53°16′11″N 18°35′33″E/53,269722 18,592500Nowy Dwór Królewski
| Artykuł |
53°16′11″N 18°35′33″E |
|---|---|
| - błąd |
38 m |
| WD |
53°16'9"N, 18°35'26"E |
| - błąd |
38 m |
| Odległość |
151 m |
| wieś | |
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (III 2011) |
172[1] |
| Strefa numeracyjna |
56 |
| Kod pocztowy |
86-221[2] |
| Tablice rejestracyjne |
CCH |
| SIMC |
0848115 |
Położenie na mapie gminy Papowo Biskupie  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego  | |
Położenie na mapie powiatu chełmińskiego  | |
| 53°16′11″N 18°35′33″E/53,269722 18,592500
| |
Nowy Dwór Królewski (wymowa: IPA: ˈnɔvɨ ˈdvur kruˈlɛfsʲci, AS3 novy dvur krulefsʹḱi) – wieś w północnej Polsce, położona w województwie kujawsko-pomorskim, w powiecie chełmińskim (na obrzeżu), w gminie Papowo Biskupie. Po raz pierwszy wzmiankowana została w XIV w. Nowy Dwór Królewski wchodzi w skład sołectwa Niemczyk[3]. Wieś należy do Parafii św. Mikołaja w Papowie Biskupim[4]. Miejscowość nie dzieli się na części[5]. W miejscowości znajduje się zabytkowy pałac[6].
Miejscowość należy do tzw. wsi zwartych[7].
Położenie[edytuj | edytuj kod]
Nowy Dwór Królewski leży na ziemi chełmińskiej. Powierzchnia zabudowy wsi obejmuje 3,37 km²[5]. Sąsiednie wsie to Niemczyk, Folgowo, Papowo Biskupie, Wrocławki (na obszarze gminy Papowo Biskupie[8]) i Bartlewo[9][10].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Średniowiecze[edytuj | edytuj kod]
Zanim pojawili się Krzyżacy Nowy Dwór Królewski najprawdopodobniej został nawrócony na chrześcijaństwo[11]. Po raz pierwszy miejscowość wzmiankowana została w 1398[12]. W dokumentach i kronikach występowała pod niemieckimi nazwami: Nuwenhof (1398), Nuwenhuf, Nuwemhoff, Koenigliche Neuhof[12]. W średniowieczu wieś należała do komturstwa, a później prokuratorstwa papowskiego, tworzyła z pobliskimi miejscowościami tzw. klucz papowski[12]. W latach 1398-1421 mieścił się tu folwark Zakonu Krzyżackiego[12]. Od 1505 wieś stała się własnością biskupów chełmińskich[12].
Czasy zaborów i okres międzywojenny[edytuj | edytuj kod]
Od 1772 wieś przeszła pod własność Prus Zachodnich, w departamencie kwidzyńskim. Pierwszy dokładny opis wraz z imiennym spisem mieszkańców został sporządzony w 1773:
Folwark, w którym mieszka Walenty Kubasiński potrzebuje reparacji. Stodoła średnia o 3 klepiskach i o 3 sąsiekach postanowiona sede vaxcante i już przed JMX ekonoma przyjęta: ta jest należycie dobra. Pobok owczarnia dobra, śpichlerz reparacji potrzebuje, także i piwnica pod tymże śpichlerzem. Chlewy niedobre.
Inwentarz folwarku nowodworskiego.
A naprzód oborą była: wołów robotnych 17, klacz ze źrebnięciem 1, koń dobry. Obora świni, świni starych 4, 4 wieprzów trzyletnich 4, świni rocznych 3, wieprzków rocznych 4, wieprzków adwentowych 8, świnek takich 2, wieprzków latosich 7, świnek takichże 5. Obora ptastwa: gęsi starych z gąsiorem 22, kaczek z kaczorek 8, kokoszy kogutami 22. Owczarnia: spółkowych jagniąt latosich owieczek 37, kopów 3.
W 1773 roku odbył się spis ludności. Wieś liczyła wtedy 44 osoby. Wśród nich byli: Andrzej Kamiński, chłopi folwarczni Andrzej Klucznierski i Car Bogulski[12]. Około 1868 roku Nowy Dwór Królewski liczył 166 hektarów powierzchni, 13 budynków (5 mieszkalnych). Wieś zamieszkiwało wtedy 82 mieszkańców[12].
W czasie rozbiorów Polski Nowy Dwór Królewski znajdował się w powiecie chełmińskim. W XIX wieku nastąpiło wybrukowanie i utwardzenie dróg. Od 1900 roku cała miejscowość należała do Zuzanny Witte[12]. W latach 1910-1945 miejscowość należała do Gerharda Witte[12]. Z 1922 roku sędziowym rozjemcą był Bronisław Wojnowski, a jego zastępcą Jan Drews. Nie wiadomo jakie imię nosił posterunkowy w miejscowość. Wiadomo, że miał na nazwisko Budzikowski. Położną w tym czasie została Stanisława Popławska[5].
II wojna światowa[edytuj | edytuj kod]
Kilka dni przed wybuchem II wojny światowej większość mieszkańców wyjechało w obawie przed atakiem niemieckich wojsk. Po wybuchu wojny w miejscowości rozpoczęto germanizację. Wolność przyniosły wojska 70 Armii 2 Frontu Białoruskiego pod dowódcę generała Pawłowa[5]. Po II wojnie światowej folwark należący wcześniej do Gerharda Witte znacjonalizowano i przedzielono do Państwowego Funduszu Ziemi[12].
Okres komunistyczny[edytuj | edytuj kod]
W okresie lat 1954-1956 prowadzono dokument o nazwie RSW „Zwycięstwo”. Była to dokumentacja osobowa i płacowa księga rozliczeń[13]. Obecnie dokument jest przechowywany w Archiwum Państwowym w Toruniu. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa toruńskiego. W 1982 roku wystawiono figurkę Maryjną[14].
Czasy współczesne[edytuj | edytuj kod]
W 1993 roku Nowy Dwór Królewski podłączono do wodociągów[15]. W 2005 roku w miejscowości wybudowano chodniki i zatokę postojową przy przystanku autobusowym[16]. W 2006 roku wyremontowano świetlicę[16]. W 2008 roku wyremontowano drogę gminną[17]. W latach 2009-2010 budowano sieć kanalizacyjną w Nowym Dworze Królewskim[17]. W 2010 roku wyremontowano i wyposażono świetlicę szkolną oraz wybudowano przy świetlicy plac zabaw[17]. W 2012 roku wyremontowano drogę gminną[18]
Udział Nowego Dworu Królewskiego w rozwój gminy jest znikomy. W latach 1990-1994 jednym z członków Rady Gminy został Jan Brążkowski[5]. W 2013 roku w Nowym Dworze Królewskim działały dwa podmioty gospodarcze[12].
Warunki naturalne[edytuj | edytuj kod]
Nowy Dwór Królewski leży na nizinnym terenie na obszarach ziemi chełmińskiej. W miejscowości przeważają gleby bielicowe. Średnia temperatura w poszczególnych miesiącach wynosi:
| miesiąc | temperatura |
|---|---|
| styczeń | –1 °C |
| kwiecień | +8 °C |
| lipiec | +17 °C |
| październik | +9 °C |
Suma opadów w półroczu chłodnym wynosi 200 mm, w ciepłym – 350 mm. Średnia liczba dni z pokrywą śnieżną wynosi 60 dni, z silnymi wiatrami – 20 dni[19].
Demografia[edytuj | edytuj kod]
| Rok | Liczba ludności |
|---|---|
| 1773 (pierwszy spis) | 44 |
| 1864 | 97 |
| 1885 | 72 |
| 1910[5] | 135 |
| 1921[20] | 169 |
| 1993 | 175 |
| 1995[5] | 137 |
W 1921 w miejscowości zamieszkiwało 85 mężczyzn i 84 kobiet. Większość z nich była wyznania katolickiego (165 osób), zaś pozostała część populacji było ewangelikami. 161 mieszkańców było Polakami, zaś pozostała część stanowili Niemcy[20].
Ochrona środowiska[edytuj | edytuj kod]
Powietrze w miejscowości jest zanieczyszczone głównie od palenia odpadów w domach mieszkańców. Prawnie chronione są dwa dęby i jeden klon na obszarze parku[21].
Gospodarka[edytuj | edytuj kod]
Miejscowość ma charakter rolniczy. Nowy Dwór Królewski należy do strefy osadniczo – rolniczej A na obszarze Gminy Papowo Biskupie[22]. Oprócz tego we wsi prowadzi się firmę z branży transportu publicznego. Przedsiębiorstwo założył Krzysztof Zieliński. Jego zakład działa na obszarze całej Polski[23]. Ze względu na uprawę pszenicy i buraków miejscowość (jak i inne wsie w gminie) potocznie nazywa się wsiami pszenno-buraczamymi[21].
Dostęp do Internetu umożliwiają tacy dostawcy jak: NovaNet, iPlus, StarDSL, Astra2Connect, Kempa, Dialog, Era, Luvonet.pl, Cyfrowy Polsat, Netia, Netk@, Nordisk Polska, Pagi, Polnetkom, Siemens, SQS Polska, Telekom, Telekomunikacja Polska, TS2, Ttcoom, Wachowiak & Syn, Computex Telecommunication, Easyspot, GTS Energis, IT Partners Telco Sp. z o.o.[24]
Atrakcje turystyczne[edytuj | edytuj kod]
- Pałac o cechach neoklasycystycznych z około 1875 roku[5].
- Park położony wzdłuż drogi z Papowa Biskupiego[21].
Na obszarze Nowego Dworu Królewskiego nie istnieje żadem bankomat[25]. Mieszkańcy z miejscowości podczas choroby są wysyłani do szpitala w Chełmży[26].
Organizacja i instytucje[edytuj | edytuj kod]
W centrum wsi położona jest świetlica. W czasie wakacji to tutaj dzieci ze wsi i także z sąsiedniego Niemczyku spędzają wolny czas. W czasie wyborów w Polsce to tutaj odbywa się głosowanie. Poza tą świetlicą nie działa żadna inna organizacja czy instytucja. Obecnie obiekt jest remontowany ze względu na projekt Odnowa i rozwój wsi[27].
Edukacja[edytuj | edytuj kod]
Wieś nie posiada placówek edukacyjnych. Uczniowie szkół podstawowych dojeżdżają autobusem szkolnym do Dubielna, a gimnazjaliści do Papowa Biskupiego. W przeszłości dzieci i młodzież Nowego Dworu Królewskiego kształciła się w Niemczyku[5]. Od roku 1980 dzieci i młodzież mogą uczestniczyć w Dziecięcym Zespole Pieśni i Tańca Kundzia[5].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 840 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ Biuletyn Zamówień Publicznych Nr 151 z dnia 03. [dostęp 2010-03-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2005-05-20)].
- ↑ Parafia Rzymsko-Katolicka pw. św. Mikołaja. [dostęp 2010-03-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-05-10)].
- ↑ a b c d e f g h i j W. Rodzynkowski: Zarys Dziejów Gminy Papowo Biskupie. Papowo Biskupie: Urząd Gminy, 1996.
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych na terenie województwa kujawsko-pomorskiego stan na dzień 31 grudnia 2011 roku, s. 29. [dostęp 2012-02-07].
- ↑ Parafia św. Mikołaja w Papowie Biskupim. W: ks. Stanisław Kardasz (redaktor naczelny): Diecezja Toruńska historia i teraźniejszość tom 5 Dekanat Chełmiński. Toruń: Konserwatorium Diecezjalne, 1995, s. 98. ISBN 83-86471-20-4.
- ↑ Mapa gminy Papowo Biskupie. [dostęp 2010-03-12].
- ↑ Mapa samochodowa gminy Papowo Biskupie. [dostęp 2010-03-12].
- ↑ Mapa Nowy Dwór Królewski, plan Nowy Dwór Królewski, mapa Nowego Dworu Królewskiego. [dostęp 2010-03-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-06-03)].
- ↑ Parafia św. Mikołaja w Papowie Biskupim. W: ks. Stanisław Kardasz (redaktor naczelny): Diecezja Toruńska historia i teraźniejszość tom 5 Dekanat Chełmiński. Toruń: Konserwatorium Diecezjalne, 1995, s. 99. ISBN 83-86471-20-4.
- ↑ a b c d e f g h i j k Waldemar Rozynkowski: Szkice z dziejów Gminy Papowo Biskupie. Papowo Biskupie: Stowarzyszenie Rozwoju Gminy Papowo Biskupie, 2014, s. 132. ISBN 978-83-940216-0-3.
- ↑ RSW „Zwycięstwo” w Nowym Dworze Królewskim. [dostęp 2010-03-12].
- ↑ Data wystawienia znajduje się na tabliczce.
- ↑ Waldemar Rozynkowski: Szkice z dziejów Gminy Papowo Biskupie. Papowo Biskupie: Stowarzyszenie Rozwoju Gminy Papowo Biskupie, 2014, s. 141. ISBN 978-83-940216-0-3.
- ↑ a b Waldemar Rozynkowski: Szkice z dziejów Gminy Papowo Biskupie. Papowo Biskupie: Stowarzyszenie Rozwoju Gminy Papowo Biskupie, 2014, s. 144. ISBN 978-83-940216-0-3.
- ↑ a b c Waldemar Rozynkowski: Szkice z dziejów Gminy Papowo Biskupie. Papowo Biskupie: Stowarzyszenie Rozwoju Gminy Papowo Biskupie, 2014, s. 145. ISBN 978-83-940216-0-3.
- ↑ Waldemar Rozynkowski: Szkice z dziejów Gminy Papowo Biskupie. Papowo Biskupie: Stowarzyszenie Rozwoju Gminy Papowo Biskupie, 2014, s. 146. ISBN 978-83-940216-0-3.
- ↑ J. Dajek (red.): Atlas geograficzny. Polska, kontynenty, świat. Wrocław: Nowa Era, 2009. ISBN 978-83-7409-721-5.
- ↑ a b Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej opracowany na podstawie wyników pierwszego powszechnego spisu ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych, T. 11, Województwo pomorskie. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 1926, s. 7-10, 57-59.
- ↑ a b c Strategia rozwoju Gminy na lata 2000-2010. [dostęp 2010-03-22]. (pol.).
- ↑ GOSPODARKA MIESZKANIOWA STAN INFRASTRUKTURY TECHNICZNEJ. [dostęp 2010-03-22]. (pol.).
- ↑ Rejestry i ewidencje. [dostęp 2010-03-22]. (pol.).
- ↑ Dostęp do Internetu: Kujawsko-pomorskie chełmiński Nowy Dwór Królewski. [dostęp 2010-04-02]. (pol.).
- ↑ Bankomaty Nowy Dwór Królewski, bankomat Nowy Dwór Królewski. [dostęp 2010-03-22]. (pol.).
- ↑ Szpitale Nowy Dwór Królewski, Centrum miasta - Zumi.pl Lokalizator internetowy. [dostęp 2010-03-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-08-22)]. (pol.).
- ↑ Gmina Papowo Biskupie inwestuje w kulturę. [dostęp 2010-03-12].
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Siedziba gminy: Papowo Biskupie
