Zamek w Bodzentynie

Zamek w Bodzentynie
nr rej. A.217/1-4 z 15.02.1967 i 17.02.1957
Państwo	Polska
Miejscowość	Bodzentyn
Fundator	Florian z Mokrska
Rozpoczęcie budowy	II poł. XIV w.
Zniszczono	po roku 1814
Plan budynku
Położenie na mapie Bodzentyna Zamek w Bodzentynie
Położenie na mapie Polski Zamek w Bodzentynie
Położenie na mapie województwa świętokrzyskiego Zamek w Bodzentynie
Położenie na mapie powiatu kieleckiego Zamek w Bodzentynie
Położenie na mapie gminy Bodzentyn Zamek w Bodzentynie
50°56′31″N 20°57′05″E

Zamek w połowie XIX w.

Zamek obecnie

Zamek w Bodzentynie – zamek w miejscowości Bodzentyn, zbudowany w II połowie XIV wieku, obecnie pozostający w stanie ruiny.

Historia

Zamek gotycki

Na początku XIV wieku biskup krakowski Bodzanta opuścił miejscowość Tarczek będącą dotąd jedyną siedzibą biskupów krakowskich na ziemi świętokrzyskiej i zbudował drewniany dwór na wzniesieniu nad rzeką Psarką. Dwór ten dość szybko uległ zniszczeniu, w II poł. XIV w. z inicjatywy biskupa krakowskiego Floriana z Mokrska herbu Jelita postawiono na wzgórzu murowany budynek z czworoboczną wieżą w północno-zachodnim narożniku. Całość otoczono fosą i połączono z murami miejskimi Bodzentyna. Jednym z najważniejszych wydarzeń w historii zamku był pobyt na nim 19 czerwca 1410 r. króla Władysława Jagiełły przy okazji pielgrzymki na Święty Krzyż w drodze na koncentrację armii przed bitwą pod Grunwaldem. Przyjął on wówczas w Bodzentynie posłów książąt pomorskich.

XV i XVI wiek to czas rozkwitu zamku. Po pożarze Bodzentyna z 1413 roku rozbudowy założenia dokonał Zbigniew Oleśnicki wznosząc gotyckie skrzydło północne. Pod koniec XV w. kardynał Fryderyk Jagiellończyk dobudował od wschodu nowe reprezentacyjne skrzydło mieszkalne z wieżyczkami, w których znajdowały się latryny i klatka schodowa.

Zamek renesansowy

Gotycki obronny zamek zaczął przebudowywać w 1572 roku Franciszek Krasiński, a ukończył biskup Piotr Myszkowski, dzięki czemu zamek nabrał cech stylu renesansowego. Zbudowano wtedy wykusz na kaplicę zamkową, krużganki oraz domy dla gości i służby. Całością prac kierował włoski architekt Jan Balcer. Po 1607 roku biskup Piotr Tylicki polecił zbudować skrzy­dło po­łu­dnio­we i bu­dy­nek bram­ny.

Zamek barokowy

Ostatnia znacząca przebudowa zamku miała miejsce w latach 1657-1691 na polecenie biskupów: Jakuba Zadzika, Piotra Gembickiego, Piotra Tylickiego, Marcina Szyszkowskiego, Andrzeja Trzebickiego i Jana Małachowskiego. Budowla uzyskała wówczas formę barokową, o planie w kształcie zbliżonym do podkowy. Obiekt zyskał wtedy charakter wygodnej rezydencji pałacowej, która nie posiadała już cech obronnych. Ostatnim inwestorem w bodzentyńskiej rezydencji był w 2 połowie XVIII wieku biskup Kajetan Sołtyk, zatrudniający wybitnego architekta, Jakuba Fontanę.

Upadek

Znaczenie zamku w Bodzentynie zaczęło maleć po 1642 roku, czyli od czasu ukończenia budowy na polecenie biskupa Jakuba Zadzika nowego pałacu biskupów w Kielcach. W 1789 r. Sejm Czteroletni zadecydował o upaństwowieniu biskupich dóbr. Zamek przekształcono na spichlerz i szpital wojskowy. W 1814 r. budowlę ostatecznie opuszczono. Zamek stał się głównie źródłem darmowego budulca dla okolicznej ludności co doprowadziło go do ruiny. Dopiero w 1902 r. obiekt poddano ochronie. Nie powrócił on nigdy do dawnej świetności. Obecnie mury zabezpieczono, jako trwałą ruinę.

Bibliografia

• Rafał Jurkowski, Zamki świętokrzyskie. Skarby – legendy – tajemnice, Warszawa 2017
• Siedziby biskupów krakowskich na terenie dawnego województwa sandomierskiego [w:] Materiały z sesji naukowej Kielce 20 IX 1997. Redakcja naukowa: Leszek Kajzer, Regionalny Ośrodek Studiów i Ochrony Środowiska Kulturowego w Kielcach, Kielce 1997, ​ISBN 83-901551-8-4​
• LeszekL. Kajzer LeszekL., StanisławS. Kołodziejski StanisławS., JanJ. Salm JanJ., Leksykon zamków w Polsce, Warszawa: Arkady, 2001, ISBN 83-213-4158-6, OCLC 830274915 .

Linki zewnętrzne

• Ruiny Zamku w Bodzentynie