Czudec

Czudec

{{{rodzaj miejscowości}}}
Państwo	podkarpackie
Powiat	strzyżowski
Gmina	Czudec
Liczba ludności (2011)	2975
Strefa numeracyjna	(+48) 17
Kod pocztowy	38-120
Tablice rejestracyjne	RSR
SIMC	0648385
Położenie na mapie brak Brak mapy: podkarpackie Czudec
Położenie na mapie świata Czudec
49,9456°N 21,8381°E
Strona internetowa

{{Polska miejscowość infobox}} Sugerowane pola (wstaw w kodzie): | miejscowość podstawowa = | rodzaj miejscowości = | alt zdjęcia = Nieznane pola: "flaga wsi", "herb wsi", "mapa wsi", "dopełniacz wsi" oraz "herb artykuł".

Czudec – wieś (dawniej miasteczko lokowane w XV w.) w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie strzyżowskim, w gminie Czudec przy drodze wojewódzkiej nr 988.

Integralne części wsi Czudec

SIMC	Nazwa	Rodzaj
1043425	Bełk	część wsi
0648391	Grobla	część wsi
0648400	Kolanówka	część wsi
0648416	Leśniczówka	część wsi
0648422	Rzeki	część wsi

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa rzeszowskiego.

Miejscowość jest siedzibą parafii Świętej Trójcy, należącej do dekanatu Czudec, diecezji rzeszowskiej.

Wieś położone na skraju Pogórza Strzyżowskiego, posiada duże walory krajobrazowe. Na miejscu baza hotelowa.

Historia

W 1185 roku komes Mikołaj Bogoria z Bogorii koło Sandomierza przekazał kilka wsi ze swych dóbr na uposażenie klasztoru Cystersów w Koprzywnicy. W 1264 roku spotkali się w Tarnawie: książę Rusi Halickiej Daniel Halicki z księciem polskim Bolesławem Wstydliwym i wspólnie dokonali rozgraniczeń księstw. Granica miała przebiegać między Rzeszowem a Czudcem.

Legat papieski, biskup firmański Filip w 1279 r. w Budzie na Węgrzech potwierdził opatowi klasztoru Cystersów w Koprzywnicy prawo do pobierania dziesięciny między innymi z Czudca i Strzyżowa.19 stycznia 1354 r. Kazimierz III Wielki nadał Janowi Pakosławowi ze Strożyska – miasto Rzeszów z okolicą po Dąbrowę na północy, Czudec na zachodzie i wieś Leżajsk na wschodzie. W 1427 r. król Władysław II Jagiełło nadał Czudcowi prawa miejskie. W XV wieku ówczesny dziedzic Czudca, Mikołaj Strzyżowski, wybudował z zachodniej strony rynku, drugi kościół pw. św. Zofii (obecne sanktuarium).

Był miastem klasztoru opactwa benedyktynów w Tyńcu w województwie sandomierskim w 1629 roku.

2 sierpnia 1944 zajęty przez wojska radzieckie.

Zabytki

• Barokowy kościół parafialny pw. Świętej Trójcy, wybudowany w latach 1721-1735 z części rozebranych murów zamku we wsi Przedmieście Czudeckie, na miejscu drewnianej świątyni pw. św. Zofii z fundacji ówczesnego właściciela, Józefa Grabińskiego.
• Murowana kaplica pw. św. Marcina, według tradycji wybudowana na miejscu pierwotnego kościoła parafialnego pod tym samym wezwaniem w 1692 r. (ostatnio odremontowana w 2004 staraniem samorządu gminy i parafii).
• Zespół dworsko-parkowy ze starym dworem z XVII w. zwanym Lamusem i nowszym z XVIII w. rozbudowanym w końcu XIX w. Rośnie tam między innymi okazały tulipanowiec, drzewo o obwodzie 393 cm na wys. 0,3m (w 2013). Obecnie w posiadaniu Zespołu Szkół.
• Zespół dworski położony w części dawnej wsi o nazwie Nowa Wieś Czudecka włączonej do Czudca po 1988. Zniszczony dwór uzyskał dawną świetność dzięki pracom remontowym nowego właściciela.
• Zespół drewnianej zabudowy mieszkalnej (w całości zachowana północna pierzeja rynku).
• Zamek na górze zamkowej (ruiny zamku częściowo odsłonięte i zrekonstruowane).

Sport

W Czudcu działa założony w 1977 roku klub sportowy LKS Czarni Czudec, którego piłkarze w sezonie 2012/2013 występować będą w klasie A w podokręgu Rzeszów I.

Zobacz też

• Zamek w Czudcu
• Synagoga w Czudcu
• Cmentarz żydowski w Czudcu

Linki zewnętrzne

• Czudec, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 879 .
• Czudec, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 1: Abablewo – Januszowo, Warszawa 1900, s. 379 .
• Historia Żydów w Czudcu na portalu Wirtualny Sztetl
• Wirtualna rekonstrukcja średniowiecznego pieca, zbudowanego z kafli "rycerskich" pochodzących z zamku Czudec.