Przejdź do zawartości

Parafia Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny i św. Antoniego z Padwy w Postawach

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Parafia Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny i Świętego Antoniego z Padwy
Парафія Беззаганнага Зачацця Найсвяцейшай Дзевы Марыі і Святога Антонія Падуанскага y Паставах
Ilustracja
kościół parafialny
Państwo

 Białoruś

Siedziba

Postawy

Adres

ul. Nadbrzeżna 10, 211875 Postawy

Data powołania

XVI w.

Wyznanie

katolickie

Kościół

rzymskokatolicki

Diecezja

witebska

Dekanat

Postawy

Kościół

św. Antoniego Padewskiego w Postawach

Administrator

ks. Wadim Prosianoj SCJ

Wezwanie

Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny i Świętego Antoniego Padewskiego

Wspomnienie liturgiczne

8 grudnia, 13 czerwca

Położenie na mapie Białorusi
Mapa konturowa Białorusi, u góry nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Parafia Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny i Świętego Antoniego z Padwy”
Ziemia55°06′52,7″N 26°50′37,9″E/55,114639 26,843861

Parafia Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny i Świętego Antoniego z Padwy w Postawach (biał. Парафія Беззаганнага Зачацця Найсвяцейшай Дзевы Марыі і Святога Антонія Падуанскага y Паставах) – parafia rzymskokatolicka w Postawach. Jest siedzibą dekanatu postawskiego diecezji witebskiej. Została utworzona w XVI w. Parafię prowadzą księża Najświętszego Serca Jezusowego.

Historia

[edytuj | edytuj kod]

Lata 1516-1939

[edytuj | edytuj kod]

Kościół Opieki Najświętszej Maryi Panny

[edytuj | edytuj kod]

W 1516 r. właściciel miejscowych dóbr Jan Zenowicz herbu Deszpot ufundował przy rynku drewniany kościół parafialny Opieki Najświętszej Maryi Panny. Od fundatora zostało nadane: 6 domów z plebanią i szpitalem, folwark Pierzkowszczyzna i Sutoki, wioski: Hutory, Kudłaki, Markowo i inne. Ogółem parafia posiadała 23 włóki i 18 morgów ziemi. W opisie diecezji wileńskiej sporządzonym przez prałata Jana Albina w 1522 r. wspomniano o niekonsekrowanym jeszcze kościele w Postawach. Na prośbę księdza Mikołaja z Wojcieszyna w 1522 r. synowie Jana Zenowicza potwierdzili ten fundusz. Kościół spłonął podczas pożaru miasteczka ok. 1660 r., podczas wojny polsko-rosyjskiej. W 1744 r. parafia znajdowała się w dekanacie świrskim diecezji wileńskiej[1]. Po pożarze Postaw w 1760 r. kościół został odbudowany przez potomków fundatora, a 20 lat później odnowiony przez ks. Józefa Brożyńskiego za pieniądze Konstantego hr Tyzenhauza. Świątyni nadano wezwanie Opieki Maryi Panny, św. Mikołaja i św. Jerzego. Przy niej istniał szpital zbudowany przez proboszcza ks. Andrzeja Szczęsnego. Po pożarze kościoła w 1840 r., nabożeństwa przeniesiono do kościoła franciszkanów. W 1842 r. parafia leżała w dekanacie nadwilejskim diecezji mińskiej, liczyła 2588 wiernych. Kościół został rozebrany przez władze carskie w ramach represji po powstaniu styczniowym[2]. W jego miejscu wybudowano cerkiew prawosławną. W 1871 r. parafia leżała w diecezji wileńskiej, posiadała kaplice w miejscowościach: Kubarki, Mańkowicze. W 1886 r. parafia liczyła 2814 wiernych[3].

Kościół Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny i klasztor franciszkanów

[edytuj | edytuj kod]

W latach 1616–1617 sekretarz króla Władysława IV Wazy Stanisław Biegański i jego żona Anna z Sienkiewiczów ufundowali klasztor ojców franciszkanów. Kościół i klasztor p.w. Niepokalanego Poczęcia NMP i św. Franciszka z Asyżu został zbudowany w 1640 r. na północny wschód od centrum Postaw, na wyspie utworzonej przez rzekę i kanał Miadziołka. Po powstaniu listopadowym klasztor został skasowany carskim ukazem z 19 lipca 1832 r.[4], a następnie rozebrany (według niektórych źródeł po powstaniu styczniowym[5]).

Kościół św. Antoniego Padewskiego

[edytuj | edytuj kod]

W latach 1898–1904 na fundamentach i piwnicach klasztoru wybudowano kościół św. Antoniego Padewskiego według projektu Artura Goebla. Został poświęcony w 1903 roku. W czasie I wojny światowej został zniszczony, odbudowano go w latach 20. XX w. Wezwanie Niepokalanego Poczęcia NMP w nazwie parafii upamiętnia pierwszy kościół w mieście, a wezwanie św. Antoniego Padewskiego odnosi się do obecnego patrona kościoła parafialnego.

W 1828 r. z inicjatywy ks. Wacława Nurkowskiego wybudowanego kościół w Drozdowszczyźnie, gdzie później utworzono odrębną parafię. W tym samym czasie planowano budowę świątyni w Bałajach[6]. W dniach 18 i 19 sierpnia 1931 r. odbył się w Postawach dekanalny kongres eucharystyczny. Uroczystą Mszę Świętą odprawił arcybiskup wileński Romuald Jałbrzykowski[7].

II wojna światowa

[edytuj | edytuj kod]

4 lipca 1942 r. Niemcy rozstrzelali w Berezweczu wraz z czterema innymi kapłanami ks. dziekana Bolesława Maciejewskiego, który był miejscowym proboszczem od 1933 r. O pracy ks. Maciejewskiego w Postawach i przyczynie śmierci mówił ks. prof. Michał Sopoćko: „Odznaczał się wielką gorliwością i akuratnością w pełnieniu swych obowiązków oraz uprzejmością w obcowaniu z ludźmi, których zjednywał dla Kościoła. Zwalczał analfabetyzm i pijaństwo, organizował młodzież katolicką, na którą miał wielki wpływ, uświadamiając ją pod względem religijnym i narodowym. W czasie II wojny światowej władze okupacyjne poleciły skreślić z Litanii Loretańskiej wezwanie „Królowo Polski”, na co ks. Maciejewski nie zgodził się. Starosta postawski Łapyr[8] (Białorusin) usilnie nalegał na to i przychodził osobiście do Ks. Dziekana, by to wezwanie opuszczał, grożąc niepożądanymi konsekwencjami, ale bez skutku. Wobec tego ks. Maciejowski został aresztowany i 4 lipca 1942 r. rozstrzelany w Berezweczu k/Głębokiego[9]. Proboszcz parafii w Zadziewiu ks. Jan Laska twierdził, że przyczyną uwięzienia księdza Maciejewskiego i kilku innych, był sprzeciw wobec zabierania i przetapiania na broń dzwonów kościelnych przez Niemców. Sprawy, które podają obaj księża prawdopodobnie były przyczyną lub pretekstem do jego aresztowania[10][11]. Na cmentarzu przy kościele parafialnym znajduje się symboliczny nagrobek księdza z 2000 roku, jego nazwisko widnieje również na symbolicznym grobie z 2002 r. w lesie Borek w Berezweczu.

Obowiązki po ks. Bolesławie Maciejewskim przejął wcześniejszy wikariusz ks. Aleksander Grabowski, który kontynuował działalność patriotyczną. W pierwszych dniach stycznia 1944 r. groziło mu aresztowanie przez Niemców, przez co 5 stycznia został kapelanem 5 Wileńskiej Brygady AK, dowodzonej przez majora Zygmunta Szendzielarza „Łupaszkę”. Miał pseudonim „Ignacy”[12].

Okres powojenny

[edytuj | edytuj kod]

Po wojnie proboszczem w Postawach został karmelita bosy o. Beniamin Kozera. Posługiwał jednocześnie w 12 parafiach dawnego powiatu postawskiego. W nocy z 9 na 10 lutego 1949 r. ojciec został aresztowany przez NKWD. Tej nocy aresztowano również większość księży z sąsiednich powiatów. Cztery miesiące śledztwa spędził w więzieniu w Mołodecznie. Został skazany na 25 lat łagrów i zesłany do obozu w Żezkazganie w Kazachstanie. Pracował w kopalniach miedzi. Został ranny podczas powstania w łagrze w Kengirze w 1954 r. Został zwolniony 5 grudnia 1955 r. z powodu choroby i wrócił do Postaw. Do 1958 r. prowadził pracę duszpasterską w domu, po czym został zmuszony przez KGB do wyjazdu do Polski[13].

W 1949 r. władze sowieckie odebrały kościół parafialny wiernym i zamieniły go na skład zboża. W 1974 r. zaczęto przerabiać go na fabrykę części elektrycznych i jako fabryka funkcjonował do 1988 r. Wówczas po usilnym staraniu wiernych oddano kościół na rzecz katolików. Był to pierwszy kościół zwrócony wiernym w ZSRR[14]. Został na nowo poświęcony po trzyletnim remoncie[15].

Przy kościele znajduje się klasztor Zgromadzenia Sióstr Matki Bożej Miłosierdzia[16].

Cmentarz parafialny

[edytuj | edytuj kod]

Na cmentarzu znajduje się kwatera polskich żołnierzy poległych w wojnie polsko-bolszewickiej ekshumowanych z miejscowości Bahudziuki, Hoduciszki, Komaje, Koziany, Michaliszki, Ozierawo, Platerów, Podzisieniki, Przewoźniki, Rabieki, Wielka Olsia, Wilejty, Winogrady[17].

Plebania parafialna
Las Borek, miejsce rozstrzelania ks. Bolesława Maciejewskiego
Grób o. Beniamina Kozery OCD na cmentarzu przy klasztorze w Czernej

Proboszczowie parafii od 2. połowy XVIII w.

[edytuj | edytuj kod]
imię i nazwisko daty urzędowania
Ks. Andrzej Szczęsny
Ks. Władysław Sławski
Ks. Józef Brożyński
Ks. Jan Antoni Szule 1784
Ks. Antoni Szulc 17891792
Ks. Hieronim Sobolewski (c) 18421843
Ks. Józef Wasjery 1872
Ks. Kraujalis[18] 1911
Ks. Wacław Nurkowski 19241925
Ks. Bolesław Maciejewski 19351942
Ks. Aleksander Grabowski 1942
Ks. Michniewicz (dz.) 1943
o. Beniamin Kozera OCD 19441949
Ks. Jan Szutkiewicz[19] 19881994
Ks. Zbigniew Bojar SCJ 19941999
Ks. Krzysztof Siłkowski SCJ 19992003
Ks. Andrzej Woźniak SCJ 20032016
Ks. Wadim Prosianoj SCJ 2016

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Spis parafii diecezji wileńskiej z 1744 roku. 2011-02-20. [dostęp 2015-09-17].
  2. Postawy, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VIII: Perepiatycha – Pożajście, Warszawa 1887, s. 848.
  3. K. Shastouski, Postawy | Kościół Św. Antoniego z Padwy - Komentarze [online], www.radzima.org [dostęp 2016-06-01].
  4. Kościół św. Antoniego w Postawach [online], Kresowiacy.com, 15 czerwca 2014 [dostęp 2016-06-01] [zarchiwizowane z adresu 2016-06-30] (pol.).
  5. Służba Animacji Wspólnotowej [online], www.mmm.org.pl [dostęp 2016-06-04] [zarchiwizowane z adresu 2016-04-06].
  6. Gienek, Materiały archiwalne dotyczące kościoła we wsi Drozdowszczyzna [online], Miasto Postawy i okolice, 14 marca 2020 [dostęp 2020-05-07].
  7. Miasto Postawy i okolice [online], postawyiokolice.blogspot.com [dostęp 2022-02-20] (pol.).
  8. Bolesław Łapyr w okresie okupacji był naczelnikiem dystryktu Głębokie w Komisariacie Generalnym Białorusi
  9. Miasto Postawy i okolice. [dostęp 2015-09-17].
  10. Ks. Tadeusz Krahel: Ks. Bolesław Maciejowski. Czas Miłosierdzia ON Line. [dostęp 2015-10-07]. (pol.).
  11. „Biała Księga” Martyrologium duchowieństwa - Polska XX w. (lata 1914 – 1989). Portal internetowy Rzymskokatolickiej Parafii pod wezwaniem św. Zygmunta w Słomczynie. [dostęp 2015-10-09]. (pol.).
  12. Gienek: Pamięci księdza Aleksandra Grabowskiego. Miasto Postawy i okolice. [dostęp 2015-10-07]. (pol.).
  13. Gienek, Miasto Postawy i okolice: Więzień stalinowskiego GUŁ-agu: ks. Beniamin Kozera [online], Miasto Postawy i okolice, 2 stycznia 2012 [dostęp 2016-06-06].
  14. Cztery świątynie jako obraz zniszczenia i odrodzenia Kościoła rzymskokatolickiego na Białorusi [online], belsat.eu [dostęp 2022-02-04] (pol.).
  15. Historia parafii w Postawach na Białorusi. Polska Grupa Promotorów Ruchu dla Lepszego Świata. [dostęp 2015-10-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-04-06)]. (pol.).
  16. Relacja | Miłosierdzie Boże - Św. Siostra Faustyna - Dzienniczek - Jezu, ufam Tobie - ZMBM [online], www.faustyna.pl [dostęp 2016-08-03].
  17. Genadiusz K, Miasto Postawy i okolice: Wojna polsko-bolszewicka. Walki o miasto Postawy [online], Miasto Postawy i okolice, 4 sierpnia 2011 [dostęp 2022-09-02].
  18. Gienek, Miasto Postawy i okolice: Parafia Zadziewie [online], Miasto Postawy i okolice [dostęp 2016-04-09].
  19. Zmarł ks. Jan Szutkiewicz [online], Wilnoteka [dostęp 2021-03-01] (pol.).

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]