PWS-24
 PWS-24 w barwach LOT | |
| Dane podstawowe | |
| Państwo | |
|---|---|
| Producent | |
| Typ | |
| Konstrukcja |
górnopłat o konstrukcji mieszanej, podwozie klasyczne – stałe |
| Załoga |
2 |
| Historia | |
| Data oblotu | |
| Lata produkcji | |
| Wycofanie ze służby | |
| Dane techniczne | |
| Napęd |
1 silnik gwiazdowy, 9-cylindrowy Škoda Wright Whirlwind J5 (PWS-24) |
| Moc |
220 KM (162 kW) (PWS-24) |
| Wymiary | |
| Rozpiętość |
15,00 m |
| Długość |
9,65 m |
| Wysokość |
2,95 m |
| Powierzchnia nośna |
31,75 m² |
| Masa | |
| Własna |
1 245 kg (PWS-24) |
| Startowa |
1 867 kg (PWS-24) |
| Osiągi | |
| Prędkość maks. |
185 km/h (PWS-24) |
| Prędkość minimalna |
85 km/h (PWS-24) |
| Prędkość wznoszenia |
2,1 m/s (PWS-24) |
| Pułap |
3 330 m (PWS-24) |
| Zasięg |
750 km (PWS-24) |
| Dane operacyjne | |
| Liczba miejsc | |
| 4 | |
| Użytkownicy | |
| Polska | |
| Rzuty | |
| |
PWS-24 – pierwszy seryjnie produkowany samolot pasażerski polskiej konstrukcji wprowadzony do eksploatacji przez PLL LOT, skonstruowany w latach 1930-1931 przez inż. S. Cywińskiego z wytwórni PWS na bazie PWS-21bis. Był to sześciomiejscowy samolot pocztowo-komunikacyjny (4 pasażerów, 2 członków załogi) do obsługi linii krajowych, z czasem przystosowany także do zastosowań aerofotogrametrycznych. Pozostał jedynym seryjnie produkowanym polskim samolotem pasażerskim.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Prototyp o nr rej. SP-AGR oblatany został w sierpniu 1931 roku i po próbach został zmodyfikowany. W kwietniu 1932 roku przeszedł próby w PLL LOT i wygrał konkurs na następcę Junkersa F 13, wygrywając z Lublinem R.XVI. Koszt budowy samolotu seryjnego wynosił ok. 90 tys. zł[a]. Zamówienie złożone zostało w 1933 roku na 5 egzemplarzy SP-AJF, SP-AJG, SP-AJH, SP-AJJ, SP-AJK („Filip”, „Gienek”, „Hipek”, „Jacek” i „Kazik”). Samoloty SP-AGR, SP-AJF i SP-AJJ w połowie 1933 roku przerobione zostały na aerofotogrametryczne.
W samolotach aerofotogrametrycznych przebudowano kadłub, który uległ wydłużeniu. W miejscu kabiny pasażerskiej zamontowano aparaturę fotograficzną i podręczne laboratorium. W podłodze zamontowano przeszklone wzierniki do wykonywania zdjęć. Podwozie uległo zmianie, amortyzator został przesunięty ku dołowi. Samoloty otrzymały krajowe silniki Škoda-Wright o mocy startowej 235 KM i metalowe śmigło (nastawne na ziemi) typu Gnome-Rhone seria 350 nr 49[1].
Samoloty pierwszej serii wycofane zostały z użycia w 1936 roku, z wyjątkiem SP-AJJ wycofanego w 1938 roku.
W 1932 roku prototyp został wyposażony w silnik Lorraine Algol, o mocy 220 kW (300 KM), a w 1934 roku Pratt & Whitney Wasp Junior, o mocy 294 kW (400 KM), co dało początek wersji PWS-24 bis. Wersja ta zamówiona została przez PLL LOT w kolejnych 5 egzemplarzach i w 1935 roku odebrano samoloty oznaczone SP-AMN, SP-AMO, SP-AMP, SP- AMR i SP-AMS. Jeden z samolotów z poprzedniej serii SP-AJH został też przerobiony do wersji PWS-24 bis z nowym oznaczeniem SP-ASY.
Samolot PWS-24 bis nr SP-AMR w 1935 roku odstąpiono wojsku, SP-AMO w 1936 roku zakupiła Liga Morska i Kolonialna, SP-AMN wycofano z użycia w 1937 roku, a SP-AMP i SP-AMS przerobiono na aerofotogrametryczne w 1936 roku. SP-AMR rozbił się we wrześniu 1939 roku niedaleko Brześcia nad Bugiem. SP-AMS został ewakuowany do Rumunii i internowany, a w lutym 1940 przejęty przez rząd Rumunii i używany zgodnie z przeznaczeniem jako fotogrametryczny przez linie LARES, do czasu skasowania po wypadku z datą 8 września 1940[2].
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Koszt budowy 5 sztuk, zarówno PWS-24, jak i PWS-24bis, określano jako 450 tys. zł (Mazur 2016 ↓, s. 13-16)
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Samolot fotogrametryczny PWS-24bis. „Skrzydlata Polska”. 39/1962, s. 18, 30 września 1962. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności. ISSN 0137-866X. OCLC 839207783.
- ↑ Mazur 2016 ↓, s. 56.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Andrzej Glass Polskie konstrukcje lotnicze 1893-1939 wyd. Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, Warszawa 1977
- Wojciech Mazur: Samoloty komunikacyjne PLL LOT. T. 81. Edipresse Polska S.A., 2016, seria: Wielki Leksykon Uzbrojenia. Wrzesień 1939. ISBN 978-83-7945-055-8.
- Jerzy Litwiński. PWS-24 pierwszy seryjny polski samolot komunikacyjny. „Lotnictwo: Aviation International”. 1/2016, s. 90-98, styczeń 2016. Warszawa: Zespół Badań i Analiz Militarnych. ISSN 2450-1298. OCLC 32174832.