Przegląd dzieł Williama Shakespeare’a

William Szekspir

Zestawienie przegląd dzieł Williama Shakespeare’a omawia pod względem gatunkowym, a także przedstawia w układzie tabelarycznym utwory napisane przez Williama Szekspira. Obejmuje tylko te, co do których nie ma wątpliwości, iż zostały napisane przynajmniej w części przez barda ze Stratford (akceptowane są także sztuki stworzone we współpracy z innymi dramaturgami).

Podawane polskie tłumaczenia tytułów są autorstwa Macieja Słomczyńskiego, chyba że w przypisach zaznaczono inaczej. Rozbieżności w kwestii translacji tychże wynikają zazwyczaj z uwzględniania – lub nie – ewentualnych rozbudowanych podtytułów, które pojawiają się w wybranych pierwszych edycjach. Należy także odnotować, że przedstawiony tutaj podział na kroniki, komedie, tragedie itp. jest umowny i ma charakter techniczny; nie istnieje jednoznaczny rozdział utworów tego pisarza na gatunki, głównie ze względu na obecność tzw. sztuk problemowych – dzieł, co do których niemożliwa jest klasyfikacja pod względem gatunkowym.

Kroniki

Ryszard II (wyd. 1615)

Szekspir jest autorem licznych kronik historycznych, które miały charakter zarówno edukacyjny, jak i moralizujący, o czym może świadczyć np. postać bękarta, który wygłasza krytyczne uwagi na temat szlachectwa, stanowiąc jednocześnie wzór brytyjskich cnót.

Istniały dwa źródła bazowe dla tego pisarza. Jednym z nich była The Union of the Two Noble and Illustre Families of Lancaster and York napisana przez Edwarda Halla w 1548 roku The Chronicles of England, Ireland and Scotland – autorem tej drugiej pozycji jest Raphael Holinshed (1578). U podstawy tych kronik stała Historia Anglica Polydore'a Virgila – Włocha zatrudnionego dla spisania angielskiej historii za panowania króla Henryka VII.

Większość tych dzieł jest związana z rodem Lancasterów, a co za tym idzie – wojną Dwóch Róż. Miało to także znaczenie ideologiczne: władająca Anglią za życia pisarza Elżbieta I pochodziła z domu Tudorów, będącego w opozycji do Yorków.

Kroniki Szekspira można podzielić na pierwszą tetralogię – zbiór utworów napisanych w latach 1589–1593 i na drugą tetralogię – dzieła tworzone między 1596 a 1598 rokiem. Mimo tego, że akcja tych ostatnich jest osadzona chronologicznie wcześniej, to zostały napisane w późniejszym okresie.

Lp.	Polski tytuł (w nawiasach podano alternatywny polski tytuł, jeśli istnieje)	Tytuł oryginału	Rok pierwszego wydania	Miejsce akcji (jeśli występuje)	Inspiracje (jeśli istnieją)	Zarys fabuły lub tematyka
1	Żywot i śmierć króla Jana (Życie i śmierć króla Jana; Król Jan)	King John	1623	Anglia	historia Anglii; Zamieszki pełnego panowania Jana, króla Anglii (autor anonimowy)	Spór o Andegawenię; uzurpacja tronu
2	Henryk VI, część 1	King Henry VI, Part 1	1598	Anglia	kroniki Halla i Holinsheda	Wojna stuletnia
3	Henryk VI, część 2	King Henry VI, Part 2	1595	Anglia	historia Anglii	Wojna Dwóch Róż
4	Henryk VI, część 3	King Henry VI, Part 3	1594	Anglia	historia Anglii	Wojna Dwóch Róż
5	Ryszard III	King Richard III	1602	Anglia	historia Anglii	Koniec Wojny Dwóch Róż
6	Henryk V	King Henry V	1600	Anglia	historia Anglii; The Famous Victories of Henry the Fifth	Wojna stuletnia ze szczególnym uwzględnieniem bitwy pod Azincourt
7	Henryk IV, część 1	King Henry IV, Part 1	1600	Anglia	historia Anglii; w mniejszym stopniu The Famous Victories of Henry the Fifth	Fabuła skupia się na dwóch postaciach: Harrym Hotspur – postaci historycznej i Falstaffie – postaci fikcyjnej
8	Henryk IV, część 2	King Henry IV, Part 2	1598	Anglia	historia Anglii	Losy Falstaffa
9	Ryszard II	King Richard II	1597	Anglia	Kronika Holinsheda	Walka o tron między Ryszardem II a Henrykiem IV Lancaster
10	Henryk VIII (Sławna historia życia Henryka VIII)	King Henry VIII or All Is True	1623	Anglia	Kronika Holinsheda	Stosunki pomiędzy Henrykiem VIII, Anną Boleyn, Katarzyną Aragońską i kardynałem Thomasem Wolseyem.

Komedie

Wesołe kumoszki z Windsoru – wydanie z 1602 roku

W przypadku dzieł Williama Szekspira nie można mówić o komediach we współczesnym rozumieniu tego pojęcia. Zgodnie ze słownikiem języka polskiego komedia to „gatunek dramatu,(...) charakteryzujący się żywą akcją i pomyślnym zakończeniem, utwór mający taki charakter”. Zdarza się, że uznawane za komediowe utwory napisane przez barda ze Stratford tymczasem kończą sceny śmierci, lub bezpośrednio związane ze śmiercią (Stracone zachody miłości) czy innymi formami cierpienia głównych bohaterów. Należy pamiętać, iż zakończenia te nie mają charakteru bezgranicznie szczęśliwych: odzwierciedlają raczej życie jako proces ciągły, który bez przerwy zaczyna się od nowa dzięki zachowaniu wartości takich jak miłość czy przyjaźń – na podstawie tego kryterium można je zaliczać jako moralizujące. Dobrym przykładem tego typu dzieła jest Miarka za miarkę, gdzie na zakończenie pojawia się cytat z Biblii „Jaką miarką mierzycie, taką i wam odmierzą”, zaś szczęśliwy koniec jest możliwy tylko dzięki zachowaniu przez pozytywnych bohaterów wartości moralnych.

Ważną rolę w utworach Szekspira odgrywają bohaterowie komediowi, którzy pojawiają się w utworach inaczej sklasyfikowanych gatunkowo. Najlepszym przykładem takiego jest Falstaff, który mimo swojego charakteru, który niewątpliwie został stworzony z myślą o zabawianiu widza, po raz pierwszy pojawia się w kronikach historycznych związanych z życiem króla Henryka VI, a dopiero później można spotkać go w komedii Wesołe kumoszki z Windsoru. Tego typu postaciami są także np. grabarze, występujący w Hamlecie – ich zadaniem jest zwrócenie uwagi widza ku komicznym cechom życia w obliczu tragedii.

Oberon i Tytania, bohaterowie Snu nocy letniej

W komediach tego autora kolejnym ważnym elementem jest ich aspekt rewolucyjny, związany ze zmianą pokoleń lub koniecznością obalenia despotycznej postaci. Tak jak w przypadku wymienionej już Miarki za miarkę w utworach tych dochodzi do zmiany prawa lub obalenia okrutnego przywódcy, co pozwala na zmianę stylu i sposobu życia mieszkańców, oczywiście zmianę na lepsze. Warto jednocześnie zauważyć, że nigdy nie dochodzi do obalenia autorytetu, który można określić jako pozytywny, takiego, jak np. autorytet ojcowski: do zmian w takich wypadkach dochodzi zawsze na drodze kompromisu.

Komedie kończą się biesiadą, podczas której spotykają się wszyscy (z nielicznymi wyjątkami, np. Malwolio w Wieczorze Trzech Króli) bohaterowie utworu, mają tam miejsce finałowe podsumowania. W niektórych utworach, takich jak Sen nocy letniej, publiczność jest zachęcana do wzięcia udziału w tymże przedsięwzięciu – ta idea jest szczególnie propagowana w ostatnich latach, spektakle odbywają się często na świeżym powietrzu.

Perdita, jedna z bohaterek Opowieści zimowej

Sztuki problemowe

Troilus i Kresyda, Miarka za miarkę i Wszystko dobre, co się dobrze kończy to utwory uznawane za tzw. sztuki problemowe, ze względu na trudności z ich klasyfikacją gatunkową. Ich zakwalifikowanie różni się w zależności od wydania dzieł Szekspira. W klasyfikacji z Pierwszego Folio pierwsza jest uznana za tragedię, zapewne ze względu na krwawe sceny walk. Pozostałe dwie zostały tam uznane za komedie, mimo tego, że Wszystko dobre... zawiera liczne motywy związane ze śmiercią i żałobą, zaś zakończenie Miarki za miarkę jest związane z wymuszonym ślubem Angelo i Mariany.

Nie powiodły się próby jednoznacznego ich sklasyfikowania. Jedna z interpretacji głosi, iż źródłem tej złożoności jest reakcja pisarza na niespokojny okres w historii, w jakim powstały. Okres ich tworzenia przypada na rządy króla Jakuba, następcy Elżbiety I, który był zwolennikiem podporządkowywania sobie Kościoła, co nie spotykało się z poparciem społecznym.

Romanse

Spośród sztuk Szekspira pięć, powstałych w latach 1607–1614 – a więc pod koniec życia pisarza – nazywanych jest współcześnie przez część badaczy romansami. Do romansów zaliczane są: Perykles, książę Tyru, Cymbelin, Opowieść zimowa, Burza i Dwóch szlachetnych krewnych. Trzeba jednocześnie zaznaczyć, że w XVII wieku, kiedy Szekspir tworzył te dzieła, nie odnoszono tego pojęcia do sztuk teatralnych, przez co w pierwszych wydaniach przyporządkowywano je do innych gatunków. W tym zestawieniu zostały one ujęte jako komedie, przy czym nie jest to także jednoznaczne. W utworach tych w życie bohaterów ingerują siły nadprzyrodzone, zazwyczaj bogowie, wpływają na ich losy, zazwyczaj z pozytywnym skutkiem. W romansach fabuła jest wielowątkowa, wiele jest też postaci, przez co zdarza się, iż widzowie mają trudności z odbiorem poszczególnych sztuk.

Lp.	Polski tytuł (w nawiasach podano alternatywny polski tytuł, jeśli istnieje)	Tytuł oryginału	Rok pierwszego wydania	Miejsce akcji (jeśli występuje)	Inspiracje (jeśli istnieją)	Zarys fabuły lub tematyka
1	Komedia omyłek	The Comedy of Errors	1623	Grecja	Bracia (Menaechmi) Plauta	Historia kupców, działających w Efezie niezadowolonych z wysokich podatków
2	Serc starania stracone (Stracone zachody miłości)	Loves' Labour's Lost	1623	Nawarra	Autorski pomysł pisarza	Władca Nawarry ogłasza zachowanie czystości, sytuację komplikuje pojawienie się na dworze francuskiej księżniczki
3	Poskromienie złośnicy (Ugłaskanie sekutnicy)	The Taming of The Shrew	1623	Włochy	Opowieści z 1001 nocy; Domniemani Ariosta	Opór Katarzyny wobec mężczyzn, którzy chcą pojąć ją za żonę
4	Dwaj szlachcice z Werony (Dwaj panowie z Werony)	The Two Gentlemen of Verona	1623	Włochy	Dzieła Giovanniego Boccaccio	Perypetie miłosne Valentine'a i Proteusa
5	Sen nocy letniej	A Midsummer Night's Dream	1600	Grecja	Autorski pomysł pisarza	Losy kochanków, którzy zostali zmuszeni do ucieczki do lasu, gdzie spotykają postaci nadprzyrodzone i fantastyczne, takie jak duchy czy elfy
6	Kupiec wenecki	The Merchant of Venice	1600	Włochy	Dzieła Giovanniego Fiorentino	Pożyczka udzielona przez Shylocka Antoniowi i próby egzekucji długu
7	Wiele hałasu o nic	Much Ado about Nothing	1600	Messyna, Sycylia	Dzieła Giraldusa Cinthio	Losy dwójki kochanków – Hero (dziedziczki fortuny gubernatora Sycylii) i Claudio (bohatera wojennego), którzy chcą się pobrać, na ich drodze stoi jednak Don Juan, brat księcia aragońskiego; oprócz nich ważnymi postaciami są Benedykt i Beatryks, stanowiący kłótliwą parę
8	Jak wam się podoba	As You Like It	1623	Niesprecyzowane	Rosalynde Thomasa Lodge	Wygnańcy z pałacu muszą radzić sobie podczas pobytu w lesie, gdzie stawiają czoła nowym wyzwaniom
9	Wieczór Trzech Króli	Twelfth Night or What You Will	1623	Grecja	Dzieła Mateo Bandello	Historia rozdzielonego rodzeństwa – rozbitków, którzy na skutek serii pomyłek w końcu odnajdują się, a także zawierają szczęśliwe małżeństwa
10	Wesołe niewiasty z Windsoru (Wesołe kumoszki z Windsoru; Wesołe windsorskie kobiety)	The Merry Wives of Windsor	1602	Anglia	Autorski pomysł pisarza	Falstaff próbuje sprytnie uwieść dwie mieszczanki: panią Page i panią Ford, które jednak szybko odkrywają jego spisek
11	Perykles, książę Tyru (Perykles)	Pericles, Prince of Tyre	1609	Grecja	Confessio Amantis Johna Gowera (1393)	Historia księcia Peryklesa, który najpierw traci zarówno żonę, jak i córkę, po czym na skutek zbiegu okoliczności odnajduje je obie
12	Wszystko dobre, co się dobrze kończy	All's Well That Ends Well	1623	Włochy i Francja	Dzieła Giovanniego Boccaccio	Helena, niezamożna kobieta, zostaje zaręczona z księciem Bertramem, który jednak nie chce się żenić
13	Miarka za miarkę	Measure for Measure	1623	Wiedeń	Dzieła Giraldusa Cinthio	Historia miłości Angela do Isabeli poprzez pryzmat biblijnego poglądu na sprawiedliwość
14	Cymbelin	Cymbeline	1623	Brytania	Dzieła Geoffreya of Monmouth	Posthumus, ubogi człowiek, żeni się z księżniczką Imogen, sam władca jest jednak przeciwnikiem ich związku, co doprowadza do licznych intryg i perypetii
15	Opowieść zimowa	The Winter’s Tale	1623	Sycylia, Czechy	Romans pasterski Roberta Greene’a Pandosto	Losy Leontesa, władcy zazdrosnego o swoją żonę Hermionę, której niewinność musi potwierdzić wyrocznia
16	Burza	The Tempest	1623	Włochy	The Decades of the New Worlde Or West India	Historia księcia Prospero, który po wygnaniu trafia na wyspę, skąd udaje mu się szczęśliwie powrócić do Włoch

Tragedie

Hamlet i Horacjo na cmentarzu, mal. Eugène Delacroix, 1839

Tragedie Williama Szekspira w naturalny sposób stanowią przeciwieństwo komedii. Podkreślają szczególnie odmienne wartości:, podczas gdy w komediach największy nacisk położony jest na ukazanie odradzającego się cyklu życiowego i na konieczności dostrzeżenia jasnej strony życia, w tragediach uwypuklone zostało to, co negatywne. Szekspir często pozostaje w tym wypadku wierny wzorcom klasycznym, stawia swoich bohaterów w sytuacjach bez wyjścia, ukazuje ich słabość wobec trudności losu: takie zabiegi literackie można napotkać w starożytnych utworach, takich, jak Antygona czy Król Edyp, ale też w Hamlecie czy Królu Learze.

Dla lepszego zrozumienia tych utworów należy dostrzec ich źródła, które można podzielić na kilka grup, w zależności od miejsca akcji; dla dzieł osadzonych w Rzymie są to Żywoty równoległe Plutarcha, dla dzieł których akcja toczy się w Brytanii jest to Kronika Holinsheda. Kolejnym ważnym faktem jest to, że w większości tragedie powstały w okresie zmian na tronie angielskim, co związane było ze wspominanymi niepokojami społecznymi, niepewnością jutra; z pewnością sytuacja ta sprzyjała tworzeniu utworów o charakterze moralizatorskim, ostrzegającym przed niebezpiecznym dążeniem do władzy, co można dostrzec np. w Makbecie.

W utworach tych niebagatelną rolę odgrywają monologi, w których bohaterowie zadają pytania o sens istnienia (jak w słynnej wypowiedzi księcia Hamleta), nawołują tym samym publiczność do refleksji nad stawianymi przez nich problemami, zmusza ich to także do zauważenia nieuchronności śmierci i tym samym swego rodzaju tragizmu życia ludzkiego. Ma to znaczenie szczególnie w kontekście panującej w XVII-wiecznej Anglii sytuacji szczególnie uboższej warstwy społeczeństwa, którą raz za razem spotykały zarazy i klęski, dziesiątkujące ludność miast i wsi. Prowadziło to do stanu, w którym śmierć była wszechobecna, zarazy często doprowadzały do zamykania miejsc publicznych, takich, jak teatry; w związku z tym współcześnie odbiór motywu śmierci nie może równać się z tym, który pojawiał się wśród współczesnych bardowi ze Stratford.

Należy także odnotować, iż w zestawieniu tym Troilus i Kresyda została uznana za tragedię, zgodnie z klasyfikacją z Pierwszego Folio, jednocześnie nie jest to jednoznaczne: współcześni badacze uznają ją za komedię.

Lp.	Polski tytuł (w nawiasach podano alternatywny polski tytuł, jeśli istnieje)	Tytuł oryginału	Rok pierwszego wydania	Miejsce akcji (jeśli występuje)	Inspiracje (jeśli istnieją)	Fabuła (ew. tematyka)
1	Tytus Andronikus	Titus Andronicus	1594	Rzym	Metamorfozy Owidiusza	Losy Tytusa, na którym mści się rodzina zabitego przez niego w ofierze niewolnika; w efekcie tego Tytus ginie
2	Romeo i Julia	Romeo and Juliet	1597	Werona	The Tragicall Historye of Romeus and Juliet Arthura Brooke’a	Romeo i Julia to zakochana para, której na przeszkodzie w realizacji swoich marzeń stają zwaśnione rodziny; doprowadza to młodych ludzi do samobójstwa
3	Juliusz Cezar	The Tragedy of Julius Caesar	1623	Rzym	Żywoty sławnych mężów Plutarcha	Spisek związany z zamachem na życie rzymskiego wodza, którego wynikiem jest jego śmierć
4	Troilus i Kresyda	Troilus and Cressida	1609	Troja i okolice	mitologia grecka	Troilus uwodzi i zakochuje się w Kresydzie, która zostaje wkrótce potem oddana do niewoli podczas wymiany jeńców; bohater przekrada się do wrogiego obozu, gdzie spotyka ją z innym mężczyzną i uznaje za niegodną zainteresowania
5	Hamlet	Hamlet, Prince of Denmark	1603	Dania	Gesta Danorum Saxo Gramatyka	Historia duńskiego księcia, który chce zemsty za domniemane zabójstwo swojego ojca, dokonane przez nowego męża swojej matki, Klaudiusza; dla uzyskania dowodów organizuje dwuznaczny spektakl teatralny którego tematem jest zabójstwo, podczas którego Klaudiusz zdradza oznaki zdenerwowania; w finale tego utworu ginie tytułowy bohater, na tronie duńskim zasiada zaś Fortynbras
6	Otello	Othello	1622	Wenecja	Dzieła Giovanniego Battisty Giraldi	Otello, będący Maurem i imigrantem, zakochuje się w Desdemonie – związkowi temu jest przeciwny jej ojciec; bohater musi służyć Wenecji jako dowódca, co ratuje go od gniewu tego ostatniego; Otello wkrótce jednak wpada w zazdrość, która doprowadza go do śmierci
7	Król Lear (Król Lir)	King Lear	1608	Brytania	Kronika Holinsheda	Tytułowy bohater staje przed koniecznością podziału swego majątku między córki; te trwonią jego majątek, co doprowadza go do szaleństwa
8	Makbet	Macbeth	1623	Brytania	Kronika Holinsheda	Losy Makbeta, władcy, któremu trzy wiedźmy przepowiedziały zarówno rychłą karierę, jak i wymieniły przyczyny jego spadku z piedestału; tenże postanawia zrobić wszystko, aby tak się nie stało i aby mógł zachować pełnię władzy, nie jest jednak w stanie walczyć z przeznaczeniem; Makbet panicznie boi się utraty pozycji i zaszczytów, pragnie ich jednocześnie w stopniu absolutnym, co doprowadza go do upadku moralnego i zbrodni; w finale sztuki tytułowy bohater ginie podczas bitwy
9	Antoniusz i Kleopatra	Antony and Cleopatra	1623	Egipt i Rzym	Żywot Marka Antoniusza Plutarcha	Historia miłości rzymskiego wodza i egipskiej władczyni, dla której ten jest gotowy do ogromnych poświęceń, włącznie z wypowiedzeniem posłuszeństwa swoim mocodawcom
10	Coriolanus (Koriolan)	Coriolanus	1623	Rzym	Ab Urbe condita	Koriolanowi, rzymskiemu bohaterowi wojennemu, senat proponuje rolę konsula; przyjęcie przez niego tego tytułu zostaje zablokowane przez lud, co z kolei doprowadza do banicji i spiskowania przeciwko ojczyźnie
11	Timon z Aten (Tymon Ateńczyk)	Timon of Athens	1623	Anglia	Życie Alcybiadesa; Tymon mizantrop Lukiana	Mieszkaniec Aten, Timon, jest człowiekiem bogatym i szczodrym, uważa, że dzięki temu ma wielu przyjaciół; kiedy jego majątek przepada, nikt nie chce udzielić mu pomocy

Wiersze i poematy

Pierwsze wyd. Sonetów (1609)

Mniej znaną część działalności pisarskiej Williama Szekspira stanowią wiersze i poematy, które powstawały głównie jako rodzaj hołdu czy podziękowania dla sponsorów. Warto odnotować, iż ówcześni twórcy musieli posiłkować się mecenasami, aby móc tworzyć w spokoju o materialny byt. W przypadku tego dramaturga takim sponsorem był Henry Wriothesley, którego zresztą posądzano o bliższą, partnerską zażyłość z Szekspirem.

Właśnie tego mecenasa często utożsamia się z tajemniczym młodzieńcem będącym adresatem wielu Sonetów. Znaleźć tam można także dedykację dla „Pana W.H.”, który jest opisywany jako „the only begetter” (ten, któremu należy przypisać wszystkie zasługi; jedyny ojciec). Oprócz wspomnianego młodego człowieka, pojawia się w nich także konkurencyjny poeta, z którym podmiot liryczny toczy swego rodzaju spór i dama (Dark Lady), z którą tenże miał romans. Warto też zauważyć, że to utwory traktujące głównie o pięknie, miłości i moralności – szczególnie odnosi się to dwóch ostatnich, alegorycznych utworów.

Poematy epickie, tworzone głównie na początku kariery pisarza, cieszyły się różną popularnością. Niewątpliwie za jego życia utwór Wenus i Adonis można było uznać za największy sukces, biorąc pod uwagę wysoką częstotliwość inscenizacji. We wszystkich tych poematach pojawiają się motywy zaczerpnięte z dzieł Owidiusza, takie, jak motyw mszy. Należy także zaznaczyć, iż Feniks i turkawka nie powstał jako samodzielny utwór: był załącznikiem do Męczennika miłości Roberta Chestera, nie jest jednak znana data jego powstania, istnieje nawet hipoteza zakładająca, że Szekspir stworzył to dzieło podczas tzw. straconych lat – okresu życia pisarza stanowiącego zagadkę ze względu na brak zachowanych na ten temat źródeł, trwającego między 1586 a 1591 rokiem.

Lp.	Polski tytuł (w nawiasach podano alternatywny polski tytuł, jeśli istnieje)	Tytuł oryginału	Rok pierwszego wydania	Inspiracje (jeśli istnieją)	Tematyka (ew. uwagi)
1	Sonety	Shakespeare's sonnets	1609	Autorski pomysł pisarza	Większość utworów (18–126) jest skierowana do mężczyzny, w którym podmiot liryczny jest zakochany. Sonety 127-152 odwołują się do miłości poety do jego kochanki. Dwa ostatnie sonety, 153 i 154, mają charakter alegoryczny.
2	Wenus i Adonis	Venus and Adonis	1593	Metamorfozy Owidiusza	Nieszczęśliwa miłość, jaką Wenus obdarzyła Adonisa, a także jej konsekwencje
3	Lukrecja	The Rape of Lucrece	1594	Jeden z poematów Owidiusza, Historia Rzymu Tytusa Liwiusza	Tytułowy gwałt, który doprowadza główną bohaterkę do samobójstwa
4	Namiętny pielgrzym	The Passionate Pilgrim	1599	Autorski pomysł pisarza	Jest to zbiór poematów, z których nie wszystkie są uznawane za napisane przez Szekspira
5	Feniks i turkawka	The Phoenix and Turtle	1602	Po części losy mitycznego Feniksa	Alegoria idealnego małżeństwa
6	Skarga zakochanej	A Lover's Complaint	1609	The Mirror for Magistrates	Rozpaczanie młodej kobiety nad kochankiem, który uwiódł ją i zostawił

Utwory zaginione

Fragment Palladis Tamia mówiący o Love’s Labour’s Won

Istnieje wiele utworów przypisywanych Szekspirowi, ich autorstwo jest jednak niepotwierdzone i prawdopodobnie nigdy do takiego potwierdzenia nie dojdzie. Dwie sztuki są – z różnych względów – uważane za dzieła barda ze Stratford, do czasów współczesnych nie zachowały się jednak żadne ich wydania.

Pierwszą z nich jest Love’s Labour’s Won, co można przetłumaczyć jako Zyskane (zwycięskie) zachody miłości. Jest to prawdopodobna kontynuacja Straconych zachodów miłości. Wskazywać na to może otwarte zakończenie tej ostatniej sztuki; Zwycięskie zachody... pojawiają się w dziele Palladis Tamia (1598) obok Dwóch panów z Werony, Straconych zachodów miłości, Snu nocy letniej i Kupca weneckiego. Była to więc komedia inna niż tu wymienione, nie jest jednak wykluczone, iż jest to tytuł alternatywny dla któregoś z pozostałych utworów.

Drugą jest Cardenio. Tekst Cardenia nie zachował się, wiadomo o niej jedynie tyle, że została napisana we współpracy z Johnem Fletcherem. W 1900 roku jeden z grafologów, Charles Hamilton, uznał, że tekst utworu pt. The Second Maiden's Tragedy to właśnie Cardenio, ze zmienionymi imionami postaci. Interpretacja ta jest uznawana za błędną, jednak część teatrów zdecydowała się wystawić to dzieło pod szyldem Cardenio.

Lp.	Polski tytuł (w nawiasach podano alternatywny polski tytuł, jeśli istnieje)	Tytuł oryginału	Rok pierwszego wydania	Miejsce akcji (jeśli występuje)	Inspiracje (jeśli istnieją)	Zarys fabuły lub tematyka
1	Cardenio	Cardenio	Nieznany	Nieznane	Postać z Don Kichota	Niewiadomy
2	Zyskane (zwycięskie) zachody miłości	Love’s Labour’s Won	Nieznany	Nawarra lub Francja	Autorski pomysł pisarza	Dalsze losy francuskiej księżniczki i księcia Nawarry

Utwory przypisywane Szekspirowi

Zgodnie z zaznaczeniem we wstępie tego przeglądu nie są tutaj omówione dzieła przypisywane Szekspirowi. Warto jednak nadmienić, iż zaliczyć do nich można utwory takie, jak Edward III, Sir Thomas More, Thomas Lord Cromwell, A Yorkshire Tragedy, Sir John Oldcastle czy The London Prodigal.

Bibliografia

• Leslie Dunton-Downer, Alan Riding: Szekspir. Warszawa: Hachette Livre, 2005. ISBN 83-7184-496-4. Brak numerów stron w książce
• Jan Kott, Szekspir współczesny, Warszawa 1965 ISBN 2-228-90099-0

Zobacz też

• Chronologia powstawania dzieł Williama Shakespeare’a
• Ekranizacje dzieł Williama Shakespeare’a

Linki zewnętrzne

• Pełne wydanie dzieł Williama Szekspira (ang.)
• Sztuki Williama Szekspira (ang.)
• Strona dot. kontrowersji wokół autorstwa dzieł Szekspira. urbana.k12.oh.us. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-08-04)]. (ang.)
• Wszystkie polskie edycje przekładów Shakespeare’a w XIX wieku wraz z omówieniami strategii i recepcji tłumaczeń dostępne są w cyfrowym Repozytorium Polski Szekspir UW.