Sokół białorzytny
|
||
| Falco dickinsoni[1] | ||
| P. L. Sclater, 1864 | ||
 |
||
| Systematyka | ||
| Domena | eukarionty | |
| Królestwo | zwierzęta | |
| Typ | strunowce | |
| Podtyp | kręgowce | |
| Gromada | ptaki | |
| Podgromada | Neornithes | |
| Nadrząd | neognatyczne | |
| Rząd | sokołowe | |
| Rodzina | sokołowate | |
| Podrodzina | sokoły | |
| Rodzaj | Falco | |
| Gatunek | sokół białorzytny | |
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | ||
 |
||
Sokół białorzytny, pustułka białorzytna (Falco dickinsoni) – gatunek ptaka drapieżnego z rodziny sokołowatych (Falconidae) zamieszkującego południową i wschodnią Afrykę.
Nazwa angielska ptaka, Dickinson's Kestrel, odnosi się do angielskiego lekarza i misjonarza, który zbierał różne okazy zwierząt. Inna nazwa zwraca uwagę na biały kuper. Najbliższym krewnym tej pustułki jest pustułka ciemna i pustułka prążkowana. 3 wymienione gatunki zalicza się czasem do rodzaju Dissodectes.
Spis treści
Charakterystyka[edytuj | edytuj kod]
To dość mała, krępa pustułka z dużą, kwadratową głową. Mierzy 27-30 cm długości oraz 61-68 cm rozpiętości skrzydeł. Waży 167-246 gramów. Samica jest około 4% większa i 10-20% cięższa niż samiec. Upierzenie w większości jest ciemnoszare z jasną głową i kuprem. Ogon ma szarą barwę i wąskie paski, choć subterminalny prążek jest szeroki. Spodnia część lotek jest również prążkowana. Woskówka i nogi są żółte. Na głowie wokół oczu występuje naga żółta skóra. Dziób ma ciemnoszary kolor, a oczy są brązowe. Osobniki młodociane są szarobrązowe z prążkowanymi bokami ciała, ale bez jasnej głowy i kupra. Ich woskówka i otoczka oczna są zielonawe.
Przeważnie to ptak milczący, ale w sytuacjach alarmowych lub gdy się komunikuje z innymi pustułkami wydaje wysokie piski. Przy gnieździe słychać miękkie, miauczliwe odgłosy, które mają zachęcić młode do jedzenia.
Występowanie i siedlisko[edytuj | edytuj kod]
Zamieszkuje sawannę i otwarte obszary leśne, szczególnie tereny bagniste w pobliżu wód. Związany jest najczęściej z palmami arekowatymi z rodzaju Hyphaene i Borassus. Często spotyka się go również przy baobabach. W niektórych regionach widuje się go na plantacjach palm kokosowych.
Areał występowania obejmuje Mozambik, Zimbabwe, Zambię i Malawi po północno-wschodnią Afrykę Południową (głównie w Parku Narodowym Krugera), w północnej Botswanie, północno-wschodniej Namibii, wschodniej Angoli, południowej części Demokratycznej Republiki Konga i częściowo w Tanzanii. Wyjątkowo zdarza się jej zalatywać do Kenii. Całkowity zasięg występowania pokrywa około 3,4 milionów km2. Ogólnie uznaje się pustułkę białorzytną za ptaka rzadkiego, choć jest pospolitszy na niektórych fragmentach areału, np. na Zanzibarze i na Wyspie Pemba w Tanzanii. Wycinanie palm kokosowych jest potencjalnym zagrożeniem dla gatunku.
Zachowanie[edytuj | edytuj kod]
Zwykle poluje z zasiadki, a jedynie rzadko zdarza się jej zawisać w powietrzu i wypatrywać zdobyczy. Duże owady, takie jak koniki polne, stanowią większą część diety. Żywi się również jaszczurkami i płazami, czasem ptakami, nietoperzami, gryzoniami i wężami. Często zwraca uwagę na płonące trawy, gdzie jej poluje na uciekające od ognia owady i inną zdobycz.
Okres lęgowy[edytuj | edytuj kod]
Trwa od lipca do października w Tanzanii i od września do grudnia na bardziej południowych terenach. Gniazda są prosto wyskrobanymi zagłębieniami bez użycia dodatkowego budulca. Znajdują się od 2 do 18 metrów nad ziemią w koronie uschniętej palmy lub w szczelinie kory baobabu. Czasem pustułka wykorzystuje stare gniazda po warugach. Samica składa od 1 do 4 jaj. Mają kremową barwę i rudawo-brązowe kropkowanie. Wysiadywane są przez samicę 30 dni. Młode pierzą się w pełni po około 33-35 dniach.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Falco dickinsoni, w: Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ Falco dickinsoni. Czerwona księga gatunków zagrożonych (IUCN Red List of Threatened Species) (ang.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Beolens, Bo & Watkins, Michael (2003) Whose Bird?: Men and women commemorated in the common names of birds, Christopher Helm, London.
- Channing, Keith (2007) The Hawk Conservancy Trust: Dickinson's Kestrel - Falco dickinsoni. Accessed 01/07/07.
- Ferguson-Lees, James & Christie, David A. (2001) Raptors of the World, Christopher Helm, London.
- Global Raptor Information Network (2007) Species account: Dickinson's Kestrel Falco dickinsoni. Downloaded from http://www.globalraptors.org on 1 Aug. 2007.
- Sinclair, Ian & Ryan, Peter (2003) Birds of Africa south of the Sahara, Struik, Cape Town.
- Zimmerman, Dale A.; Turner, Donald A. & Pearson, David J. (1999) Birds of Kenya & Northern Tanzania, Christopher Helm, London.
