Biskupi chełmscy (Kościół łaciński)
Biskupi chełmscy – łacińska katolicka diecezja chełmska istniała od połowy XIV w. do 1805, a faktycznie do 1807 (z powodu opóźnienia wykonania bulli papieskiej wywołanego wojną).
Łacińscy biskupi chełmscy byli senatorami I Rzeczypospolitej. Zajmowali dziesiąte miejsce wśród senatorów duchownych, a po unii lubelskiej trzynaste. W latach 1594–1617 byli wieczystymi wielkimi kanclerzami Akademii Zamojskiej. Kilku było podkanclerzymi koronnymi. Na 45 ordynariuszy, 28 awansowało na ważniejsze w hierarchii biskupstwa. Dwóch zostało później prymasami Polski, a jeden prymasem Królestwa Polskiego. 17 umarło, będąc biskupami chełmskimi. Siedzibą biskupów był Chełm, a w latach 1490–1664 i 1773–1805 Krasnystaw. Główną rezydencją biskupią był pałac w Skierbieszowie, dogodnie położony pomiędzy Chełmem, Krasnymstawem i Zamościem.
W 2009 papież Benedykt XVI ustanowił Chełm stolicą tytularną[1]. Tytularnym biskupem chełmskim 20 kwietnia 2013 został mianowany Stanisław Jamrozek, biskup pomocniczy archidiecezji przemyskiej.
Biskupi Ordynariusze
[edytuj | edytuj kod]Lata urzędowania | Biskup | Uwagi | |
---|---|---|---|
1358-1365 | Tomasz z Sienna | nie objął urzędu, późniejszy biskup pomocniczy krakowski | |
ok. 1380-1416 | Stefan ze Lwowa | biskup pomocniczy poznański i sufragan włocławski | |
1417-1452 | Jan Biskupiec | ||
1452-1462 | Jan Kraska | ||
1463-1479 | Paweł z Grabowa | ||
1480-1484 | Jan Kaźmierski | późniejszy biskup przemyski | |
1484-1486 | Jan z Targowiska | ||
1490-1505 | Maciej ze Starej Łomży | wcześniej biskup kamieniecki, przeniósł siedzibę diecezji do Krasnegostawu | |
1505-1510 | Mikołaj Kościelecki | ||
1518-1538 | Jakub Buczacki | późniejszy biskup płocki, sekretarz króla Aleksandra Jagiellończyka | |
1538-1539 | Sebastian Branicki | wcześniej biskup kamieniecki, późniejszy biskup poznański | |
1539-1541 | Samuel Maciejowski | późniejszy biskup płocki i krakowski, sekretarz króla Zygmunta Starego | |
1542-1543 | Mikołaj Dzierzgowski | Późniejszy biskup włocławski, arcybiskup gnieźnieński, Prymas Polski | |
1543-1545 | Jan Dziaduski | wcześniej biskup margaryteński, kamieniecki, sufragan włocławski, późniejszy biskup przemyski | |
1545-1546 | Andrzej Zebrzydowski | wcześniej biskup kamieniecki, późniejszy biskup włocławski i krakowski, sekretarz króla Zygmunta Starego | |
1546-1551 | Jan Drohojowski | późniejszy biskup kujawski | |
1551-1561 | Jakub Uchański | późniejszy biskup włocławski, arcybiskup gnieźnieński, Prymas Polski i Litwy, interrex po śmierci Zygmunta Augusta i ucieczce Henryka Walezego | |
1561-1562 | Mikołaj Wolski | późniejszy biskup kujawski, sekretarz króla Zygmunta Augusta | |
1562-1577 | Wojciech Staroźrebski Sobiejuski | sekretarz króla Zygmunta Starego, późniejszy biskup przemyski | |
1578-1587 | Adam Pilchowski | sekretarz króla Stefana Batorego | |
1590-1591 | Wawrzyniec Goślicki | późniejszy biskup przemyski i poznański, sekretarz króla Zygmunta Augusta | |
1591-1600 | Stanisław Gomoliński | organizator Akademii Zamojskiej, budowniczy pałacu biskupów chełmskich w Krasnymstawie, późniejszy biskup łucki | |
1601-1621 | Jerzy Zamoyski | zreorganizował diecezję chełmską | |
1621-1627 | Maciej Łubieński | późniejszy biskup poznański, kujawski, arcybiskup gnieźnieński, Prymas Polski i Litwy, fundator kaplicy Matki Bożej na Jasnej Górze | |
1627-1640 | Remigiusz Koniecpolski | sekretarz króla Zygmunta III Wazy | |
1641-1644 | Paweł Piasecki | wcześniej biskup kamieniecki, późniejszy biskup przemyski, sekretarz króla Zygmunta III Wazy | |
1644-1657 | Stanisław Pstrokoński | uznał objawienia w Krasnobrodzie | |
1658-1667 | Tomasz Leżeński | późniejszy biskup łucki | |
1667-1669 | Jan Różycki | sekretarz królów Władysława IV Wazy i Jana Kazimierza | |
1670-1673 | Krzysztof Jan Żegocki | Polityk i partyzant podczas potopu szwedzkiego, wojewoda inowrocławski, święcenia przyjął po śmierci żony | |
1673-1676 | Stanisław Kazimierz Dąmbski | późniejszy biskup łucki (budowniczy katedry), płocki, kujawski i krakowski (zmarł przed objęciem urzędu) | |
1677-1696 | Stanisław Jacek Święcicki | wcześniej biskup sufragan żmudzki, późniejszy biskup chełmiński (zmarł przed objęciem urzędu) | |
1699-1705 | Mikołaj Michał Wyżycki | przebudował rezydencję biskupów chełmskich w Skierbieszowie | |
1705-1710 | Kazimierz Łubieński | późniejszy biskup krakowski | |
1710-1712 | Teodor Wolff von Ludinghausen | wcześniej biskup inflancki | |
1713-1719 | Krzysztof Jan Szembek | późniejszy biskup przemyski, warmiński, koronował obraz MB Częstochowskiej na Jasnej Górze | |
1719-1724 | Aleksander Antoni Fredro | późniejszy biskup przemyski | |
1725-1733 | Jan Feliks Szaniawski | wcześniej biskup pomocniczy lwowski | |
1736-1753 | Józef Eustachy Szembek | późniejszy biskup płocki | |
1753-1765 | Walenty Franciszek Wężyk | późniejszy biskup przemyski | |
1765-1771 | Feliks Paweł Turski | późniejszy biskup łucki i krakowski | |
1771-1780 | Antoni Onufry Okęcki | późniejszy biskup poznański | |
1780-1781 | Jan Alojzy Aleksandrowicz | wcześniej biskup koadiutor diecezji chełmskiej | |
1781-1790 | Maciej Grzegorz Garnysz | wcześniej biskup pomocniczy kujawski | |
1790-1805 | Wojciech Józef Skarszewski | za jego urzędowania biskupstwo chełmskie przekształcono w biskupstwo lubelskie; późniejszy biskup lubelski, arcybiskup metropolita warszawski, Prymas Królestwa Polskiego |
Biskupi Koadiutorzy
[edytuj | edytuj kod]Lata urzędowania | Biskup | Uwagi |
---|---|---|
1775-1780 | Jan Alojzy Aleksandrowicz | późniejszy ordynariusz diecezji chełmskiej |
Biskupi pomocniczy
[edytuj | edytuj kod]Lata urzędowania | Biskup | Uwagi |
---|---|---|
1622-1643 | Abraham Śladkowski | |
1644-1676 | Mikołaj Świrski | |
1696-1720 | Jan Dłużewski | |
1721-1723 | Walenty Konstanty Czulski | |
1724-1725 | Michał de la Mars | |
1727-1738 | Józef Olszański | |
1738-1741 | Józef Antoni Łaszcz | późniejszy biskup koadiutor kijowski |
1748-1757 | Jan Chryzostom Krasiński | |
1760-1775 | Dominik Józef Kiełczewski | |
1775-1788 | Melchior Jan Kochnowski | faktyczny zarządca diecezji za czasów urzędowania biskupa Macieja Garnysza |
1780-1781 | Maciej Grzegorz Garnysz | późniejszy biskup ordynariusz chełmski |
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]- diecezja chełmska (rzymskokatolicka)
- dawna katedra łacińskiej diecezji chełmskiej w Chełmie
- dawna katedra łacińskiej diecezji chełmskiej w Krasnymstawie
- polscy biskupi katoliccy
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Diecezja chełmska [online], catholic-hierarchy.org [dostęp 2013-06-22] (ang.).
- Chełmskie biskupstwo tytularne [online], catholic-hierarchy.org [dostęp 2013-06-22] (ang.).
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Chełm biskupią stolicą tytularną. opoka.org.pl, 2009-03-03. [dostęp 2013-06-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)].
- ↑ Daty nominacji według Encyklopedia katolicka Tom 2, Lublin 1995, ISBN 83-86668-02-4
- ↑ Daty nominacji według Encyklopedia katolicka Tom 2, Lublin 1995, ISBN 83-86668-02-4
- ↑ Daty nominacji według Encyklopedia katolicka Tom 2, Lublin 1995, ISBN 83-86668-02-4