Zamek w Bodzentynie: Różnice pomiędzy wersjami

Zamek w Bodzentynie
	nr rej. A.217/1-4 z 15.02.1967 i 17.02.1957
Państwo	Polska
Miejscowość	Bodzentyn
Fundator	Florian z Mokrska
Rozpoczęcie budowy	II poł. XIV w.
Zniszczono	po roku 1814
	Plan budynku;
	Położenie na mapie województwa świętokrzyskiego Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
	Położenie na mapie Polski Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
	Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}\|type:building}
	Multimedia w Wikimedia Commons

Przeglądaj historię interaktywnie

[wersja przejrzana]

← poprzednia edycja następna edycja →

Usunięta treść Dodana treść

WizualnieWikikod

Jednokolumnowy

Wersja z 13:31, 1 kwi 2015

Zamek w Bodzentynie – zamek w miejscowości Bodzentyn, zbudowany w II połowie XIV wieku, obecnie pozostający w stanie ruiny.

Historia

Zamek gotycki

Na początku XIV wieku biskup krakowski Bodzanta opuścił miejscowość Tarczek będącą dotąd jedyną siedzibą biskupów krakowskich na ziemi świętokrzyskiej i zbudował drewniany dwór na wzniesieniu nad rzeką Psarką. Dwór ten dość szybko uległ zniszczeniu, w II poł. XIV w. z inicjatywy biskupa krakowskiego Floriana z Mokrska herbu Jelita postawiono na wzgórzu murowany budynek z czworoboczną wieżą w północno-zachodnim narożniku. Całość otoczono fosą i połączono z murami miejskimi Bodzentyna. Jednym z najważniejszych wydarzeń w historii zamku był pobyt na nim 19 czerwca 1410 r. króla Władysława Jagiełły przy okazji pielgrzymki na Święty Krzyż w drodze na koncentrację armii przed bitwą pod Grunwaldem. Przyjął on wówczas w Bodzentynie posłów książąt pomorskich.

XV i XVI w. to czas rozkwitu zamku. Po pożarze Bodzentyna z 1413 roku rozbudowy założenia dokonał Zbigniew Oleśnicki wznosząc gotyckie skrzydło północne. Pod koniec XV w. kardynał Fryderyk Jagiellończyk dobudował od wschodu nowe reprezentacyjne skrzydło mieszkalne z wieżyczkami, w których znajdowały się latryny i klatka schodowa.

Zamek renesansowy

Gotycki obronny zamek zaczął przebudowywać w 1572 roku Franciszek Krasiński, a ukończył biskup Piotr Myszkowski, dzięki czemu zamek nabrał cech stylu renesansowego. Zbudowano wtedy wykusz na kaplicę zamkową oraz krużganki. Całością prac kierował włoski architekt Jan Balcer. Po 1607 roku biskup Piotr Tylicki polecił zbudować skrzydło południowe i budynek bramny.

Zamek barokowy

Ostatnia znacząca przebudowa zamku miała miejsce w latach 1657-1691 na polecenie biskupów: Jakuba Zadzika, Piotra Gembickiego, Piotra Tylickiego, Marcina Szyszkowskiego, Andrzeja Trzebickiego i Jana Małachowskiego. Budowla uzyskała wówczas formę barokową, o planie w kształcie zbliżonym do podkowy. Obiekt zyskał wtedy charakter wygodnej rezydencji pałacowej, która nie posiadała już cech obronnych. Ostatnim inwestorem w bodzentyńskiej rezydencji był w 2 poł. XVIII w. biskup Kajetan Sołtyk, zatrudniający wybitnego architekta, Jakuba Fontanę.

Upadek

Znaczenie zamku w Bodzentynie zaczęło maleć po 1642 roku, czyli od czasu ukończenia budowy na polecenie biskupa Jakuba Zadzika nowego pałacu biskupów w Kielcach. W 1789 r. Sejm Czteroletni zadecydował o upaństwowieniu biskupich dóbr. Zamek przekształcono na spichlerz i szpital wojskowy. W 1814 r. budowlę ostatecznie opuszczono. Zamek stał się głównie źródłem darmowego budulca dla okolicznej ludności co doprowadziło go do ruiny. Dopiero w 1902 r. obiekt poddano ochronie. Nie powrócił on nigdy do dawnej świetności. Obecnie mury zabezpieczono, jako trwałą ruinę.

Ciekawostki

Kiedy biskupstwo krakowskie objął Jakub Zadzik, zaciekły wróg reformacji, w podziemiach zamkowych więził arian i kalwinów. Jedna z mrocznych historii opowiada o więźniu, który głodzony w celi zjadł swoje "heretyckie księgi", z którymi został zamknięty.
Krążą legendy o bogactwach krakowskich biskupów, zgromadzonych w Bodzentynie. Prace archeologiczne i zachowane dokumenty potwierdzają, że komnaty zamkowe były wyposażone z niespotykanym przepychem.

↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo świętokrzyskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 31 marca 2024 [dostęp 2013-02-24] .

Linki zewnętrzne

Ruiny Zamku w Bodzentynie

Bibliografia

Siedziby biskupów krakowskich na terenie dawnego województwa sandomierskiego [w:] Materiały z sesji naukowej Kielce 20 IX 1997. Redakcja naukowa: Leszek Kajzer, Regionalny Ośrodek Studiów i Ochrony Środowiska Kulturowego w Kielcach, Kielce 1997, ISBN 83-901551-8-4
L. Kajzer, J. Salm, S. Kołodziejski: Leksykon zamków w Polsce, Arkady 2001, ISBN 83-213-4158-6

Szablon:Zamki Kielecczyzny

[zabytek-1] Rejestr zabytków nieruchomych – województwo świętokrzyskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 31 marca 2024 [dostęp 2013-02-24] .

[1]

@@ Linia 35: / Linia 35: @@
 == Historia ==
-=== Budowa ===
+=== Zamek gotycki ===
-Na początku [[XIV wiek]]u [[Biskupi krakowscy|biskup krakowski]] [[Jan Bodzanta (biskup krakowski)|Bodzanta]] opuścił miejscowość [[Tarczek]] będącą dotąd jedyną siedzibą biskupów krakowskich na ziemi świętokrzyskiej i zbudował drewniany dwór na wzniesieniu nad rzeką [[Psarka|Psarką]]. Dwór ten dość szybko uległ zniszczeniu, w II poł. XIV w. z inicjatywy biskupa krakowskiego [[Florian Mokrski|Floriana z Mokrska]] herbu [[Jelita (herb szlachecki)|Jelita]] postawiono na wzgórzu murowany budynek z czworoboczną wieżą w północno-zachodnim narożniku. Całość otoczono [[fosa|fosą]] i połączono z murami miejskimi Bodzentyna.
+Na początku [[XIV wiek]]u [[Biskupi krakowscy|biskup krakowski]] [[Jan Bodzanta (biskup krakowski)|Bodzanta]] opuścił miejscowość [[Tarczek]] będącą dotąd jedyną siedzibą biskupów krakowskich na ziemi świętokrzyskiej i zbudował drewniany dwór na wzniesieniu nad rzeką [[Psarka|Psarką]]. Dwór ten dość szybko uległ zniszczeniu, w II poł. XIV w. z inicjatywy biskupa krakowskiego [[Florian Mokrski|Floriana z Mokrska]] herbu [[Jelita (herb szlachecki)|Jelita]] postawiono na wzgórzu murowany budynek z czworoboczną wieżą w północno-zachodnim narożniku. Całość otoczono [[fosa|fosą]] i połączono z murami miejskimi Bodzentyna. Jednym z najważniejszych wydarzeń w historii zamku był pobyt na nim 19 czerwca [[1410]] r. króla [[Władysław II Jagiełło|Władysława Jagiełły]] przy okazji pielgrzymki na [[Łysa Góra (Góry Świętokrzyskie)|Święty Krzyż]] w drodze na koncentrację armii przed [[bitwa pod Grunwaldem|bitwą pod Grunwaldem]]. Przyjął on wówczas w Bodzentynie posłów  [[Pomorze|książąt pomorskich]].
+[[XV wiek|XV]] i [[XVI wiek|XVI w.]] to czas rozkwitu zamku. Po pożarze Bodzentyna z [[1413]] roku rozbudowy założenia dokonał [[Zbigniew Oleśnicki (kardynał)|Zbigniew Oleśnicki]] wznosząc gotyckie skrzydło północne. Pod koniec XV w. kardynał [[Fryderyk Jagiellończyk]] dobudował od wschodu nowe reprezentacyjne skrzydło mieszkalne z wieżyczkami, w których znajdowały się latryny i klatka schodowa.
-=== Rozkwit ===
-Jednym z najznamienitszych wydarzeń w historii zamku była wizyta, jaką odbył 19 czerwca [[1410]] r. król [[Władysław II Jagiełło|Władysław Jagiełło]] przy okazji pielgrzymki na [[Łysa Góra (Góry Świętokrzyskie)|Święty Krzyż]] w drodze na koncentrację armii przed [[bitwa pod Grunwaldem|bitwą pod Grunwaldem]]. Przyjął on wówczas w Bodzentynie posłów  [[Pomorze|książąt pomorskich]].
+=== Zamek renesansowy ===
-[[XV wiek|XV]] i [[XVI wiek|XVI w.]] to czas rozkwitu zamku. Po pożarze Bodzentyna z [[1413]] roku rozbudowy założenia dokonał [[Zbigniew Oleśnicki (kardynał)|Zbigniew Oleśnicki]] wznosząc gotyckie skrzydło północne. Pod koniec XV w. kardynał [[Fryderyk Jagiellończyk]] dobudował od wschodu nowe reprezentacyjne skrzydło mieszkalne z wieżyczkami, w których znajdowały się latryny i klatka schodowa. Gotycki obronny zamek zaczął przebudowywać w 1572 roku [[Franciszek Krasiński]], a ukończył biskup [[Piotr Myszkowski (biskup)|Piotr Myszkowski]], dzięki czemu zamek nabrał cech stylu [[renesans]]owego. Zbudowano wtedy wykusz na kaplicę zamkową oraz krużganki. Całością prac kierował włoski architekt [[Jan Balcer]]. Po 1607 roku biskup [[Piotr Tylicki]] polecił zbudować skrzydło południowe i budynek bramny.
+Gotycki obronny zamek zaczął przebudowywać w 1572 roku [[Franciszek Krasiński]], a ukończył biskup [[Piotr Myszkowski (biskup)|Piotr Myszkowski]], dzięki czemu zamek nabrał cech stylu [[renesans]]owego. Zbudowano wtedy wykusz na kaplicę zamkową oraz krużganki. Całością prac kierował włoski architekt [[Jan Balcer]]. Po 1607 roku biskup [[Piotr Tylicki]] polecił zbudować skrzydło południowe i budynek bramny.
+=== Zamek barokowy ===
-Ostatnia znacząca przebudowa zamku miała miejsce w latach [[1657]]-[[1691]] na polecenie biskupów: [[Jakub Zadzik|Jakuba Zadzika]], [[Piotr Gembicki|Piotra Gembickiego]], [[Piotr Tylicki|Piotra Tylickiego]], [[Marcin Szyszkowski|Marcina Szyszkowskiego]], [[Andrzej Trzebicki|Andrzeja Trzebickiego]] i [[Jan Małachowski (biskup)|Jana Małachowskiego]]. Budowla uzyskała wówczas formę [[barok]]ową, o planie w kształcie zbliżonym do podkowy. Ostatnim inwestorem w bodzentyńskiej rezydencji był w 2 poł. [[XVIII wiek|XVIII]] w. biskup [[Kajetan Sołtyk]], zatrudniający wybitnego architekta, [[Jakub Fontana|Jakuba Fontanę]].
+Ostatnia znacząca przebudowa zamku miała miejsce w latach [[1657]]-[[1691]] na polecenie biskupów: [[Jakub Zadzik|Jakuba Zadzika]], [[Piotr Gembicki|Piotra Gembickiego]], [[Piotr Tylicki|Piotra Tylickiego]], [[Marcin Szyszkowski|Marcina Szyszkowskiego]], [[Andrzej Trzebicki|Andrzeja Trzebickiego]] i [[Jan Małachowski (biskup)|Jana Małachowskiego]]. Budowla uzyskała wówczas formę [[barok]]ową, o planie w kształcie zbliżonym do podkowy. Obiekt zyskał wtedy charakter wygodnej rezydencji pałacowej, która nie posiadała już cech obronnych. Ostatnim inwestorem w bodzentyńskiej rezydencji był w 2 poł. [[XVIII wiek|XVIII]] w. biskup [[Kajetan Sołtyk]], zatrudniający wybitnego architekta, [[Jakub Fontana|Jakuba Fontanę]].
 === Upadek ===
-Znaczenie zamku w Bodzentynie maleć zaczęło od czasu wybudowania na polecenie biskupa Zadzika nowego [[Pałac Biskupów Krakowskich w Kielcach|pałacu biskupów w Kielcach]]. W [[1789]] r. [[Sejm Czteroletni]] zadecydował o upaństwowieniu biskupich dóbr. Zamek przekształcono na spichlerz i szpital wojskowy. W [[1814]] r. budowlę ostatecznie opuszczono. Średniowieczny zamek stał się głównie źródłem darmowego budulca dla okolicznej ludności, konsekwentnie doprowadzającej zabytek do ruiny. Dopiero w [[1902]] r. obiekt poddano ochronie. Nie powrócił on nigdy do dawnej świetności. Obecnie mury zabezpieczono, jako trwałą ruinę.
+Znaczenie zamku w Bodzentynie zaczęło maleć po 1642 roku, czyli od czasu ukończenia budowy na polecenie biskupa Jakuba Zadzika nowego [[Pałac Biskupów Krakowskich w Kielcach|pałacu biskupów w Kielcach]]. W [[1789]] r. [[Sejm Czteroletni]] zadecydował o upaństwowieniu biskupich dóbr. Zamek przekształcono na spichlerz i szpital wojskowy. W [[1814]] r. budowlę ostatecznie opuszczono. Zamek stał się głównie źródłem darmowego budulca dla okolicznej ludności co doprowadziło go do ruiny. Dopiero w [[1902]] r. obiekt poddano ochronie. Nie powrócił on nigdy do dawnej świetności. Obecnie mury zabezpieczono, jako trwałą ruinę.
 == Ciekawostki ==