Rachcin
52°44′08″N 19°02′10″E/52,735556 19,036111| wieś | |
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2015) |
357 |
| Strefa numeracyjna |
54 |
| Kod pocztowy |
87-617[2] |
| Tablice rejestracyjne |
CLI |
| SIMC |
0858579 |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego  | |
Położenie na mapie powiatu lipnowskiego  | |
Położenie na mapie gminy Bobrowniki  | |
| 52°44′08″N 19°02′10″E/52,735556 19,036111[1]
| |
| Strona internetowa | |
Rachcin – wieś w Polsce, położona w województwie kujawsko-pomorskim, w powiecie lipnowskim, w gminie Bobrowniki, 10 km na północny zachód od centrum Włocławka, 16 km od Lipna, 9 km od Bobrownik, 7 km od Fabianek.
Wieś (obręb ewidencyjny) Rachcin graniczy z obrębami ewidencyjnymi Stary Bógpomóż, Polichnowo, Brzustowa (w tym wieś Stara Rzeczna w sołectwie Brzustowa), Lisek, Łochocin, Cyprianka, Wilczeniec Fabiański, Stary Witoszyn, Winduga.
Sołectwo Rachcin obejmuje dwie wsie: Rachcin i Windugę. Przez Windugę sołectwo Rachcin graniczy z wsiami Nowy Witoszyn i Łęg oraz posiada dostęp do Wisły.
Integralne części wsi
[edytuj | edytuj kod]| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0858585 | Okrągła | część wsi |
| 0858591 | Parcele Łochockie | część wsi |
| 0858600 | Rachcinek | część wsi |
Przyroda
[edytuj | edytuj kod]Wieś Rachcin obejmuje powierzchnię 15 km², z czego aż 11 km² stanowią lasy – w większości należące do Lasów Państwowych. Na gruntach między budynkiem punktu przedszkolnego i przystankiem autobusowym (przy fragmencie drogi Rachcin-Cyprianka zwanym „Olenderką”) znajdują się pokłady rudy darniowej[5].
Układ osadniczy wsi
[edytuj | edytuj kod]Wieś Rachcin – w swej najstarszej części – charakteryzuje się "starym kręgiem zabudowy", u którego "podnóża" posadowione są obiekty użyteczności publicznej – remiza i przedszkole[6].
Według wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części wieś Rachcin składa się z następujących części (w nawiasie numery – identyfikatory miejscowości z krajowego rejestru urzędowego podziału terytorialnego kraju TERYT) i liczba mieszkańców (dane USC Bobrowniki z 30.06.2017 r.):
- Rachcin – wieś (0858579) – 162 mieszk.,
- Parcele Łochockie – część wsi Rachcin (0858591) – 65 mieszk.
- Rachcinek – część wsi Rachcin (0858600) – 72 mieszk.,
- Okrągła – część wsi Rachcin (0858585) – 47 mieszk.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Najstarsze ślady osadnictwa w Rachcinie, 3 fragmenty naczyń, znaleziono przy wschodniej części doliny zwanej miejscowo „parową”. Znajdował się tam punkt osadniczy – Kultura łużycka. Bliższa chronologia HaC – Okres halsztacki[7].
Najstarsze pewne zapisy o wsi Rachcin pochodzą z pierwszej połowy XIII wieku. Rachcin był wtedy jedną z włości komesa Boguszy[8]. Po 1230 r. Bogusza wraz z księciem Konradem I mazowieckim zaczęli tworzenie klasztoru cystersów w Szpetalu. Bogusza darował temu klasztorowi 11 swoich posiadłości, w tym Rachcin[9].
Dokumentem poświadczającym nadanie komesa jest bulla papieża Innocentego IV z 22 czerwca 1244 r., która wymienia villa Raccino pośród posiadłości zniszczonego przez pogańskich Prusów opactwa cystersów w Szpetalu[10]
Rachcin jest najstarszą osadą na terenie gminy Bobrowniki – starszą od gminnych Bobrownik, wzmiankowanych pod datą 1321. Według stanu z 1321 r. należąca do parafii szpetalskiej wieś podzielona była na dwie części: Radczyno/Rachczyno Jakubowe i Klasztorne[11].
W 1492 r. Szymon z Rachcina ("de Rachczino") był dobrzyńskim sędzią grodzkim[12].
W 1564 r. Rachcin miał 2,5 łana gruntu i należał do Macieja Nasięgniewskiego[13].
W 2 poł. XIX w. do Rachcina zostali sprowadzeni uciekinierzy polityczni z Wielkopolski, którzy zbudowali zagrody na nowych siedliskach. Do nich należy zagroda, w której do dziś zachował się jedyny budynek zbudowany przez uciekinierów, tj. „Dom Uciekiniera”[14].
Po powstaniu styczniowym (1863–1864) prowadzono w Rachcinie tajne nauczanie, o którym wspomina kronika szkolna z 1938 roku: kiedy do wioski docierała władza rosyjska hasło trafiało najpierw do tajnej szkółki (...). Dzieci rozbiegały się po krzakach i parowach kryjąc drewniane tabliczki do pisania. Nauczyciel zajmował się jakąś pracą[15].
Podczas II wojny światowej ta położona na uboczu wieś nie była miejscem walk. Jednak w szeregach Wojska Polskiego we wrześniu 1939 r. walczyli również mieszkańcy Rachcina i tutejsi strażacy, spośród których trzech nie przeżyło II wojny światowej i okupacji[16].
W 2015 r. druhowie OSP Rachcin otrzymali Nagrodę Marszałka Województwa kujawsko-pomorskiego na najlepsze inicjatywy społeczne realizowane przez organizacje pozarządowe za "Upamiętnienie Druhów OSP Rachcin Żołnierzy Polskich Wojny Obronnej 1939 r. "[17].
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa włocławskiego.
Zabytki i miejsce pamięci narodowej
[edytuj | edytuj kod]W miejscowości znajdują się następujące zabytki:
- Szkoła powszechna – murowany budynek z 1926 r. objęty ścisłą ochroną konserwatorską,
- Dom Uciekiniera – drewniany dom zbudowany w 1865 r. przez uciekiniera politycznego z Wielkopolski,
- Zespół dworski: dwór (ok. 1920 r., przebudowany w latach 70. XX w.) i park (pocz.XX w.) – pozostałość majątku Okrągła. Wpisany do Rejestru Zabytków pod numerem 325/A z 5.11.1993,
- Krzyż Druhów – Żołnierzy Polskich 1939 r.: krzyż z żelaza postawiony w miejscu wcześniejszych w formie sprzed 1939 r. z tablicą zawierającą napis: „DRUHOM OSP RACHCIN / ŻOŁNIERZOM WOJNY OBRONNEJ POLSKI 1939 R. / Kazimierz Ziemniewicz – Naczelnik – zm. 9.03.1941 r. w obozie Mauthausen / Czesław Misterski – Strażak – zm. 17.09.1939 r. broniąc Warszawy / Józef Mizak – Strażak – poległ walcząc z najeźdźcą / W 75. rocznicę aresztowania Kazimierza Ziemniewicza / kładą w sąsiedztwie placu po remizie, której budową kierował / Rachcin, 18 października 2014 r. / Druhowie, Organizacje, Mieszkańcy”[18].
Organizacje społeczne i instytucje
[edytuj | edytuj kod]
- Stowarzyszenie Rozwoju Sołectwa Rachcin (założona w 2007 r.) – pierwsza organizacja pozarządowa w powiecie lipnowskim, która 11 grudnia 2008 r. otrzymała nagrodę Marszałka Województwa Kujawsko-Pomorskiego w konkursie „Rodzynki z pozarządówki” na najlepsze inicjatywy realizowane przez organizacje pozarządowe[19]. Największymi sukcesami małej szkółki były bardzo dobre wyniki egzaminów szóstoklasisty, zawsze w pierwszej dziesiątce wszystkich 31 szkół podstawowych w powiecie lipnowskim[20]. Obecnie jedyną placówką oświaty i wychowania prowadzoną przez Stowarzyszenie jest Przedszkole. Rachcin to pierwsza wieś w powiecie lipnowskim, w której mieszkańcy powołali własne placówki oświatowe, tworząc stowarzyszenie[21].
- Ochotnicza Straż Pożarna w Rachcinie – jest pierwszą jednostką ochrony przeciwpożarowej w powiecie lipnowskim, która samodzielnie pozyskiwała środki unijne na wyposażenie ogólnodostępnej świetlicy – dziś miejsca integracji społeczności lokalnej[22]. Stała się powiatowym liderem OSP w pozyskiwaniu funduszy z Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki i Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich[23].
- Koło Kobiet Rachcin / KGW Rachcin – organizacja społeczna, która w 2021 r. zajęła I miejsce w półfinale ogólnopolskiego festiwalu smaku "Polska od kuchni" za potrawę "terrina z kaczki"[24]. W 2017 r. wieniec Koła Kobiet z Rachcina zajął II miejsce w konkursie wieńców tradycyjnych dożynek powiatowych[25]. Podczas Festiwalu smaku zorganizowanego w Lipnie latem 2018 r. przez Team Roberta Sowy znanego z ogólnopolskiego programu TVN 24. Koło Kobiet Rachcin zajęło III miejsce w kategorii „Danie główne” za „uda z gęsi faszerowane gruszką i brzoskwinią”[26]. Jesienią 2018 r. Koło Kobiet Rachcin zdobyło pierwsze miejsce w konkursie kulinarnym – kategoria "danie główne" oraz trzecie w kategorii "napoje" w Festiwalu Smaku Kujaw i Ziemi Dobrzyńskiej w Łochocinie[27]. W 2019 r. Koło Kobiet Rachcin zajęło II miejsce zdobywając "Srebrny Talerzyk Nowego Centrum Lipno" i czek o wartości 1000 zł za potrawę "Terrina z kaczki"[28].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 9 stycznia 2024, identyfikator PRNG: 113630
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1053 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ GUS. Rejestr TERYT
- ↑ K. Zawidzki, Bobrowniki – przeszłość i stan dzisiejszy [w:] "Z dziejów ziemi dobrzyńskiej". Materiały z sesji popularnonaukowej, Bobrowniki 20 listopada 1996 r., pod redakcją Zenona Góździa, Dobrzyń nad Wisłą 1997, s. 65.
- ↑ Lokalna Strategia Rozwoju Gminy Bobrowniki na lata 2015-2020 stanowiąca załącznik nr 1 do Uchwały nr XXIII /155 /2017 Rady Gminy Bobrowniki z dnia 25 kwietnia 2017 r., [w:] Biuletyn Informacji Publicznej [online], 25 kwietnia 2017, s. 16 [dostęp 2021-12-11].
- ↑ J. Dąbrowska, P. Sobczyk, Karta ewidencji stanowiska archeologicznego (Rachcin, obszar AZP 46-48, nr stanowiska w miejscowości -2, na obszarze-2). 14 października 1981 r. stanowisko zbadali i chronologię określili J. Dąbrowska i P. Sobczyk., 14 października 1986, s. 1 [dostęp 2019-08-15].
- ↑ J. Nowacki, Opactwo św. Gotarda w Szpetalu pod Włocławkiem Zakonu Cysterskiego (ok. 1228 – 1285 – 1358), Gniezno 1934, s. 119.
- ↑ M.S. Szacherska, Opactwo cysterskie w Szpetalu a misja pruska. Polska Akademia Nauk. Instytut Historii, s. 68.
- ↑ F. Sikora, Upadek fundacji cysterskiej w Szpetalu i początki odnowionego klasztoru byszewskiego [w:] "Zapiski historyczne", t. XL, 1975, z. 2, s. 208.
- ↑ F. Sikora, Upadek fundacji cysterskiej w Szpetalu i początki odnowionego klasztoru byszewskiego [w:] "Zapiski historyczne", t. XL, 1975, z. 2, s. 91.
- ↑ Zygmunt Bronisław (1867-1948) Lasocki, Dostojnicy i urzędnicy ziemi dobrzyńskiej w XIV i XV wieku, „Biblioteka Uniwersytecka w Toruniu”, 1934 [dostęp 2024-07-28].
- ↑ Z. Guldon, Mapy ziemi dobrzyńskiej w drugiej połowie XVI w., Toruń 1967, s. 34.
- ↑ E. Kraszewska, Rachcin – zabytkowa chałupa nr 9, Biuletyn Przewodnicki ZW PTTK Włocławek, Nr 37: 1986, s. 15 – 16.
- ↑ K. Ziemniewicz, Kronika Szkolna (rękopis), 1938 r., s. 1.
- ↑ Jan Bielicki, Fabianki i okolice. Materiały do dziejów, 2016, s. 232.
- ↑ Beata Krzemińska, Informacje prasowe [str. 6] – Rodzynki z pozarządówki [online], Urząd Marszałkowski Województwa Kujawsko-Pomorskiego (archiwum), 24 czerwca 2015 [dostęp 2021-11-15].
- ↑ Karol Kostrzewski, PRZYJEDŹ I ZWIEDZAJ – Dom Uciekiniera i wieś Rachcin [online], Strona Gminy Bobrowniki nad Wisłą [dostęp 2021-11-15].
- ↑ Ewelina Fuminkowska, Przedszkole w Rachcinie ma już 10 lat. To pierwsza wieś w powiecie, która powołała własne placówki tworząc stowarzyszenie, „Gazeta Pomorska”, 9 października 2018 [dostęp 2021-11-15] (pol.).
- ↑ Strona Gminy Bobrowniki nad Wisłą – 10 lat ze Stowarzyszeniem Rozwoju Sołectwa Rachcin [online], Strona Gminy Bobrowniki nad Wisłą [dostęp 2021-11-15].
- ↑ Ewelina Fuminkowska, Przedszkole w Rachcinie ma już 10 lat [zdjęcia] [online], Lipno Nasze Miasto, 10 października 2018 [dostęp 2021-11-15] (pol.).
- ↑ E. Fuminkowska, Druhowie z Rachcina dla innych, „Tygodnik Lipnowski”, 4 (14), 27 stycznia 2015, s. 7.
- ↑ M. Jaworski, Młodzi, prężnie działający druhowie z OSP w Rachcinie, „Tygodnik Lipnowski”, 25 (25), 23 czerwca 2015, 6..
- ↑ Mistrzynie kuchni odniosły duży sukces, [w:] Lipno, Gazeta CLI, Portal – miasto i gminy – lipno-cli.pl, „Gazeta CLI”.
- ↑ mb, Dożynki powiatowe za nami [GALERIA] [online], lipno-cli.pl, 30 sierpnia 2017 [dostęp 2021-11-15].
- ↑ I Festiwal Smaku [online], Przedsiębiorstwo Usług Komunalnych w Lipnie [dostęp 2021-11-15] (pol.).
- ↑ M. Jaworski, Smak Kujaw oraz ziemi dobrzyńskiej w Łochocinie, „Tygodnik Lipnowski”, 229 (21 314), 2 października 2018, s. 4.
- ↑ II Festiwalu Smaku – podsumowanie [online], Przedsiębiorstwo Usług Komunalnych w Lipnie, 15 lipca 2019.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Nowacki J., Opactwo św. Gotarda w Szpetalu pod Włocławkiem Zakonu Cysterskiego (ok. 1228 – 1285 – 1358), Gniezno 1934, s. 66, 91, 92, 98, 122, 129.
- Szacherska S. M., Opactwo cysterskie w Szpetalu a misja pruska, Polska Akademia Nauk. Instytut Historii, s. 56-117.
- Kraszewska E., Rachcin-Zabytkowa chałupa nr 9, Biuletyn Przewodnicki ZW PTTK Włocławek, nr 37: 1986, s. 15-16.
- Zabytki architektury i budownictwa w Polsce. Województwo włocławskie, 46, Warszawa 1993, s. 13.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Rachcin, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IX: Pożajście – Ruksze, Warszawa 1888, s. 350.
- Strona Szkoły Podstawowej w Rachcinie. szkolarachcin.pl.tl. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-06-29)].
| Miasto | |
|---|---|
| Wsie | |
| Część miasta | |
| Części wsi |
_COA.svg)