Nitnikowce
| Nematomorpha[1] | |
| Vejdovsky, 1886 | |
 Paragordius tricuspidatus | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Podkrólestwo | |
| Typ |
nitnikowce |
Nitnikowce (Nematomorpha), nitkowce, drucieńce (Gordiacea) – typ zwierząt, bardzo długich, wodnych bezkręgowców, wcześniej klasyfikowanych jako gromada typu obleńce, do których są podobne. Są uważane za grupę siostrzaną nicieni (Nematoda). Larwy prowadzą pasożytniczy tryb życia.
Występowanie[edytuj | edytuj kod]
Przedstawiciele tej grupy odnajdywani są w morzach (pelagicznie) oraz w jeziorach, kałużach, wilgotnej glebie na brzegach zbiorników wodnych i w studniach – są tak powszechne, że sądzono niegdyś, iż rodzą się spontanicznie z końskich włosów (nawiązuje do tego angielska nazwa horsehair worms). Są kosmopolityczne, przy czym głównie występują w strefach umiarkowanych i ciepłych.
Budowa zewnętrzna i wewnętrzna[edytuj | edytuj kod]
Nitnikowce zawdzięczają swoją nazwę niezwykłej długości ciała. Postacie dojrzałe są zawsze silnie wydłużone (od kilku milimetrów do 1,5 metra[2], przeciętnie 10–50 cm[3]) przy bardzo małej średnicy ciała (1–3 mm[3]).
Ciało silnie wydłużone, cylindryczne, włosowate, ma zabarwienie mleczne, żółtawe lub brązowawe. Jama ciała typu pseudocel. Przód jest zaokrąglony lub stożkowaty, tył zaokrąglony lub rozszczepiony na 2 lub 3 płaty wyrostków kaudalnych. W kutikuli larw jest chityna (w przeciwieństwie do kutikuli postaci dorosłych).
Nitnikowce nie mają układu oddechowego, krwionośnego i narządów wydalniczych. Ich układ pokarmowy jest silnie zredukowany[3]. Narządy zmysłu tworzą rozrzucone po całym ciele brodawki czuciowe. Gonady mają prostą budowę.
Tryb życia[edytuj | edytuj kod]
Niewiele wiadomo o ich trybie życia. Postacie larwalne są pasożytami przywr, pierścienic, mięczaków, skorupiaków, owadów (chruściki, prostoskrzydłe, chrząszcze[3]), wijów, pajęczaków, ryb i płazów. Formy dorosłe żyją wolno w morzach, wodach śródlądowych oraz wilgotnej glebie[2].
U nitnikowców występuje zapłodnienie wewnętrzne. Samice składają do wody dziesiątki tysięcy[3] (do około 1 mln[2]) jaj w postaci śluzowatych sznurów lub pojedynczo. Larwy przebywają w wodzie lub w wilgotnej glebie. Są połykane przez żywiciela jako pokarm lub wwiercają się w jego miękkie tkanki, dostając się do jamy ciała. Po osiągnięciu formy młodocianej wydostają się z niego, przebijając ścianę, do wody[2].
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
Typ jest nieliczny, obejmuje około 320 gatunków, z czego 11 stwierdzono w Polsce (m.in. Gordius aquaticus – drucieniec wodny)[2]. Dzieli się na 2 gromady:
- Gordioida (żyją w zbiornikach słodkowodnych i na ich brzegach)
- Nectonematoida (pelagiczne gatunki morskie)
Znaczenie[edytuj | edytuj kod]
Nitnikowce, choć prowadzą pasożytniczy tryb życia, nie są groźne dla ludzi ani zwierząt hodowlanych. Można odróżnić je od niebezpiecznych dla ludzi nicieni, zwracając uwagę przede wszystkim na charakterystycznie wydłużone proporcje ciała, a pod lupą – na brak haczyka na końcu ciała.
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Nematomorpha, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b c d e Fauna Polski – charakterystyka i wykaz gatunków. Bogdanowicz W., Chudzicka E., Pilipiuk I. i Skibińska E. (red.). T. III. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2008, s. 479–480. ISBN 978-83-88147-09-8.
- ↑ a b c d e Zoologia : bezkręgowce. T. 1. Red. nauk. Czesław Błaszak. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2009. ISBN 978-83-01-16108-8.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Czesław Jura: Bezkręgowce : podstawy morfologii funkcjonalnej, systematyki i filogenezy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2007. ISBN 978-83-01-14595-8.
- Zoologia : bezkręgowce. T. 1. Red. nauk. Czesław Błaszak. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2009. ISBN 978-83-01-16108-8.