Hematyt: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
m drobne redakcyjne, wikizacja |
→Właściwości: int. |
||
Linia 34: | Linia 34: | ||
Tworzy [[Ciało krystaliczne|kryształy]] izometryczne, krótkosłupowe, grubobeczułkowate, tabliczkowe, płytkowe, a niekiedy igiełkowe. Zazwyczaj przyjmuje postać [[romboedr]]u. |
Tworzy [[Ciało krystaliczne|kryształy]] izometryczne, krótkosłupowe, grubobeczułkowate, tabliczkowe, płytkowe, a niekiedy igiełkowe. Zazwyczaj przyjmuje postać [[romboedr]]u. |
||
'''Występuje w skupieniach''' |
'''Występuje w skupieniach:''' |
||
* zbitych i skrytokrystalicznych (''żelaziak czerwony'') |
* zbitych i skrytokrystalicznych (''żelaziak czerwony'') |
||
* grubokrystalicznych (''błyszcz żelaza'' – [[Rio Marina]] na [[Elba|Elbie]] we [[Włochy|Włoszech]]) |
* grubokrystalicznych (''błyszcz żelaza'' – [[Rio Marina]] na [[Elba|Elbie]] we [[Włochy|Włoszech]]) |
Wersja z 00:17, 21 cze 2014
[[Plik:{{{grafika}}}|240x240px|alt={{{alt grafiki}}}|{{{opis grafiki}}}]] {{{opis grafiki}}} | |
Właściwości chemiczne i fizyczne | |
Inne nazwy |
{{{inne nazwy}}} |
---|---|
Skład chemiczny |
{{{skład chemiczny}}} |
Twardość w skali Mohsa |
{{{twardość w skali Mohsa}}} |
Przełam |
{{{przełam}}} |
Łupliwość |
{{{łupliwość}}} |
Pokrój kryształu |
{{{pokrój kryształu}}} |
Układ krystalograficzny |
{{{układ krystalograficzny}}} |
Topliwość |
{{{topliwość}}} |
Właściwości mechaniczne |
{{{właściwości mechaniczne}}} |
Gęstość minerału |
{{{gęstość minerału}}} |
Właściwości optyczne | |
Barwa |
{{{barwa}}} |
Rysa |
{{{rysa}}} |
Połysk |
{{{połysk}}} |
Współczynnik załamania |
{{{współczynnik załamania}}} |
Inne |
{{{inne własności optyczne}}} |
Dodatkowe dane | |
Postacie alotropowe |
{{{postacie alotropowe}}} |
Szczególne własności |
{{{szczególne własności}}} |
Klasyfikacja Strunza |
{{{klasyfikacja Strunza}}} |
Hematyt (gr. haema (haima), krew; haimatites, krwisty; w nawiązaniu do czerwonej barwy tego minerału po jego sproszkowaniu) – pospolity minerał, tlenek żelaza(III).
Właściwości
Tworzy kryształy izometryczne, krótkosłupowe, grubobeczułkowate, tabliczkowe, płytkowe, a niekiedy igiełkowe. Zazwyczaj przyjmuje postać romboedru.
Występuje w skupieniach:
- zbitych i skrytokrystalicznych (żelaziak czerwony)
- grubokrystalicznych (błyszcz żelaza – Rio Marina na Elbie we Włoszech)
- drobnoziarnistych, cienkotabliczkowych (mika żelazna)
- skorupowych i naciekowych (krwawnik)
- groniastych, kulistych i nerkowatych (szklane głowy – Cumbria w Wielkiej Brytanii; do 15 kg)
- rozetowych (róża hematytowa – Minas Gerais w Brazylii; średnica do 15 cm i Szwajcaria – do 7 cm)
- proszkowych, ziemistych i pylastych (śmietana hematytowa).
Niekiedy tworzy pseudomorfozy po magnetycie (martyt).
Jest kruchy, nieprzezroczysty. Czasami zawiera domieszki glinu – hematyt glinowy, alumohematyt – oraz manganu.
Występowanie
Jest rozpowszechniony we wszystkich głównych typach skał, w których tworzy większe nagromadzenia lub jako minerał poboczny barwi je na różowo lub czerwono. Występuje jako spoiwo w niektórych skałach osadowych, okruchowych. Towarzyszy magnetytowi i pirytowi.
Miejsca występowania: USA – okolice J. Górnego, Tennessee; Kanada – Quebec; Meksyk, Wenezuela, Brazylia, Liberia, Indie, Ukraina – Krzywy Róg, Kazachstan, Australia, Francja – kryształy do 10 cm, Niemcy, Szwecja, Japonia – kryształy do 6 cm..
W Polsce – na terenie Rezerwatu Archeologicznego Rydno (województwo świętokrzyskie, pomiędzy Starachowicami a Skarżyskiem-Kamienną) – był tu eksploatowany już od schyłkowego paleolitu, w okolicach Nowej Słupi (Góry Świętokrzyskie), w Karkonoszach, w Tatrach, w Kotlinie Kłodzkiej, Rudawach Janowickich – m.in. hałdy d. kopalni "Victoria" w Ogorzelcu, Górach Kaczawskich, spotykany jest na Kujawach[potrzebny przypis].
Występuje także na Marsie.
Zastosowanie
Główna ruda żelaza (70% Fe) – nie jest najbardziej bogatą, ale jest bardzo powszechną rudą żelaza. Bywa używany jako naturalny pigment do wyrobu czerwonej farby (czerwona ochra). Ma duże znaczenie kolekcjonerskie. Wykorzystywany jako kamień ozdobny i jubilerski. Używany do wyrobu drobnej galanterii artystycznej i żałobnej.
Bibliografia
- Atlas mineralogii – G.G.Gormaz, J.J.Casanovas – „Wiedza i życie” 1992
- W.Heflik, L.Natkaniec – Nowak – Minerały Polski – Wyd. „Antykwa” – 1998
- J.Żaba – Ilustrowany słownik skał i minerałów – Videograf II 2003
- W. Schumann – Minerały świata – O. Wyd.”Alma-Press” 2003
- ↑ Udo. Schwertmann, R. M. Cornell: Iron Oxides in the Laboratory: Preparation and Characterization. Weinheim ; New York: Wiley-VCH, 2000. DOI: 10.1002/9783527613229. ISBN 3-527-26991-6. (ang.).