partii Narodowo-Liberalnej z Heinrichem von Treitschke, który popierał antykatolicką politykę Bismarcka)[3].
W Rzeszy cesarskiej wpływy obozu prawicy liberalnej stopniowo malały, ze 152 mandatów w Reichstagu w 1874 do 44 mandatów dla nationalliberale w 1912[4].
W Szwecji w latach 60. XIX wieku liberałowie określali się mianem narodowych liberałów (Nationalliberaler) i tworzyli koalicję monarchistów i liberalnych reformistów na rzecz reform parlamentarnych[5]. Narodowi liberałowie w Szwecji poparli również skandynawizm[6].
Przedstawicielami tego nurtu w Polsce byli przedstawiciele endecji z Romanem Rybarskim i Edwardem Taylorem na czele. Związek Ludowo-Narodowy w swoim programie odwoływał się właśnie do idei nacjonalistycznej i idei wolnorynkowej, gdzie można ZLN uznać za pierwsze ugrupowanie polityczne w czasach II Rzeczypospolitej o charakterze narodowo-liberalnym[potrzebny przypis].
Współczesnymi przykładami ugrupowania narodowo-liberalnego są m.in. polska Konfederacja Wolność i Niepodległość[7] czy austriacka Wolnościowa Partia Austrii[8].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Liberalism – By Branch / Doctrine – The Basics of Philosophy [online], www.philosophybasics.com [dostęp 2021-10-18].
- ↑ Marcello Pera, Why We Should Call Ourselves Christians: The Religious Roots of Free Societies, Encounter Books, 18 października 2011, ISBN 978-1-59403-565-4 [dostęp 2021-10-18] (ang.).
- ↑ J. Bartyzel, W gąszczu liberalizmów. Próba periodyzacji i klasyfikacji, wyd. 2 posz., Lublin 2012, s. 79–81.
- ↑ Rozbicie niemieckiej opinii politycznej. W: Jerzy Krasuski: Historia Rzeszy Niemieckiej 1871-1945. Poznań: WP, 1985, s. 66. ISBN 83-210-0431-8.
- ↑ JUSSI KURUNMÄKI, On the Difficulty of Being a National Liberal in Nineteenth-Century Finland, „Contributions to the History of Concepts”, 8 (2), 2013, s. 83–95, ISSN 1807-9326, JSTOR: 43610946 [dostęp 2022-07-21].
- ↑ Timothy Baycroft, Mark Hewitson, What Is a Nation?: Europe 1789-1914, OUP Oxford, 29 czerwca 2006, ISBN 978-0-19-929575-3 [dostęp 2022-07-21] (ang.).
- ↑ European Data Journalism Network, Why young Poles voted for “national-liberals” [online], European Data Journalism Network [dostęp 2022-07-26] (ang.).
- ↑ J. Bartyzel, W gąszczu liberalizmów. Próba periodyzacji i klasyfikacji, wyd. 2 posz., Lublin 2012, s. 81.