Orzeszkowo (powiat międzychodzki)
52°33′03″N 16°06′06″E/52,550833 16,101667| wieś | |
 Kościół ewangelicki | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Sołectwo | |
| Liczba ludności |
202 |
| Strefa numeracyjna |
61 |
| Kod pocztowy |
64-420[2] |
| Tablice rejestracyjne |
PMI |
| SIMC |
0587956 |
Położenie na mapie gminy Kwilcz  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu międzychodzkiego  | |
| 52°33′03″N 16°06′06″E/52,550833 16,101667[1]
| |
Orzeszkowo – wieś w Polsce położona w województwie wielkopolskim, w powiecie międzychodzkim, w gminie Kwilcz, przy drodze krajowej nr 24. Wieś wchodzi w skład sołectwa Kwilcz. Jest tym samym największą wsią niesołecką w powiecie międzychodzkim.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Wieś pierwotnie związana była z Wielkopolską. Ma metrykę średniowieczną i istnieje co najmniej od XIV wieku. Po raz pierwszy wymieniana w dokumencie z 1393 jako Orseskovo, 1404 Orzeszcowo, a w 1415 odnotowano odmiejscowe nazwisko Orzeszkowski utworzone od nazwy wsi, a potem kolejno w 1420 Orzeskowo, 1422 Orzeschcowo, 1425 Orzeschkowo, 1432 Oreszkowo, 1434 Orzansgowo, 1444 Orzescowsky, 1447 Orzesskowo[3].
Osada mogła jednak powstać wcześniej niż odnotowują to zachowane zapisy historyczne. We wsi archeolodzy odnaleźli przedmioty żelazne takie jak topór, noże oraz fragment klucza, które przypuszczalnie pochodzą z X-XII wieku[3].
Miejscowość była wsią szlachecką należącą do lokalnych wielkopolskich rodów szlacheckich Kurnatowskich oraz Orzeszkowskich. W 1499 leżała w powiecie poznańskim Korony Królestwa Polskiego, a w 1508 należała do parafii Kwilcz[3].
W 1393 Dobiesław z Kwilcza posiadał dziedziny Orzeszkowo oraz Gwiazdowo. W 1404 odnotowano spór sądowy Wierzbięty z Orzeszkowa z Mikołajem z Tuczęp i Przytoczny o dziedzinę Tuczępy. Sołtysem wsi był w tym roku Marcin, który zawarł o nie ugodę ze Szczepanem Pożarowskim. W latach 1413-1447 właścicielem wsi był burgrabia poznański Dziersław z Orzeszkowa herbu Bylina, który od miejscowości przybrał odmiejscowe nazwisko Orzeszkowski. W 1502 Mikołaj Kurnatowski zapisał po 200 grzywien posagu i wiana na Kurnatowicach z młynami, a w zamian jego żona Małgorzata Orzeszkowska odstąpiła mu całą wieś Orzeszkowo. W 1510 właścicielem wsi był Mikołaj Kurnatowski, który jednocześnie pełnił funkcję sołtysa. W latach 1520-1521 wystąpił on w sądzie w imieniu miejscowych kmieci w ich sporze sądowym z plebanem z Kwilcza. W 1530, syn Mikołaja Kurnatowskiego, Wojciech Kurnatowski zapisał swojej żonie Annie po 400 złotych polskich posagu i wiana na całej wsi Orzeszkowo[3].
W 1499 wieś odnotowano w wykazach zaległości podatkowych. W 1508 miał w niej miejsce pobór od młyna o jednym kole oraz od 4 półłanków. W 1510 w Orzeszkowie było 3,5 łanów osiadłych, 12,5 łanów opuszczonych, młyn, karczma, dwóch zagrodników osiadłych oraz 4 zagrody opuszczone. W latach 1520-1521 w Orzeszkowie odnotowano 16 łanów opustoszałych. W 1563 miał miejsce pobór od 1,5 łana, karczmy dorocznej, dwóch młynów korzeczników mających po jednym kole wodnym. W 1564 we wsi odnotowano 5 łanów osiadłych. W 1577 płatnikami poboru ze wsi byli bracia Stanisław i Andrzej Kurnatowscy. W 1580 pobór odbył się z części Jakuba i Dobrogosta Kurnatowskich od połowy łana, 6 zagrodników, płatnego robotnika zwanego ratajem od pługa, młyna dorocznego o dwóch kołach. W latach 1581-1583 płatniczką poboru ze wsi była Agnieszka Kurnatowska[3].
W 1580 miejscowość była wsią szlachecką położoną w powiecie poznańskim województwa poznańskiego w Rzeczypospolitej Obojga Narodów[4].
W wyniku II rozbioru Rzeczypospolitej w 1793, miejscowość przeszła w posiadanie Prus i jak cała Wielkopolska znalazła się w zaborze pruskim. W okresie Wielkiego Księstwa Poznańskiego (1815-1848) miejscowość należała do wsi większych w ówczesnym pruskim powiecie Międzyrzecz w rejencji poznańskiej[5]. Orzeszkowo należało do okręgu kwileckiego tego powiatu i stanowiło część majątku Kwilcz, którego właścicielem był wówczas Arseni Kwilecki[5]. Według spisu urzędowego z 1837 roku wieś liczyła 267 mieszkańców, którzy zamieszkiwali 23 dymy (domostwa)[5].
W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa poznańskiego.
Zabytki[edytuj | edytuj kod]
- kościół ewangelicki z 1861
- cmentarz kalwiński, pocz. XIX
- dwór z 1 poł. XIX
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 93811
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 892 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ a b c d e Gąsiorowski 1999 ↓, s. 420-421.
- ↑ Adolf Pawiński, Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym, t. I, Wielkopolska, Warszawa 1883, s. 28.
- ↑ a b c Leon Plater: Opisanie historyczno-statystyczne Wielkiego Ksie̜ztwa Poznańskiego. Lipsk: Ksie̜garnia Zagraniczna (Librairie Étrangère) Jana Nepomucena Bobrowica, 1846, s. 256.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Antoni Gąsiorowski: Słownik historyczno-geograficzny województwa poznańskiego w średniowieczu, cz. III (L – Q), zeszyt 4, hasło „Orzeszkowo”. Poznań: Wydawnictwo PTPN, 1999, s. 453-454.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
| Wsie | |
|---|---|
| Osady | |
| Przysiółki | |
| Osady leśne | |
| Integralne części wsi |
