Niekursko (wieś w województwie wielkopolskim)

wieś | |
Państwo | |
---|---|
Województwo | |
Powiat | |
Gmina | |
Liczba ludności (2006) |
387 |
Strefa numeracyjna |
67 |
Kod pocztowy |
64-903[2] |
Tablice rejestracyjne |
PCT |
SIMC |
0530376 |
Położenie na mapie gminy Trzcianka ![]() | |
Położenie na mapie Polski ![]() | |
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego ![]() | |
Położenie na mapie powiatu czarnkowsko-trzcianeckiego ![]() | |
![]() |
Niekursko – wieś krajeńska w Polsce, położona w województwie wielkopolskim, w powiecie czarnkowsko-trzcianeckim, w gminie Trzcianka. Niekursko leży na pograniczu województw: wielkopolskiego i zachodniopomorskiego, przy drodze wojewódzkiej nr 178, 10 km na północ od Trzcianki i 20 km na południe od Wałcza.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Miejscowość pierwotnie związana była z Wielkopolską. Ma metrykę średniowieczną i istnieje co najmniej od połowy XIII wieku. Wymieniona została w falsyfikacie łacińskiego dokumentu z 1245 sporządzonym około 1548 gdzie nazwę zapisano w obecnym brzmieniu "Niekursko". Kolejny zapis "Niekursko" pochodzi z 1646. Po rozbiorach Polski nazwa została zgermanizowana na "Niekosken", którą nosiła także w okresie III Rzeszę[3].
Miejscowość była wsią szlachecką leżącą w dobrach czarnkowskich i należącą do lokalnej szlachty wielkopolskiej z rodu Czarnkowskich. W XVI wieku wieś leżała w powiecie poznańskim Korony Królestwa Polskiego. W 1628 należała do parafii Człopa[3].
Zachował się XVI wieczny odpis dokumentu z 1245 zawierający opis północnej granicy dóbr Biała koło Czarknowa, któr biegła z zachodu na wschód przez rzekę Bukowinicę, Silnicę do Niekurska, a następnie przez brzozy i dolinę zwaną "Parowa", koło rzeki Jarząbek aż do rzeki Łomnicy[3]. Według sprawozdania z XIII wieku w Niekursku znajdowało się 26 domów, plebania i dwór.
Według wzmianki pochodzącej z 1672 w 1609 starosta generalny Wielkopolski Adam Sędziwój Czarnkowski herbu Nałęcz III nadał przywilej na młyn w Niekursku Piotrowi Welke. W 1646 wieś Niekursko wraz z młynem, leżała na miejscu wyciętego lasu o tej nazwie i należała do wsi Biała w dobrach czarnkowskich[3].
W 1628 Niekursko wraz z kaplicą wybudowaną niegdyś przez innowierców należała do parafii Człopa[3].
Kolejne wzmianki o wsi pochodzą z 1629 roku, według których Niekursko posiadało szkołę, cegielnię oraz fabrykę papieru. W latach 1696–1721 miejscowość należała do Adama Iwańskiego herbu „Jastrzębiec”. Z opisu z tamtego okresu wiadomo, że Niekursko miało dwóch sołtysów, trzech kmieci wolnych i sześciu zaciężnych, karczmarza, młynarza oraz dwóch zagrodników. Od 1738 do 1755 właścicielem wsi był Stanisław Poniatowski, a po nim, w latach 1755–1778, Józef Lasocki. Wedle spisu z 1782 roku wieś liczyła 8 wolnych, 8 czynszowych, 3 ćwierćłanowych chłopów, 5 półwłókowych i 5 drobnorolnych gospodarzy.
Do czasu rozbiorów miejscowość leżała w Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Wskutek II rozbioru Polski w 1793, miejscowość przeszła pod władanie Prus i jak cała Wielkopolska znalazła się w zaborze pruskim. W XVIII wieku rozróżniano dwie leżące blisko siebie osady Niekursko oraz Niekurski Młyn leżący nad Niekurską Strugą[3].
W granice Polski wieś powróciła w 1945 roku. Po wojnie wieś zamieszkała głównie ludność z województwa poznańskiego i warszawskiego oraz Kresów Wschodnich. W latach 1945–1954 siedziba władz gminy Niekursko. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa pilskiego.
Kultura
[edytuj | edytuj kod]W Niekursku znajduje się stary, zabytkowy park z pierwszej połowy XIX w.[4], w którym wznosi się dziewiętnastowieczny pałacyk. Obiektem godnym uwagi jest również kościół pw. św. Bartłomieja Apostoła z początku XIX wieku. Niekursko posiada szkołę podstawową, bibliotekę (filia Biblioteki Publicznej Miasta i Gminy im. Kazimiery Iłłakowiczówny w Trzciance), salkę katechetyczną oraz remizę Ochotniczej Straży Pożarnej.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 86751
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 822 [zarchiwizowane 2022-10-26] .
- ↑ a b c d e f Gąsiorowski 1992 ↓, s. 259.
- ↑ Janusz Beger: Biuletyn Informacji Publicznej - Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Poznaniu. wosoz.ibip.pl, 2013-09-10. [dostęp 2016-07-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-10-18)].
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Antoni Gąsiorowski: Słownik historyczno-geograficzny województwa poznańskiego w średniowieczu, cz. III L-Q, hasło „Niekursko”. Poznań: Wydawnictwo PTPN, 1992, s. 259.
- Małgorzata Linettej, Andrzej Świątek: Trzcianka. Miasto i gmina.. Poznań: Oficyna Wydawnicza GŁOS WIELKOPOLSKI, 2002, s. 22-23. ISBN 83-88965-26-3.
- Jan Dolata, Elżbieta Gajda, Henryk Rogacki: Trzcianka. Zarys dziejów. Trzcianka: Muzeum Ziemi Nadnoteckiej im. Wiktora Stachowiaka w Trzciance, 1997, s. 45,60,. ISBN 83-901269-2-3.
- Stanisława Zajchowska: Powiat trzcianecki wczoraj i dziś. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 1961, s. 83, 94,124-125.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Niekursko, [w:] Słownik historyczno-geograficzny ziem polskich w średniowieczu, Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk, 2010–2014 .