50°56′31″N 20°57′05″E/50,941944 20,951389Zamek w Bodzentynie
|
||
 nr rej. A.217/1-4 z 15.02.1967 i 17.02.1957[1] |
||
 |
||
| Państwo |  Polska |
|
| Miejscowość | Bodzentyn | |
| Fundator | Florian z Mokrska | |
| Rozpoczęcie budowy | II poł. XIV w. | |
| Zniszczono | po roku 1814 | |
Plan budynku |
||
|
Położenie na mapie województwa świętokrzyskiego
 Zamek w Bodzentynie
|
||
|
Położenie na mapie Polski
Zamek w Bodzentynie
|
||
| 50°56′31″N 20°57′05″E/50,941944 20,951389 |
||
Zamek w Bodzentynie – zamek w miejscowości Bodzentyn, zbudowany w II połowie XIV wieku, obecnie pozostający w stanie ruiny.
Spis treści
Historia[edytuj]
Zamek gotycki[edytuj]
Na początku XIV wieku biskup krakowski Bodzanta opuścił miejscowość Tarczek będącą dotąd jedyną siedzibą biskupów krakowskich na ziemi świętokrzyskiej i zbudował drewniany dwór na wzniesieniu nad rzeką Psarką. Dwór ten dość szybko uległ zniszczeniu, w II poł. XIV w. z inicjatywy biskupa krakowskiego Floriana z Mokrska herbu Jelita postawiono na wzgórzu murowany budynek z czworoboczną wieżą w północno-zachodnim narożniku. Całość otoczono fosą i połączono z murami miejskimi Bodzentyna. Jednym z najważniejszych wydarzeń w historii zamku był pobyt na nim 19 czerwca 1410 r. króla Władysława Jagiełły przy okazji pielgrzymki na Święty Krzyż w drodze na koncentrację armii przed bitwą pod Grunwaldem. Przyjął on wówczas w Bodzentynie posłów książąt pomorskich.
XV i XVI w. to czas rozkwitu zamku. Po pożarze Bodzentyna z 1413 roku rozbudowy założenia dokonał Zbigniew Oleśnicki wznosząc gotyckie skrzydło północne. Pod koniec XV w. kardynał Fryderyk Jagiellończyk dobudował od wschodu nowe reprezentacyjne skrzydło mieszkalne z wieżyczkami, w których znajdowały się latryny i klatka schodowa.
Zamek renesansowy[edytuj]
Gotycki obronny zamek zaczął przebudowywać w 1572 roku Franciszek Krasiński, a ukończył biskup Piotr Myszkowski, dzięki czemu zamek nabrał cech stylu renesansowego. Zbudowano wtedy wykusz na kaplicę zamkową, krużganki oraz domy dla gości i służby. Całością prac kierował włoski architekt Jan Balcer. Po 1607 roku biskup Piotr Tylicki polecił zbudować skrzydło południowe i budynek bramny.
Zamek barokowy[edytuj]
Ostatnia znacząca przebudowa zamku miała miejsce w latach 1657-1691 na polecenie biskupów: Jakuba Zadzika, Piotra Gembickiego, Piotra Tylickiego, Marcina Szyszkowskiego, Andrzeja Trzebickiego i Jana Małachowskiego. Budowla uzyskała wówczas formę barokową, o planie w kształcie zbliżonym do podkowy. Obiekt zyskał wtedy charakter wygodnej rezydencji pałacowej, która nie posiadała już cech obronnych. Ostatnim inwestorem w bodzentyńskiej rezydencji był w 2 poł. XVIII w. biskup Kajetan Sołtyk, zatrudniający wybitnego architekta, Jakuba Fontanę.
Upadek[edytuj]
Znaczenie zamku w Bodzentynie zaczęło maleć po 1642 roku, czyli od czasu ukończenia budowy na polecenie biskupa Jakuba Zadzika nowego pałacu biskupów w Kielcach. W 1789 r. Sejm Czteroletni zadecydował o upaństwowieniu biskupich dóbr. Zamek przekształcono na spichlerz i szpital wojskowy. W 1814 r. budowlę ostatecznie opuszczono. Zamek stał się głównie źródłem darmowego budulca dla okolicznej ludności co doprowadziło go do ruiny. Dopiero w 1902 r. obiekt poddano ochronie. Nie powrócił on nigdy do dawnej świetności. Obecnie mury zabezpieczono, jako trwałą ruinę.
Przypisy
- ↑ Narodowy Instytut Dziedzictwa: Rejestr zabytków nieruchomych – województwo świętokrzyskie. 31 marca 2017; 5 miesięcy temu. [dostęp 24.02.2013].
Bibliografia[edytuj]
- Rafał Jurkowski, Zamki świętokrzyskie. Skarby - legendy – tajemnice, Warszawa 2017
- Siedziby biskupów krakowskich na terenie dawnego województwa sandomierskiego [w:] Materiały z sesji naukowej Kielce 20 IX 1997. Redakcja naukowa: Leszek Kajzer, Regionalny Ośrodek Studiów i Ochrony Środowiska Kulturowego w Kielcach, Kielce 1997, ISBN 83-901551-8-4
- L. Kajzer, J. Salm, S. Kołodziejski: Leksykon zamków w Polsce, Arkady 2001, ISBN 83-213-4158-6
Linki zewnętrzne[edytuj]
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
