Przejdź do zawartości

Obrożnik

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Ten artykuł dotyczy gryzonia. Zobacz też: ptaki o tej samej nazwie.
Obrożnik
Dicrostonyx
Gloger, 1841[1]
Ilustracja
Obrożnik grenlandzki (D. groenlandicus)
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ssaki

Podgromada

żyworodne

Infragromada

łożyskowce

Rząd

gryzonie

Podrząd

Supramyomorpha

Infrarząd

myszokształtne

Nadrodzina

myszowe

Rodzina

chomikowate

Podrodzina

karczowniki

Plemię

Dicrostonychini

Rodzaj

obrożnik

Typ nomenklatoryczny

Mus hudsonius Pallas, 1778

Synonimy
Rodzaje i gatunki

2 podrodzaje i 10 gatunków (w tym 3 wymarłe) – zobacz opis w tekście

Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Obrożnik[9] (Dicrostonyx) – rodzaj ssaków z podrodziny karczowników (Arvicolinae) w obrębie rodziny chomikowatych (Cricetidae).

Rozmieszczenie geograficzne

[edytuj | edytuj kod]

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Ameryce Północnej i Azji[10][11][12].

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]

Długość ciała (bez ogona) 88–160 mm, długość ogona 9–22 mm; masa ciała 35–155 g[11][13].

Systematyka

[edytuj | edytuj kod]

Rodzaj zdefiniował w 1841 roku niemiecki zoolog Constantin Wilhelm Lambert Gloger w książce swojego autorstwa poświęconej historii naturalnej[1]. Gloger w swojej diagnozie nie wymienił żadnego gatunku; na gatunek typowy wyznaczono (późniejsze oznaczenie) obrożnika labradorskiego (D. hudsonius)

Etymologia

[edytuj | edytuj kod]
  • Cuniculus: łac. cuniculus ‘królik’[14]. Gatunek typowy: Wagler wymienił dwa gatunki – Mus torquatus Pallas, 1779 i Mus lemmus Linnaeus, 1758 – z których gatunkiem typowym jest Mus torquatus Pallas, 1778.
  • Dicrostonyx: gr. δικρος dikros ‘rozwidlony’; ονυξ onux, ονυχος onukhos ‘pazur’[15].
  • Myolemmus: gr. μυς mus, μυος muos ‘mysz’; rodzaj Lemmus Link, 1795 (leming)[16]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Arvicola (Myolemmus) ambiguus Pomel, 1853 (nomen dubium).
  • Misothermus: gr. μισεω miseō ‘nienawidzić’; θερμος thermos ‘ciepło, gorąc’[17]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Mus torquatus Pallas, 1778.
  • Borioikon (Borioicon): gr. τα βορεια ta boreia ‘północ’; οικων oikōn ‘mieszkaniec’[18]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Mus torquatus Pallas, 1778.
  • Tylonyx: gr. τυλος tulos ‘stwardniały, guzek’; ονυξ onux, ονυχος onukhos ‘pazur, paznokieć’[19]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Mus torquatus Pallas, 1778.

Podział systematyczny

[edytuj | edytuj kod]

Do rodzaju należą następujące występujące współcześnie gatunki zgrupowane w dwóch podrodzajach[20][13][10]:

Podrodzaj Grafika Gatunek Autor i rok opisu Nazwa zwyczajowa[9] Podgatunki[11][10][13] Rozmieszczenie geograficzne[11][10][13] Podstawowe wymiary[11][13][c] Status
IUCN[21]
Myolemmus
Dicrostonyx torquatus (Pallas, 1778) obrożnik tundrowy 3 podgatunki endemit Rosji (Morze Białe na wschód do półwyspów Czukockiego i Kamczatki, Nowa Ziemia i Wyspy Nowosyberyjskie) DC: 8,8–14 cm
DO: 1,1–2,1 cm
MC: 63–155 g 		 LC 
Dicrostonyx
Dicrostonyx groenlandicus (Traill, 1823) obrożnik grenlandzki 6 podgatunków północno-wschodnia Rosja (Wyspa Wrangla), północno-zachodnie Stany Zjednoczone (Alaska), północna Kanada (północny Jukon na wschód do północnego Nunavut, Archipelag Arktyczny) i Grenlandia DC: 11,3–15,1 cm
DO: 1,1–2,2 cm
MC: 52–114 g 		 LC 
Dicrostonyx Dicrostonyx richardsoni Merriam, 1900 obrożnik zmienny gatunek monotypowy endemit Kanady (południowo-wschodnie Terytoria Północno-Zachodnie do północno-wschodniej Manitoby, na zachód od Zatoki Hudsona) DC: 10,6–13,5 cm
DO: 0,9–1,5 cm
MC: 35–90 g 		 LC 
Dicrostonyx
Dicrostonyx hudsonius (Pallas, 1778) obrożnik labradorski gatunek monotypowy endemit Kanady (północny Quebec i Labrador (włącznie z Wyspami Belchera i King George) DC: 11,2–16 cm
DO: 1,2–2,2 cm
MC: 40–90 g 		 LC 
Dicrostonyx Dicrostonyx nunatakensis Youngman, 1967 obrożnik górski gatunek monotypowy endemit Kanady (skaliste siedliska w górach Ogilvie (północny Jukon)) DC: 11,7–11,8 cm
DO: 1,1–1,2 cm
MC: brak danych 		 LC 
Dicrostonyx
Dicrostonyx nelsoni Merriam, 1900 obrożnik alaskański gatunek monotypowy endemit Stanów Zjednoczonych (zachodnia Alaska, od półwyspu Seward na południe do półwyspu Alaska oraz Wyspa Świętego Wawrzyńca) DC: 12,6–13,5 cm
DO: 0,9–1,3 cm
MC: 45–72 g 		 LC 
Dicrostonyx Dicrostonyx unalascensis Merriam, 1900 obrożnik wyspowy gatunek monotypowy endemit Stanów Zjednoczonych (wyspa Unalaska (Aleuty u wybrzeży Alaski)) brak danych  DD 

Kategorie IUCN:  LC  – gatunek najmniejszej troski,  DD  – gatunki o nieokreślonym stopniu zagrożenia.

Opisano również gatunki wymarłe z okresu plejstocenu:

Uwagi

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Nazwa nieważna, odrzucona dla celów nomenklatorycznych na mocy uprawnień ICZN[2]; młodszy homonim Cuniculus Brisson, 1762 (Dipodidae).
  2. ↑ Niepoprawna późniejsza pisownia Borioikon Poliakov, 1881.
  3. ↑ DC – długość ciała; DO – długość ogona; MC – masa ciała

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b C.W.L. Gloger: Gemeinnütziges Hand- und Hilfsbuch der Naturgeschichte. Cz. 1. Breslau: A. Schulz, 1841, s. 97. (niem.).
  2. ↑ ICZN. Regnum Animale ..., Ed. 2 (M.J. Brisson, 1762): rejected for nomenciatural purposes, with the conservation of the mammalian generic names Philander (Marsupialia), Pteropus (Chiroptera), Glis, Cuniculus and Hydrochoerus (Rodentia), Meles, Lutra and Hyaena (Carnivora), Tapirus (Perissodactyla), Tragulus and Giraffa (Artiodactyla). „The Bulletin of zoological nomenclature”. 55 (1), s. 64–71, 1998. (ang.). 
  3. ↑ J.G. Wagler: Natürliches System der Amphibien, mit vorangehender Classification der Säugethiere und Vögel. Ein Beitrag zur vergleichenden Zoologie. München, Stuttgart und Tübingen: In der J.G. Cotta’scchen Buchhandlung, 1830, s. 21. (niem.).
  4. ↑ A.N. Pomel: Catalogue méthodique et descriptif des vertébrés fossiles découverts dans le bassin hydrographique supérieur de la Loire, et surtout de la vallée de son affluent principal, L’Allier. Paris: J.-B. Baillière, 1853, s. 27. (fr.).
  5. ↑ R.F. Hensel. Beiträge zur Kenntniss fossiler Säugethiere. Insektenfresser und Nagethiere der Diluvialformation. „Zeitschrift der Deutschen Geologischen Gesellschaft”. 7, s. 492, 1855. (niem.). 
  6. ↑ И.С. Поляков. Систематический обзор полевок, водящихся в Сибири. „Запи́ски Импера́торской Акаде́мии нау́к”. VIIe série. 39 (Приложение 2), s. 34, 1881. (ros.). 
  7. ↑ E. Büchner: Научные результаты путешествий Н. М. Пржевальскаго по Центральной Азии, изданные на средства, пожалованныя Его Императорским Высочеством Государем наследником цесаревичем Николаем Александровичем, Императорскою академиею наук / Wissenschaftliche Resultate der von N. M. Przewalski nach Central-Asien Unternommenen Reisen. Cz. Отдел зоологический I / Zoologischer Theil I: Млекопитающія / Saugethiere. Санктнетербургъ / St. Petersburg: Продается у Комисюнеровъ Императорской Академіи Наукъ / Comissionäre Kaiserlichen Akademie der Wissenschaften, 1889, s. 127 (przypis). (ros. • niem.).
  8. ↑ F.E. Schulze. Mammalia Europaea. „Helios – Abhandlungen und Mitteilungen aus dem Gesamtgebiete der Naturwissenschaften”. 14, s. 83, 1897. (niem.). 
  9. ↑ a b Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 235–236. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
  10. ↑ a b c d C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 344–346. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
  11. ↑ a b c d e U. Pardiñas, P. Myers, L. León-Paniagua, N.O. Garza, J. Cook, B. Kryštufek, R. Haslauer, R. Bradley, G. Shenbrot & J. Patton. Opisy gatunków Cricetidae: U. Pardiñas, D. Ruelas, J. Brito, L. Bradley, R. Bradley, N.O. Garza, B. Kryštufek, J. Cook, E.C. Soto, J. Salazar-Bravo, G. Shenbrot, E. Chiquito, A. Percequillo, J. Prado, R. Haslauer, J. Patton & L. León-Paniagua: Family Cricetidae (True Hamsters, Voles, Lemmings and New World Rats and Mice). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier & T.E. Lacher (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 7: Rodents II. Barcelona: Lynx Edicions, 2017, s. 297–299. ISBN 978-84-16728-04-6. (ang.).
  12. ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Dicrostonyx. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-11-20].
  13. ↑ a b c d e Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 222–223. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
  14. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 206.
  15. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 229.
  16. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 439.
  17. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 428.
  18. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 140.
  19. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 698.
  20. ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, J. Zijlstra & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.13) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2024-08-26]. (ang.).
  21. ↑ Taxonomy: Dicrostonyx – Genus. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2024-08-24]. (ang.).
  22. ↑ W.A. Sanford. On the Rodentia of the Someeset Caves. „The Quarterly journal of the Geological Society of London”. 26, s. 125, 1870. (ang.). 
  23. ↑ B.C. Зажигин: Ранние этапы эволюции копытных леммингов (Dicrostonychini, Microtinae, Rodentia) характерных представителей субарктической фауны Берингии. W: В.Л. Контримавичус: Берингия в кайнозое. Владивосток: Издательство ДВНЦ АН СССР, 1976, s. 283. (ros.).
  24. ↑ O. Fejfar. Über zwei neue Säugetiere aus dem Altpleistozan von Böhmen. „Neues Jahrbuch für Geologie und Paläontologie. Monatshefte”. 1966 (11), s. 680–691, 1966. (niem.). 

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Obrożnik&oldid=74627374”