Wikarówka na Wawelu: Różnice pomiędzy wersjami

Wikarówka
	; Wikarówka
Państwo	Polska
Miejscowość	Wawel, Kraków
Ukończenie budowy	XV wiek
Ważniejsze przebudowy	1522, 1889
Właściciel	Kościół katolicki
	Plan budynku;
	Położenie na mapie Polski Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
	Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}\|type:building}
	Multimedia w Wikimedia Commons

Przeglądaj historię interaktywnie

[wersja przejrzana]

← poprzednia edycja następna edycja →

Usunięta treść Dodana treść

WizualnieWikikod

Jednokolumnowy

Wersja z 15:12, 19 sty 2015

Wikarówka, zwana również Domem kapitulnym po Koniecpolskim lub Domem wikariuszy zamkowych – budynek nr 3 na wzgórzu wawelskim w Krakowie. Mieści się na zachód od Katedry Wawelskiej.

Historia

Budynek był własnością królewską do 1441 r. gdy król Władysław III Warneńczyk ofiarował go kanclerzowi wielkiemu koronnemu Janowi Taszce Koniecpolskiemu. Po jego śmierci, wdowa po nim Dorota z Sienna i ich syn Jakub Koniecpolski przekazali budynek Kapitule Krakowskiej. Pierwotnie budynek zbudowany w stylu gotyckim został staraniem kanonika krakowskiego Piotra Sienickiego wzbogacony o elementy renesansowe po 1522 roku, gdy dodano nowe obramienia okienne autorstwa być może Kaspra Simona^[1]. Rozbudowano go w 2. połowie XVI wieku. W 1825 roku zburzono budynek przylegający do Wikarówki od północy. W 1 ćw. XIX wieku dodano pięterko mansardowe od południa. W 1889 roku Wikarówkę nadbudowano o jedno piętro wg projektu architekta Antoniego Siedeki^[2] zasłaniając przy tym dolną część gotyckiego szczytu z blendami powstałego jeszcze w średniowieczu. Po 1958 roku dr inż. arch. Stefan Walczy opracował pod kierunkiem Dyrektora Kierownictwa Odnowienia Wawelu prof. Alfreda Majewskiego projekt usunięcie zniekształceń z 1889 roku dokonanych w bryle Wikarówki, który to jednak projekt nie został zrealizowany^[3].

Obecnie budynek wykorzystywany jest na kancelarię parafialną, a także mieszkania kleru katedralnego.

Architektura

Wikarówka jest trójkondygnacyjną budowlą z dziedzińcem wewnętrznym. Od północy znajduje się wieżyczka z klatką schodową, która została dobudowana podczas eklektycznej przebudowy budynku w 1889 roku. Z tego okresu pochodzi również drugie piętro oraz pewne elementy neorenesansowe. Z 1. połowy XVI wieku pochodzi nadwieszony na kroksztynach renesansowy wykusz na pierwszym piętrze, który udekorowany jest herbem Belina. Siedem wczesnorenesansowych kamiennych obramień okiennych pochodzi z 1 poł. XVI wieku, a pięć obramień z 2. poł. XVI wieku. Od podwórza zachował się gotycki portal fazowany, kolejne dwa półkoliste fazowane portale z pocz. XVI wieku znajdują się w piwnicy. Przypuszczalnie pod tynkiem zachowały się fragmenty gotyckich ceglanych murów. Piwnice częściowo sklepione kolebkowo^[4].

Ciekawostki

Prawdopodobnie w 1573 r. w pobliżu katedry i tego budynku Samuel Zborowski zabił Andrzeja Wapowskiego (kasztelana przemyskiego).

↑ T. Ratajczak "Udział Mistrza Benedykta w Nowożytnej przebudowie zamku wawelskiego", Studia Waweliana, tom XIV, 2009, s.23
↑ Wikarówka. Kraków.pl. [dostęp 2010-01-09].
↑ https://suw.biblos.pk.edu.pl/resources/i4/i8/i0/i7/r4807/WojcikLuzyckiA_DokonaniaKonserwatorskie.pdf
↑ "Katalog zabytków sztuki w Polsce". Tom IV, "Część 1 Wawel", Instytut PAN, Warszawa 1965, s.144-145

Bibliografia

"Katalog zabytków sztuki w Polsce". Tom IV, "Część 1 Wawel", Instytut PAN, Warszawa 1965, s.144-145
Kazimierz Kuczman: Wzgórze Wawelskie, Przewodnik. Wyd. 2. Kraków: 1988.

[1] T. Ratajczak "Udział Mistrza Benedykta w Nowożytnej przebudowie zamku wawelskiego", Studia Waweliana, tom XIV, 2009, s.23

[2] Wikarówka. Kraków.pl. [dostęp 2010-01-09].

[3] ttps://suw.biblos.pk.edu.pl/resources/i4/i8/i0/i7/r4807/WojcikLuzyckiA_DokonaniaKonserwatorskie.pdf

[4] "Katalog zabytków sztuki w Polsce". Tom IV, "Część 1 Wawel", Instytut PAN, Warszawa 1965, s.144-145

[1]

[2]

[3]

[4]

@@ Linia 33: / Linia 33: @@
 == Historia ==
-Budynek był własnością królewską do 1441 r. gdy król [[Władysław III Warneńczyk]] ofiarował go [[Kanclerz wielki koronny|kanclerzowi wielkiemu koronnemu]] [[Jan Taszka Koniecpolski|Janowi Taszce Koniecpolskiemu]]. Zbudowany w stylu gotyckim gmach został wzbogacony o elementy renesansowe po 1522 roku, gdy dodano nowe obramienia okienne autorstwa Kaspra Simona<ref>T. Ratajczak "Udział Mistrza Benedykta w Nowożytnej przebudowie zamku wawelskiego", [[Studia Waweliana]], tom XIV, 2009, s.23</ref>. Rozbudowano go w 2. połowie XVI wieku. W 1889 roku budynek nadbudowano o jedno piętro wg projektu architekta Antoniego Siedeki<ref>{{cytuj stronę|url=http://www.krakow.pl/odwiedz_krakow/1488,artykul,zamek_krolewski_na_wawelu.html|tytuł=Wikarówka|praca=|opublikowany=Kraków.pl|data dostępu=2010-01-09}}</ref> zasłaniając przy tym dolną część gotyckiego [[Szczyt (budownictwo)|szczytu]] z [[Blenda (architektura)|blendami]] powstałego jeszcze w średniowieczu. Po 1958 roku dr inż. arch. [[Stefan Walczy]] opracował pod kierunkiem Dyrektora Kierownictwa Odnowienia Wawelu prof. [[Alfred Majewski|Alfreda Majewskiego]] projekt usunięcie zniekształceń z 1889 roku dokonanych w bryle Wikarówki, który to jednak projekt nie został zrealizowany<ref>https://suw.biblos.pk.edu.pl/resources/i4/i8/i0/i7/r4807/WojcikLuzyckiA_DokonaniaKonserwatorskie.pdf</ref>.
+Budynek był własnością królewską do 1441 r. gdy król [[Władysław III Warneńczyk]] ofiarował go [[Kanclerz wielki koronny|kanclerzowi wielkiemu koronnemu]] [[Jan Taszka Koniecpolski|Janowi Taszce Koniecpolskiemu]]. Po jego śmierci, wdowa po nim Dorota z Sienna i ich syn Jakub Koniecpolski przekazali budynek Kapitule Krakowskiej. Pierwotnie budynek zbudowany w stylu gotyckim został staraniem kanonika krakowskiego Piotra Sienickiego wzbogacony o elementy renesansowe po 1522 roku, gdy dodano nowe obramienia okienne autorstwa być może Kaspra Simona<ref>T. Ratajczak "Udział Mistrza Benedykta w Nowożytnej przebudowie zamku wawelskiego", [[Studia Waweliana]], tom XIV, 2009, s.23</ref>. Rozbudowano go w 2. połowie XVI wieku. W 1825 roku zburzono budynek przylegający do Wikarówki od północy. W 1 ćw. XIX wieku dodano pięterko mansardowe od południa. W 1889 roku Wikarówkę nadbudowano o jedno piętro wg projektu architekta Antoniego Siedeki<ref>{{cytuj stronę|url=http://www.krakow.pl/odwiedz_krakow/1488,artykul,zamek_krolewski_na_wawelu.html|tytuł=Wikarówka|praca=|opublikowany=Kraków.pl|data dostępu=2010-01-09}}</ref> zasłaniając przy tym dolną część gotyckiego [[Szczyt (budownictwo)|szczytu]] z [[Blenda (architektura)|blendami]] powstałego jeszcze w średniowieczu. Po 1958 roku dr inż. arch. [[Stefan Walczy]] opracował pod kierunkiem Dyrektora Kierownictwa Odnowienia Wawelu prof. [[Alfred Majewski|Alfreda Majewskiego]] projekt usunięcie zniekształceń z 1889 roku dokonanych w bryle Wikarówki, który to jednak projekt nie został zrealizowany<ref>https://suw.biblos.pk.edu.pl/resources/i4/i8/i0/i7/r4807/WojcikLuzyckiA_DokonaniaKonserwatorskie.pdf</ref>.
 Obecnie budynek wykorzystywany jest na [[kancelaria parafialna|kancelarię parafialną]], a także mieszkania kleru katedralnego.
 == Architektura ==
-Wikarówka jest trójkondygnacyjną budowlą z dziedzińcem wewnętrznym. Od północy znajduje się wieżyczka z klatką schodową, która została dobudowana podczas eklektycznej przebudowy budynku w 1889 roku. Z tego okresu pochodzi również drugie piętro oraz pewne elementy [[neorenesans]]owe. Z 1. połowy XVI wieku pochodzi nadwieszony na kroksztynach renesansowy [[wykusz]] na pierwszym piętrze, który udekorowany jest [[Belina (herb szlachecki)|herbem Belina]]. Część renesansowych obramień okiennych pochodzi także z XVI wieku. Przypuszczalnie pod tynkiem zachowały się fragmenty gotyckich ceglanych murów.
+Wikarówka jest trójkondygnacyjną budowlą z dziedzińcem wewnętrznym. Od północy znajduje się wieżyczka z klatką schodową, która została dobudowana podczas eklektycznej przebudowy budynku w 1889 roku. Z tego okresu pochodzi również drugie piętro oraz pewne elementy [[neorenesans]]owe. Z 1. połowy XVI wieku pochodzi nadwieszony na kroksztynach renesansowy [[wykusz]] na pierwszym piętrze, który udekorowany jest [[Belina (herb szlachecki)|herbem Belina]]. Siedem wczesnorenesansowych kamiennych obramień okiennych pochodzi z 1 poł. XVI wieku, a pięć obramień z 2. poł. XVI wieku. Od podwórza zachował się gotycki portal fazowany, kolejne dwa półkoliste fazowane portale z pocz. XVI wieku znajdują się w piwnicy. Przypuszczalnie pod tynkiem zachowały się fragmenty gotyckich ceglanych murów. Piwnice częściowo sklepione kolebkowo<ref>"Katalog zabytków sztuki w Polsce". Tom IV, "Część 1 Wawel", Instytut PAN, Warszawa 1965, s.144-145</ref>.
 == Ciekawostki ==