Ruse

Ruse
Русе
Herb	Flaga
Państwo	Bułgaria
Kmet	Płamen Stoiłow
Powierzchnia	127,124 km²
Wysokość	45 m n.p.m.
Populacja (2023); • liczba ludności	; 141 474
Nr kierunkowy	082
Kod pocztowy	7000
Tablice rejestracyjne	P
Strefa czasowa	UTC+02:00
	Położenie na mapie Bułgarii Ruse
	Położenie na mapie obwodu Ruse Ruse
	43°51′N 25°58′E/43,850000 25,966667
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Informacje w Wikipodróżach
	Strona internetowa

Ruse (bułg. Русе; tur. Rusçuk; łac. Sexaginta Prista) – miasto w Bułgarii, nad Dunajem, piąte pod względem liczby mieszkańców w kraju. Stolica obwodu Ruse i gminy Ruse. Według danych szacunkowych Ujednoliconego Systemu Ewidencji Ludności oraz Usług Administracyjnych dla Ludności, 15 września 2023 roku miejscowość liczyła 141 474 mieszkańców^[1].

Największy bułgarski port rzeczny na Dunaju, przez który przechodzi znaczna część bułgarskiego eksportu. Jest to także ważny węzeł komunikacyjny, ponieważ poprzez Most Przyjaźni możliwe są połączenia kołowe i kolejowe z Rumunią. Rozwinięty przemysł środków transportu (budowa statków, taboru kolejowego), maszynowy (m.in. obrabiarki, maszyny rolnicze), metalowy, spożywczy (m.in. przetwórstwo owoców i warzyw, winiarstwo, przemysł cukrowniczy, tytoniowy, młynarski), włókienniczy (bawełniany i jedwabniczy), chemiczny, rafinacja ropy naftowej; poza tym przemysł skórzano-obuwniczy, drzewny, gumowy. Ruch lotniczy obsługuje port lotniczy Ruse.

Miasto jest znane ze swojej XIX i XX-wiecznej architektury.

Historia

Początki miasta sięgają czasów rzymskich. Prawdopodobnie już za czasów imperatora Wespazjana (69–79 r. n.e.) powstały umocnienia i port Seksaginta Prista (co może oznaczać miasto 60 statków). W końcu VI w. Słowianie i Awarowie zniszczyli twierdzę. Od IX w. w tym miejscu najpierw powstała średniowieczna osada bułgarska Ruse, a potem twierdza. Po chrystianizacji Bułgarii miasto dostało nazwę Giurgevgrad i rozwijało się dobrze ze względu na obecność portu.

Od XVI w. (od czasów niewoli tureckiej) miasto zmieniło nazwę na Rusczuk – miało tu siedzibę dowództwo tureckiej floty dunajskiej. Od XIX w., ze względu na swoje położenie nad Dunajem i bliskość Bukaresztu, do miasta szybko przenikała nowoczesna cywilizacja. Tu powstała pierwsza w Bułgarii linia i stacja kolejowa, a także nowoczesna drukarnia. Jako jedno z głównych miast Imperium osmańskiego Ruse przyciągało wiele postaci bułgarskiego odrodzenia.

Powstał ruseński komitet rewolucyjny, który w 1874 r. stał się centralnym komitetem krajowym. Działalność miała na celu wyzwolenie Bułgarii spod zaboru tureckiego – stało się to w lutym 1878 r., kiedy rosyjskie wojska pod dowództwem gen. Totlebena wkroczyły do miasta. Przed i po wyzwoleniu powstało wiele fabryk (stocznia, garbarnia, browar i inne). W 1890 r. było już 14 fabryk, a w 1907 r. powstała największa w Bułgarii fabryka produkująca maszyny. W okresie międzywojennym miasto dotknął ogólnoświatowy kryzys gospodarczy – wiele firm i banków upadło lub wycofało się.

Po II wojnie światowej Bułgarii został narzucony sowiecki model ekonomiczny – rozpoczęła się nacjonalizacja i industrializacja. W ciągu kilku dziesięcioleci miasto stało się jednym z większych ośrodków przemysłowych w kraju. W 1954 r. został wybudowany most na Dunaju łączący Bułgarię i Giurgiu w Rumunii (Most Przyjaźni), a potem 2 stacje kolejowe, lotnisko. W 1949 powstała opera, w 1959 filharmonia. Miasto gości na stałe wiele międzynarodowych festiwali muzycznych. Od 1946 istnieje wyższa uczelnia – obecnie Ruseński Uniwersytet. W 1976 wybudowano najwyższą na Bałkanach wieżę telewizyjną (201 m).

W Ruse urodził się laureat literackiej nagrody Nobla Elias Canetti (1905–1994).

1 stycznia 2007 w Ruse uroczyście zniesiono granicę między Bułgarią i Rumunią, w związku z wejściem obu krajów do UE.

Zabytki

Wybrane zabytki:

Pomnik Wolności(inne języki)
Monaster Basarbowski(inne języki) – klasztor prawosławny wykuty w skale
Sobór Trójcy Świętej
Regionalne Muzeum Historyczne(inne języki)
Kunt Kapu(inne języki) – brama będąca jedyną pozostałością dawnej twierdzy
Biblioteka Regionalna, im. Lubena Karawełowa
Cerkiew św. Jerzego(inne języki)
Katedra św. Pawła od Krzyża
Opera
Stara szkoła muzyczna
Pałac Sprawiedliwości
muzeum im. Baby Tonki z ekspozycją poświęconą bułgarskiemu ruchowi powstańczemu w XIX w.^[2]

Pomnik Wolności
Monastyr Basarbowski
Sobór Trójcy Świętej
Regionalne Muzeum Historyczne
Biblioteka Regionalna
Opera

Sport

W mieście ma siedzibę klub piłkarski Dunaw Ruse.

Miasta partnerskie

Przypisy

↑ Таблица на населението по постоянен и настоящ адрес [online], Единна система за гражданска регистрация и административно обслужване на населението [dostęp 2024-01-09] (bułg.).
↑ NinaN. Kalonkina NinaN., Къща музей „Баба Тонка“ [online], Регионален исторически музей - Русе [dostęp 2024-03-09] (ang.).

Linki zewnętrzne

[1] Таблица на населението по постоянен и настоящ адрес [online], Единна система за гражданска регистрация и административно обслужване на населението [dostęp 2024-01-09] (bułg.).

[2] NinaN. Kalonkina NinaN., Къща музей „Баба Тонка“ [online], Регионален исторически музей - Русе [dostęp 2024-03-09] (ang.).

[1]

[2]