Niemieckie Towarzystwo Kulturalno-Społeczne we Wrocławiu
| Państwo | |
|---|---|
| Siedziba |
Saperów 12, 53-151 Wrocław |
| Data założenia | |
| Rodzaj stowarzyszenia | |
| Profil działalności | |
| Zasięg | |
| Przewodniczący | |
| Nr KRS | |
| Data rejestracji | |
| Strona internetowa | |
Niemieckie Towarzystwo Kulturalno-Społeczne we Wrocławiu (NTKS; Deutsche Sozial-Kulturelle Gesellschaft in Breslau; DSKG) – organizacja społeczna skupiająca niemiecką mniejszość narodową na Dolnym Śląsku powstała w 1957, ponownie zarejestrowana w 1991.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Organizacja została zarejestrowana przez władze PRL 4 maja 1957. U źródeł jej powstania leżała liberalizacja polityki wobec mniejszości narodowych w połowie lat 50. Zakres terytorialny działania Towarzystwa obejmował ówczesne województwo wrocławskie (z Legnicą, Jelenią Górą i Wałbrzychem) i – mimo podejmowanych prób stworzenia oddziałów na Pomorzu oraz Warmii i Mazurach – nie wykraczał poza granice regionu. Do Towarzystwa, które w początkowym okresie liczyło 4 tys. członków, mogły należeć osoby narodowości niemieckiej zamieszkałe w województwie wrocławskim bez względu na obywatelstwo (polskie lub wschodnioniemieckie)[1]. Większość członków posiadała obywatelstwo polskie lub była bezpaństwowcami, jednak w zarządzie zasiadały osoby z obywatelstwem NRD (m.in. pierwszy przewodniczący Richard Riedel). W pierwszych latach działalności opieką otoczyła Towarzystwo ambasada NRD, w późniejszym okresie zdystansowała się jednak od organizacji.
Celem działalności Towarzystwa jest pielęgnowanie kultury i języka niemieckiego oraz rozwój oświaty na obszarze Dolnego Śląska, reprezentacja mniejszości niemieckiej w kontaktach z władzami centralnymi i terenowymi oraz działanie na rzecz zbliżenia polsko-niemieckiego.
W pierwszym zjeździe w dniu 14 kwietnia 1957 uczestniczyło 132 delegatów oraz przedstawiciele ambasady NRD i przewodniczący Prezydium Powiatowej Rady Narodowej we Wrocławiu.
Początkowo Towarzystwo skupiało dwa oddziały miejskie: w Wałbrzychu i Wrocławiu oraz koła terenowe m.in. w Jeleniej Górze (Cieplicach), Mieroszowie-Unisławiu Śl., Świdnicy, Legnicy, Bolesławcu, Szczawnie-Zdroju, Kudowie, Nowej Rudzie i Boguszowie. W najbliższych latach część z tych ośrodków uległa likwidacji (m.in. Kudowa Zdrój i Świdnica) na skutek masowych wyjazdów mniejszości niemieckiej do NRD i RFN. W 1960 liczba kół wynosiła 9, a liczba członków towarzystwa zmniejszyła się do 750. Około 2/3 członków należała do organizacji w Wałbrzychu i Wrocławiu.
Organizacja była finansowana ze środków Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, składek członkowskich oraz dochodów własnych (m.in. z organizacji imprez oraz utrzymywania klubu w Wałbrzychu).
W latach 60. i 70. aktywność Towarzystwa osłabła, co wiązało się z licznymi wyjazdami do NRD i RFN. W 1972 zmieniła ona nazwę na Niemieckie Towarzystwo Wspólno-Kulturalne, a Towarzystwo zobowiązano do walki o socjalizm w kraju, pokój na świecie oraz przyjaźń między narodami, jak również popularyzację tzw. dorobku NRD i PRL wśród dolnośląskich Niemców.
Organizacja w zasadzie przetrwała do przełomu demokratycznego w 1989 (w okresie stanu wojennego była zawieszona). Na początku lat 90. na jej podstawie powstały cztery Towarzystwa Społeczno-Kulturalne Niemców we Wrocławiu, w Wałbrzychu, w Jeleniej Górze i w Legnicy, następnie również Towarzystwo w Kamiennej Górze oraz wrocławski oddział Związku Młodzieży Mniejszości Niemieckiej w Polsce. W 2011 zarejestrowano Niemieckie Towarzystwo Kulturalno-Społeczne w Kłodzku[2][3]. Każdy z oddziałów został zaopatrzony w siedziby odnowione z pieniędzy rządu RFN.
Współczesność
[edytuj | edytuj kod]Obecnie Towarzystwo liczy 1,4 tys. członków zwyczajnych i wspierających, wśród nich również osoby pochodzenia polskiego zainteresowane kulturą niemiecką. Celem Towarzystwa pozostaje – podobnie jak w PRL – pielęgnowanie i popularyzowanie języka niemieckiego (są prowadzone kursy języka niemieckiego dla jego członków) oraz kultury Dolnego Śląska przy współpracy ze społecznością polską i władzami samorządowymi.
W ramach Towarzystwa działają trzy Komisje: Kultury, Socjalna oraz ds. dzieci i młodzieży. Organizacja wydaje własny kwartalnik „Niederschlesisches Informationslblatt” (Dolnośląski Biuletyn Informacyjny), od 2011 roku pod zmienionym tytułem „Niederschlesische Informationen”[4]. Towarzystwo jest wspierane materialnie i logistycznie przez Konsulat Generalny RFN we Wrocławiu, Instytut Stosunków Zagranicznych w Stuttgarcie, Fundację Rozwoju Śląska i Wspierania Inicjatyw Lokalnych oraz Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji.
Długoletnimi przewodniczącymi Towarzystwa byli Friedrich Petrach oraz Renata Zajączkowska[5]. Od wiosny 2019 jest nią Krystyna Kadlewicz[6][7].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Przewidziano jednak również członkostwo honorowe, które mogli uzyskać Polacy szczególnie zainteresowani kulturą niemiecką.
- ↑ Horst Ulbrich: Rückblick und Zukunft des DFK Glatz. DFK Glatz, 2021-06-16. [dostęp 2021-06-19]. (niem.).
- ↑ NTSK w Kłodzku. Dane z KRS. www.krs-online.com.pl. [dostęp 2021-06-19]. (pol.).
- ↑ „Niederschlesische Informationen” („Informacje Dolnośląskie” ISSN 2299-2510)
- ↑ Wanda Dybalska: Berta już płakać przestała. wyborcza.pl, 19 czerwca 2002. [dostęp 2022-02-10]. (pol.).
- ↑ DSKG Breslau/ NTKS Wrocław. Zarząd. NTKS Wrocław, 2021-06-16. [dostęp 2021-06-19]. (niem.).
- ↑ Rudolf Urban: Neuer Vorstand – neue Herausforderungen?. wochenblatt.pl, 6 kwietnia 2019. [dostęp 2022-01-03]. (niem.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Beata Ociepka, Niemcy na Dolnym Śląsku w latach 1945–1970, Uniwersytet Wrocławski, Wrocław 1992